Thiền khiến con người khoẻ và chậm già

Một nghiên cứu của các nhà khoa học gần đây cho thấy, thiền có khả năng cải thiện telomere làm cho con người trẻ ra, già chậm và ngăn ngừa được nhiều bệnh tật. Hiểu vai trò của telomere đối với sự lão hóa và bệnh tật, chúng ta tập thiền để có một đời sống thọ hơn, khỏe mạnh, an lạc và hạnh phúc hơn. Bà Elizabeth Blackburn được giải Nobel về Y học do bà đã tìm ra sự liên hệ giữa telomere và tuổi thọ.

Tại Đại học San Francisco, bang California (Mỹ), một nhóm chuyên gia do bà hướng dẫn, thí nghiệm xem phải chăng thiền có thể chống lão hóa và tăng tuổi thọ mà truyền thống phương Đông thường nói đến. Khi làm việc với nhà hóa học Joe Gall tại Đại học Yale vào những năm 1980 của thế kỉ trước, bà Blackburn thường nối các đầu nhiễm sắc thể của sinh vật đơn bào mà bà đặt tên là tế bào của sinh vật sống trong ao (Tetrahymena “pond scum”). Bà thấy các gien rời DNA kết lại thành telomere là các chỏm cứng như đầu sợi dây cột giày để bảo vệ các đầu của nhiễm sắc thể (chromosome). Chỏm cứng telomere cũng được tìm thấy nơi nhiễm sắc thể của người. Chúng bảo vệ hai đầu nhiễm sắc thể của chúng ta. Tế bào con người sinh sản bằng cách tách đôi. Tuy nhiên, mỗi lúc tế bào tách đôi thì telomere bị ngắn dần.

Trong những năm 1990 làm việc với cô Carol Greider, sinh viên sau đại học tại Đại học Berkeley, bà Blackburn khám phá ra rằng chất enzyme cũng gọi là telomerase có thể bảo vệ và sửa chữa lại các telomere bị hư hại. Chữa lại ngay cả các telomere teo nhỏ theo thời gian. Lúc quá ngắn, telomere bắt đầu hoạt động thiếu bình thường và mất khả năng. Đó là hiện tượng mà chúng ta gọi là tiến trình chính của lão hóa. Với khám phá này, bà Blackburn đã được trao giải Nobel về Y học năm 2009.

Thiền khiến con người khoẻ và chậm già

Một người cộng sự khác của bà là cô Elissa Epel, sinh viên bậc học tiến sĩ ngành tâm thần. Cô thích tìm hiểu sự liên hệ giữa tâm và thân cũng như sự tàn phá cơ thể con người do tình trạng căng thẳng kinh niên, và đưa ra những đề nghị có cơ sở. Cô nghiên cứu những người mẹ trải qua những thời kỳ căng thẳng (stress) liệu có ảnh hưởng đến bệnh tật kinh niên của đứa con hay không.

Bà Blackburn và cô Epel lấy máu của 58 phụ nữ cùng lứa tuổi, cùng giai cấp, cùng trình độ trong xã hội để thí nghiệm. 58 người được chia thành hai nhóm. Nhóm những bà mẹ bị căng thẳng và nhóm không căng thẳng để so sánh khi nghiên cứu. Cô Epel nhận thấy những bà quá mức căng thẳng thì telomere làm cho họ già hơn cả 10 tuổi so với những người ít căng thẳng. Chỉ số độ dài của telomere cũng chỉ còn một nửa so với nhóm kia. Kết quả thí nghiệm làm cho bà Blackburn rất hào hứng về những khám phá “phân tử hóa chất” bên trong các tế bào. Lần đầu tiên cho thấy, căng thẳng không những làm hại cho sức khỏe mà còn làm cho con người già trước tuổi.

Những khám phá của hai nhà khoa học Blackburn và Epel từng được công bố trên The Proceedings of the National Academy of Sciences in December từ 2004 đã gây ra một số tranh cãi. Tuy vậy, nhiều nghiên cứu thừa nhận, các chứng bệnh như viêm khớp xương, tiểu đường, béo phì, tim mạch, đột qụy, mất trí nhớ đều có căn nguyên từ các telomere bị ngắn mà ra. Nghiên cứu cũng cho thấy, nếu biết tình trạng telomere của một người thì có thể tiên đoán được sức khỏe của người ấy trong tương lai. Một thí nghiệm khác nói rằng, đàn ông lớn tuổi mà có telomere ngắn kéo dài từ 2 năm đến 2 năm rưỡi thì mức tử vong do bệnh tim mạch sẽ gấp ba lần, trong thời gian 9 năm, so với những người cùng tuổi có telomere dài bằng hoặc dài hơn.

