Thành Nhà Hồ được xây dựng trên địa phận hai thôn Tây Giai, Xuân Giai, nay thuộc xã Vĩnh Tiến và thôn Đông Môn thuộc xã Vĩnh Long, huyện Vĩnh Lộc. Đây là tòa thành kiên cố với kiến trúc độc đáo bằng đá có quy mô lớn, hiếm hoi ở Việt Nam, có giá trị và độc đáo nhất, duy nhất còn lại ở Đông Nam Á và là một trong rất ít những thành lũy bằng đá còn lại trên thế giới.
Thành Nhà Hồ là kiệt tác thiên tài sáng tạo, thỏa mãn tính toàn vẹn, xác thực cùng giá trị nổi bật toàn cầu nên đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới ngày 27/6/2011. Trong những năm qua, di sản thế giới Thành Nhà Hồ, tỉnh Thanh Hóa luôn được sự quan tâm của các cấp, các ngành Trung ương, các tổ chức, cá nhân quốc tế trong việc tư vấn các kế hoạch, chiến lược, hỗ trợ, tài trợ nhằm bảo tồn, gìn giữ và phát huy giá trị.
Song do Thành Nhà Hồ được xây dựng đã lâu, một số hạng mục đã xuống cấp, trong đó có mái vòm ở cổng phía Nam đã xuất hiện hiện tượng sụt vỡ của viên đá, tạo ra khe hở khoảng 5cm, trọng lượng khoảng 200kg. Cùng với đó, các cây thực vật như rêu, địa y bám vào vách đá đã làm thay đổi màu sắc của các viên đá từ màu trắng ngà, xanh lá sang màu đen. Để không gây nguy hại đến kiến trúc và nguy hiểm cho khách tham quan, được sự giúp đỡ của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Quỹ Bảo tồn văn hóa của Đại sứ quán Mỹ đã tài trợ cho việc tu sửa mái vòm cổng nam Thành Nhà Hồ 92.500 USD. Trong thời gian 9 tháng (bắt đầu từ tháng 11/2018 đến tháng 6/2019) sẽ tiến hành các bước từ khảo sát, khoanh vùng, thuê nhân công có kĩ thuật để thực hiện các bước tu sửa.
.jpg)
Đoàn chuyên gia Mỹ làm việc tại di sản văn hóa thế giới Thành Nhà Hồ.
Dự án “Tu sửa cấp thiết mái vòm và bảo tồn cổng thành phía Nam, di sản Thành Nhà Hồ”, nhằm mục tiêu khắc phục và ngăn chặn kịp thời tình trạng xuống cấp, sụt lở mái vòm cổng thành phía Nam; Loại bỏ sự xâm hại, tác động của các loài thực vật, rêu mốc, địa y, muối lên tường cổng thành phía Nam, bảo đảm tính toàn vẹn, mĩ quan của di sản; góp phần nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lí di sản và người dân trong vùng về công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản Thành Nhà Hồ. Việc tu sửa khẩn cấp đối với mái vòm cổng phía nam Thành Nhà Hồ là rất cần thiết, vừa bảo tồn di sản, vừa tạo điểm nhấn thu hút du khách đến xứ Thanh.
Dự án “Tu sửa cấp thiết mái vòm và bảo tồn cổng thành phía Nam, di sản Thành Nhà Hồ” là một trong 33 dự án được lựa chọn để cấp vốn, trong tổng số 106 đề xuất từ rất nhiều quốc gia trên thế giới. Điều đó là minh chứng rõ ràng về tầm quan trọng, cấp thiết của dự án cũng như thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đại sứ quán Mỹ đối với công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản Thành Nhà Hồ.
Hiện tường thành phía Bắc cũng xuất hiện nhiều điểm sạt lở, đổ trượt, phình ra đe dọa nghiêm trọng đến di sản Thành Nhà Hồ. Dọc toàn tường thành phía Bắc có tới 15 điểm sạt lở biến dạng hoàn toàn tường thành. Trung tâm Bảo tồn di sản Thành Nhà Hồ cũng đang phối hợp với các nhà khoa học tiến hành khai quật điểm sạt lở tường thành phía Bắc để có phương án tu sửa.
Đinh Huê
