Để ghi nhớ công lao của các anh hùng liệt sĩ, đặc biệt là 10 nữ TNXP ngã xuống nơi yết hầu giao thông Ngã ba Đồng Lộc ngày 24/7/1968, được sự đồng ý của lãnh đạo Công an TP Hồ Chí Minh và các cấp có thẩm quyền, Tổng biên tập Báo Công TP Hồ Chí Minh kết hợp với Hội Âm nhạc TP Hồ Chí Minh tổ chức cuộc thi sáng tác ca khúc về “10 bông hoa trinh liệt Ngã ba Đồng Lộc”.
Lễ phát động sáng tác được công bố ngày 25/7/2007, tại Báo Công an TP Hồ Chí Minh. Trong hoàn cảnh các nhạc sĩ và Ban biên tập chưa ai có dịp về Hà Tĩnh, đó là khó khăn về thực tế sáng tác mà Báo đang tìm phương án cho phù hợp. Tại cuộc họp báo, tôi trân trọng mời đoàn, đồng thời tài trợ toàn bộ vé máy bay cho các nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu, Trần Long Ẩn, Đào Văn Sử, Phạm Minh Tuấn, Quỳnh Hợp, Nguyễn Thập Nhất, Đào Trọng Minh, Nguyễn Hữu Xuân, Phan Long, do nhà báo Nguyễn Thị Hồng Ánh tháp tùng ra Hà Tĩnh. Đoàn được lãnh đạo Tỉnh ủy, HĐND, UBND và các ban, ngành của tỉnh Hà Tĩnh đón tiếp rất nồng hậu.
Chuyến đi làm thay đổi cảm nhận trong sáng tác về Đồng Lộc, về đất và người Hà Tĩnh của nhiều nhạc sĩ, trong đó có nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu. Ông miệt mài say sưa, tập trung cho ca khúc “Tình yêu của mẹ” (thơ Nguyễn Thị Hồng Ánh) đoạt giải nhất của cuộc thi. Nay ông đã đi xa, nhưng trước đây mỗi khi nhắc đến Đồng Lộc, Hà Tĩnh, ông tỏ ra ân hận và tiếc rằng: “Hà Tĩnh đẹp, cảm nhận dâng trào thế mà mình về quá trễ”. Đó cũng là một trong những minh chứng vì sao mảnh đất Hà Tĩnh lại có nhiều bài hát hay. Những ca khúc của các nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý, Trần Hoàn, Ngọc Thịnh, An Thuyên... in đậm trong trái tim người yêu nhạc cả nước.
Ông Nguyễn Xuân Lam, Chủ tịch Hội đồng hương Hà Tĩnh tại TP Hồ Chí Minh khai mạc đêm diễn
Từ 7/2007 đến 4/2008, Ban tổ chức Cuộc thi sáng tác ca khúc về Đồng Lộc nhận được 84 tác phẩm. Hội đồng giám khảo gồm Nhạc sĩ Trần Long Ẩn, Phó Tổng thư kí, Thường trực Hội Âm nhạc TP Hồ Chí Minh; Nhạc sĩ Trần Anh, thành viên hội đồng nghệ thuật; Nhà văn, nhà báo Trần Tử Văn, Phó Tổng biên tập Báo Công an TP Hồ Chí Minh chọn được 11 ca khúc để trao: 1 giải Nhất, 2 giải Nhì, 3 giải Ba và 5 giải Khuyến khích.
Để chuẩn bị cho trình diễn và công bố giải thưởng, Báo Công an TP Hồ Chí Minh cùng Hội Nhạc sĩ, Hội Đồng hương Hà Tĩnh tại TP Hồ Chí Minh kêu gọi các nhà tài trợ và lo kinh phí tổ chức thành công đêm nhạc và trao giải tại nhà thi đấu Nguyễn Du. Việc trình diễn công bố tác giả, tác phẩm được Ban Tổ chức bàn bạc rất kĩ, làm ở đâu, kinh phí như thế nào, ai lo... Cuối cùng, Ban Tổ chức quyết định đưa chương trình về Đồng Lộc tổ chức vào dịp kỉ niệm 40 năm Ngày chiến thắng. Chương trình do Báo Công an TP Hồ Chí Minh chủ trì, Hội Âm nhạc Thành phố đồng hành, Đài Truyền hình lên sóng, Hội Đồng hương Hà Tĩnh với vai trò là nhà tài trợ chính.