Một nghiên cứu trên 2.000 người Mỹ khỏe mạnh nhưng có telomere ngắn nhất, thì thấy họ có thể bị bệnh tiểu đường gấp đôi, so với những người Mỹ bình thường, trong vòng 5 năm rưỡi. Có hàng trăm cách để thiền. Nhưng cốt yếu là ngồi thẳng lưng và tĩnh lắng, quan sát ý tưởng phát khởi mà tâm không phê phán, để những tạp niệm này tự biến mất, những chi phối bên ngoài cũng tự rơi rụng, và thiền giả càng gần với thực tại tự nhiên càng tốt (tập trung chú tâm vào sự hít vào và thở ra mà không suy nghĩ bất cứ một vấn đề nào khác).

Nhiều năm trước, nếu có ai bảo bà Blackburn nên đến với thiền, bà cho người ấy là điên. Năm 2007, bà tiết lộ với tuần báo New York Times như thế. Nhưng lúc nghiên cứu về telomere với cô Epel, hai người thấy muốn bảo vệ tốt telomere thì nên tập thể dục, chế độ ăn uống tốt (nhiều rau, củ, quả) và giúp đỡ xã hội. Nhưng một trong những điều ảnh hưởng lợi ích nhất để ngăn ngừa sự thoái hóa của telomere, ngay cả làm cho chúng dài trở lại - bà nói - không có gì có thể sánh được với thiền.

Bà và những đồng nghiệp gửi các thí nghiệm viên đến dự các khóa thiền tại trung tâm Shambhala, vùng núi ẩn tu bang Colorado (Mỹ). Những người này tham dự khóa thiền ba tháng. Kết quả là họ gia tăng được 30% dung lượng chất telomerase (chất telomerase làm cho telomere dài ra) hơn những người còn trong danh sách đợi chờ khóa tu.

Chính bà Blackburn cũng tham dự nhiều khóa thiền và nhiều buổi hội thoại với các đồng nghiệp và với Đức Đạt Lai Lạt Ma, để thảo luận những vấn đề sống lâu, tái tạo và sức khỏe cho xã hội. Nhờ những đóng góp trong lĩnh vực Y học, nên bà từng được một tuần báo giá trị của Mỹ (Time Magazine) liệt kê là một trong 100 người ảnh hưởng nhất của thế giới năm 2007.

Trần Hùng
(ĐH Ngoại Ngữ-ĐHQG Hà Nội)

Tin liên quan

Ý kiến bạn đọc

* Vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Cùng chuyên mục

Bệnh viện Hữu nghị Việt Tiệp và Bệnh viện Mắt Hải Phòng ký kết hợp tác phát triển bền vững

Bệnh viện Hữu nghị Việt Tiệp và Bệnh viện Mắt Hải Phòng ký kết hợp tác phát triển bền vững

Chiều ngày 17/7, Bệnh viện Mắt Hải Phòng và Bệnh viện Hữu nghị Việt Tiệp đã tổ chức Hội nghị ký biên bản ghi nhớ hợp tác.
Nội soi trí tuệ nhân tạo, bước đột phá mới trong y học tiêu hóa

Nội soi trí tuệ nhân tạo, bước đột phá mới trong y học tiêu hóa

Nội soi có sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligent - AI) là một bước đột phá lớn trong Y học đặc biệt là chuyên ngành tiêu hoá. Với khả năng xử lí hình ảnh theo thời gian thực, nội soi trí tuệ nhân tạo giúp tăng đáng kể khả năng phát hiện và chẩn đoán chính xác các tổn thương trong lòng ống tiêu hoá với kích thước nhỏ ở giai đoạn sớm, giúp mở ra cơ hội điều trị triệt để các bệnh lý ung thư đường tiêu hoá.
Nguy kịch vì liên cầu khuẩn lợn do ăn tiết canh lợn

