Theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), hiện có khoảng 1 tỉ người trên thế giới mắc bệnh tăng huyết áp và con số này sẽ tăng lên 1,5 tỉ người năm 2025, mỗi năm có khoảng 9,4 triệu người bị THA đã tử vong.
Tại Việt Nam, theo Cục Y tế dự phòng, có khoảng 17 triệu người bị THA, tức là cứ 4 người trưởng thành thì có 1 người mắc bệnh. Đặc biệt trong 17 triệu người mắc THA ở cộng đồng thì có tới trên 50% chưa được phát hiện và trên 70% trong số phát hiện chưa được điều trị.
Tại Khoa Nội tim mạch, Bệnh viện Đa khoa thành phố Buôn Ma Thuột (Đắk Lắk), mỗi ngày tiếp nhận gần 20 bệnh nhân nhập viện điều trị nội trú do THA, qua khai thác tiền sử bệnh nhân đa số không có biểu hiện triệu chứng gì của bệnh. Một số ít xuất hiện cơn đau đầu chóng mặt, tê tay chân, cảm giác như kiến bò, chuột rút, ù tai, nhịp tim nhanh, thay đổi thị lực…
Bà N.T.A (65 tuổi) nhập viện do THA đột ngột. Khi đến Bệnh viện Đa khoa thành phố Buôn Ma Thuột khám, đo huyết áp lên tới 180 mm Hg. Bà T chia sẻ, bị THA 15 năm nay, luôn uống thuốc đều đặn hằng ngày, nhưng thời gian gần đây bà hay lo lắng, mất ngủ, mệt mỏi, tình trạng đau đầu ngày càng nhiều, đi đứng loạng choạng, muốn té phải có người giữ mới đi được.
 |
| Hiện có khoảng 1 tỉ người trên thế giới mắc bệnh tăng huyết áp. |
Trường hợp khác là bà N.T.Đ (70 tuổi) bị THA đã 10 năm nay, phải nhập viện cấp cứu do sai lầm trong điều trị. Bản thân bà bị đau nhức xương khớp và tự ý ra tiệm thuốc tây mua thuốc về sử dụng và sau 3 ngày, huyết áp tăng cao đột ngột.
Bệnh nhân THA cần hiểu rằng, trong quá trình dùng thuốc, trị số huyết áp trở về bình thường là nhờ vào những viên thuốc uống mà họ uống đều đặn hằng ngày. THA lâu dài đã làm cho khả năng đàn hồi của thành mạch máu kém đi. Khi huyết áp tăng cao đột ngột, thành mạch dễ dàng bị vỡ, là nguyên nhân gây xuất huyết và các biến chứng nguy hiểm đến tính mạng của bệnh nhân.
Ngoài ra, đột ngột dừng thuốc điều trị huyết áp sẽ tăng trở lại như trước khi điều trị, thậm chí còn tăng cao hơn. Trong khi đó, cơ thể chưa kịp thích nghi, có thể gây ra những biến chứng của bệnh THA như: Đột qụy, nhồi máu cơ tim, xuất huyết não; bệnh nhân sẽ có những biến cố tim mạch như hội chứng mạch vành, gây vỡ động mạch chủ, đau thắt ngực, phù phổi cấp, suy thận cấp…
Bệnh nhân THA có thể được phòng ngừa hiệu quả và duy trì ở mức lí tưởng nếu như mỗi người dân thực hiện nghiêm túc các khuyến cáo của các chuyên gia y tế, luôn duy trì cân nặng lí tưởng, tránh bị thừa cân, béo phì. Chế độ ăn uống khoa học, tăng cường ăn rau xanh và hoa quả tươi. Giảm ăn muối, hạn chế các thức ăn nhiều dầu mỡ; bảo đảm đủ kali và các yếu tố vi lượng. Luyện tập thể dục thể thao thường xuyên, ít nhất 30 phút mỗi ngày.
Cơ quan y tế khuyến cáo người dân hãy đến các cơ sở y tế gần nhất để được kiểm tra huyết áp định kì, nhằm phát hiện sớm và theo dõi bệnh THA, phòng tránh các biến chứng nguy hiểm như đột qụy.
Các dấu hiệu thường gặp của đột qụy
Mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng phụ thuộc vào vùng não bị ảnh hưởng.
Đột ngột tê, yếu hoặc không thể cử động mặt, cánh tay hoặc chân (đặc biệt là ở một bên cơ thể).
Lú lẫn.
Khó khăn trong giao tiếp.
Khó nhìn ở một hoặc hai bên mắt.
Chóng mặt, đi lại khó khăn hoặc mất thăng bằng.
Đau đầu đột ngột, dữ dội.
Khó thở.
Mất ý thức.
Dấu hiệu FAST
F (Face - khuôn mặt): Một bên khuôn mặt chảy xệ hoặc mắt bị sụp xuống. Bằng cách yêu cầu bệnh nhân mỉm cười và so sánh đối xứng 2 bên khuôn mặt.
A (Arms - cánh tay): Một hoặc cả hai cánh tay không thể nâng lên cao qua khỏi đầu, nâng thẳng cánh tay hoặc có thể nâng lên nhưng bị rơi xuống ngay lập tức.
S (Speech - Lời nói): Người có dấu hiệu đột qụy thường khó phát âm một câu đơn giản, có thể nói lắp, khó hiểu hoặc không thể nói.
T (Time - thời gian): Nếu có bất kì dấu hiệu nào của đột qụy, thậm chí chỉ một trong số chúng, cần gọi cấp cứu ngay lập tức. Mỗi phút với người đột qụy đều quý giá và việc điều trị sớm có thể giúp giảm thiểu các tổn thương ở não và tăng cơ hội phục hồi.
Một số triệu chứng ở phụ nữ có thể khác biệt
Đột qụy là nguyên nhân thứ ba gây tử vong ở phụ nữ và là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ năm ở nam giới. Theo Hiệp hội Đột qụy Quốc gia Hoa Kỳ, mỗi năm có thêm 55.000 phụ nữ bị đột qụy so với nam giới.
Các triệu chứng đột qụy mà phụ nữ gặp phải có thể khác với những triệu chứng của nam giới, bao gồm: Khó thở hoặc hụt hơi, nhịp tim nhanh, mệt mỏi, dau ngực, buồn nôn, nấc cụt.