Tại cuộc họp, Ban Tổ chức nghe toàn bộ kịch bản của đạo diễn Hà Thanh Hoàng qua chuyến đi thực tế tại Hà Tĩnh. Cảm xúc khó tả, lưu luyến ở nơi có phong cảnh hữu tình, tình cảm mến thương, con người thân thiện đã gây ấn tượng và cảm xúc dâng trào, nên khi làm kịch bản, ông thổi vào đó sự trang nghiêm, oanh liệt, đặc biệt là sự hi sinh anh dũng của các anh chị TNXP, các anh hùng liệt sĩ tại Ngã ba Đồng Lộc. Đạo diễn cam kết là chương trình sẽ hay, xem sẽ rất xúc động.
Ông Phan Xuân Biên, người con Hà Tĩnh lúc đó là Ủy viên Thường vụ, Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy chuyển tải lời khen ngợi, động viên của lãnh đạo TP Hồ Chí Minh đến bà con đồng hương qua đêm nhạc 3/10/2006. Lần này, sự việc thuận lợi hơn, sau khi lãnh đạo Báo Công an TP Hồ Chí Minh báo cáo, được sự hỗ trợ của Trưởng ban Tuyên giáo, Đài Truyền hình TP Hồ Chí Minh vào cuộc nhanh chóng. Ban Giám đốc Đài quyết định đưa xe màu vệ tinh mới mua và nhóm phóng viên có tay nghề cao về Hà Tĩnh tổ chức truyền hình trực tiếp.
Tỉnh Hà Tĩnh có kế hoạch tổ chức Kỉ niệm 40 năm chiến thắng Đồng Lộc vào tối 24/7/2008, được một đơn vị truyền thông và VTV1 thực hiện. Sự kiện trao giải cuộc thi do Báo Công an TP, Hội Nhạc sĩ, Đài Truyền hình TP Hồ Chí Minh, Hội Đồng hương Hà Tĩnh tại TP Hồ Chí Minh sẽ làm vào thời gian và tại địa danh nào ở Hà Tĩnh là câu chuyện phải bàn. Đoàn công tác của Báo Công an TP Hồ Chí Minh do ông Trần Trọng Dũng, Phó Tổng biên tập, cùng đi có ông Nguyễn Xuân Lam, đạo diễn Hà Thanh Hoàng về Hà Tĩnh vào một ngày đầu tháng 7/2008.
Ngày 19/7/2008, ngày cách đó 40 năm, chị Võ Thị Tần, Tiểu đội trưởng gửi thư về cho mẹ là phù hợp để tổ chức chương trình. Khó khăn cho sự kiện 24/7, là phải kết hợp như thế nào để không ảnh hưởng chương trình chính. Thông thường khi làm một sự kiện lớn ngoài trời, cần có sự chuẩn bị sân khấu, âm thanh, ánh sáng, chạy chương trình, phải có thời gian tối thiểu trước 10 ngày. Hơn nữa, điều tế nhị là 2 chương trình của 2 đơn vị khác nhau thực hiện, chương trình có sự chuẩn bị công phu được làm trước sẽ khó cho chương trình sau. Vậy nên khi đoàn công tác về gặp Ban Tổ chức lễ hội của tỉnh, được hướng dẫn là nên làm ở TP Hà Tĩnh. Sau khi bàn bạc, cân nhắc, quyết tâm của lãnh đạo Báo Công an và Hội đồng hương Hà Tĩnh là làm ở Ngã ba Đồng Lộc.
Khi các bên đang bàn về địa điểm tổ chức, thì ông Nguyễn Thanh Bình, Bí thư Tỉnh ủy đi công tác vừa về. Tâm nguyện của ông Bình cũng muốn làm tại Ngã ba Đồng Lộc và cũng là dịp hiếm có cho 4 đơn vị của TP Hồ Chí Minh về Hà Tĩnh. Cuộc họp bàn đến 22 giờ thì quyết định, cử ông Hà Văn Thạch, Ủy viên Thường vụ Tỉnh ủy cùng đoàn của Báo Công an thành phố, Hội đồng hương, đạo diễn đi xuyên đêm ra Hà Nội để sáng sớm gặp đơn vị thực hiện đêm diễn 24/7/2008, bàn bạc việc tổ chức chương trình. Sau khi bàn bạc, hai bên quyết định để lại sân khấu, âm thanh, ánh sáng, phục vụ cho đêm 24/7/2008, Ban tổ chức sẽ hỗ trợ một phần kinh phí, vậy là ổn. Thế là sự quyết tâm phải làm ở Đồng Lộc đêm 19/7 đã nhận được sự đồng thuận của nhiều phía.
Ban Tổ chức đêm trao giải “Ca khúc viết về Đồng Lộc” gồm có: Nhà văn, nhà báo Trần Tử Văn, Phó Tổng biên tập Báo Công an TP Hồ Chí Minh, Trưởng ban; nhà báo Nguyễn Xuân Lam, Chủ tịch Hội đồng hương Hà Tĩnh tại TP Hồ Chí Minh, Phó ban; bà Phan Thị Tố Hoa, Phó Bí thư Tỉnh đoàn Hà Tĩnh, Phó ban; ông Thiều Đình Duy, Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Hà Tĩnh chủ trì.
Công việc chuẩn bị của các bộ phận được phân công cụ thể. Ê kíp thực hiện chương trình dưới sự chỉ đạo của đạo diễn Hà Thanh Hoàng. Đoàn có khoảng 50 người và 8 xe ô tô vận tải lớn chở trang thiết bị sân khấu, âm thanh, ánh sáng và phụ kiện khởi hành từ TP Hồ Chí Minh tiến về Ngã ba Đồng Lộc vào những ngày đầu tháng 7/2008.
Câu chuyện làm sân khấu “đồ giả như thật”, do ông Nguyễn Bá Tòng, người nổi tiếng trong thiết kế sân khấu ở phía Nam lúc đó đang làm sự kiện tại Nha Trang, với ý nghĩ lúc đầu là giao cho con và nhân viên thực hiện, nhưng sau khi trực tiếp thị sát tại Ngã ba Đồng Lộc, trên đường về, ông Tòng thay đổi ý định. Ông nói “Có cái gì đó, ân tình, khó nói, khó tả quá” và hứa với Ban Tổ chức sẽ trực tiếp chỉ huy làm sân khấu phục vụ đêm diễn.
Nhân dịp kỉ niệm 50 năm chiến thắng Đồng Lộc, thay mặt những người tổ chức đêm nhạc 19/7/2008, tôi xin ghi lại đôi nét về cuộc hành trình và thay mặt Hội đồng hương Hà Tĩnh xin tri ân tấm lòng của Thành ủy, của Báo Công an, Đài Truyền hình, Hội Nhạc sĩ TP Hồ Chí Minh; các tổ chức, cá nhân, các nhà hảo tâm đã ủng hộ, đồng hành cùng chương trình. Cảm ơn Tỉnh ủy, UBND tỉnh, Tỉnh đoàn Hà Tĩnh và các tổ chức, cá nhân đã góp công sức vào thành công của chương trình. Đặc biệt, cảm ơn sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của cựu Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Thanh Bình và bà con Hà Tĩnh thân thương.
Nguyễn Xuân Lam (kể)
Chí Thúc (ghi)