Nguy kịch vì liên cầu khuẩn lợn do ăn tiết canh lợn

Sau khi được điều trị tích cực tại Viện Y học Nhiệt đới - Bệnh viện Bạch Mai, 3 bệnh nhân trong chùm ca bệnh nguy kịch do ăn tiết canh lợn ở Quỳnh Phụ, Hưng Yên hiện sức khoẻ tốt hơn, có người đã được ra viện. Tuy may mắn giữ được mạng sống nhưng đây cũng là hồi chuông cảnh tỉnh cho các “tín đồ” tiết canh lợn.
Tầm soát viêm gan B miễn phí vì sức khỏe cộng đồng tại Ninh Bình

Tầm soát viêm gan B miễn phí vì sức khỏe cộng đồng tại Ninh Bình

Từ ngày 22-24/7/2025, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Ninh Bình sẽ tổ chức chương trình xét nghiệm sàng lọc viêm gan B miễn phí đợt 2, nhằm phát hiện sớm và phòng ngừa bệnh viêm gan B - căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm có thể dẫn tới xơ gan, ung thư gan.
Ăn uống khoa học, góp phần nâng cao chất lượng sống cho NCT

Ăn uống khoa học, góp phần nâng cao chất lượng sống cho NCT

Quá trình lão hóa dẫn đến một loạt các thay đổi bên trong cơ thể, điển hình như sự mất cơ, da mỏng hơn và ít lượng axit trong dạ dày hơn, giảm khẩu vị... Những thay đổi này có thể ảnh hưởng đến cách NCT hấp thu dinh dưỡng, nếu không xử lí kịp thời có thể dẫn đến tình trạng thiếu chất.

Tin khác

Cứu sống bệnh nhân 64 tuổi nguy kịch nhờ phẫu thuật nội soi cấp cứu

Cứu sống bệnh nhân 64 tuổi nguy kịch nhờ phẫu thuật nội soi cấp cứu
Một bệnh nhân nữ 64 tuổi vừa được các bác sĩ khoa Ngoại tổng hợp, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Ninh Bình phẫu thuật nội soi cấp cứu thành công trong tình trạng: Viêm phúc mạc do khối u đại tràng hoại tử vỡ - biến chứng nguy hiểm, đe dọa tính mạng.

Cụ bà 93 tuổi được phẫu thuật cắt bỏ bướu giáp khổng lồ

Cụ bà 93 tuổi được phẫu thuật cắt bỏ bướu giáp khổng lồ
Đầu tháng 7/2025 vừa qua, các bác sĩ Trung tâm Ung bướu - Bệnh viện Đa khoa tỉnh Ninh Bình đã phẫu thuật thành công, cắt bỏ khối bướu giáp khổng lồ cho cụ bà 93 tuổi, có tiền sử tăng huyết áp.

Nguyên nhân và cơ chế gây bệnh xương khớp và rối loạn chuyển hoá ở NCT

Nguyên nhân và cơ chế gây bệnh xương khớp và rối loạn chuyển hoá ở NCT
Trong bài “Các bệnh xương khớp và rối loạn chuyển hoá thường gặp ở NCT” đăng trên Tạp chí Người cao tuổi số 1 (bộ mới) ra ngày 3/7/2025, tác giả đã chỉ rõ nguy cơ bệnh tật làm suy giảm chất lượng sống của NCT. Để giúp bạn đọc phòng chống bệnh về xương khớp và rối loạn chuyển hóa, tác giả tiếp tục phân tích nguyên nhân và cơ chế gây bệnh xương khớp và rối loạn chuyển hoá…

Phẫu thuật cột sống ít xâm lấn cho người cao tuổi: Vinmec Phú Quốc khẳng định năng lực điều trị chuyên sâu

Phẫu thuật cột sống ít xâm lấn cho người cao tuổi: Vinmec Phú Quốc khẳng định năng lực điều trị chuyên sâu
Cụ bà N.T.C 85 tuổi vừa được phẫu thuật giải ép rễ thần kinh điều trị hẹp ống sống thành công tại Bệnh viện Đa khoa Vinmec Phú Quốc (tỉnh An Giang). Chỉ sau một ngày, người bệnh đã có thể ngồi dậy và đi lại - kết quả vượt mong đợi đối với người bệnh cao tuổi có bệnh lý vùng cột sống và nền sức khỏe phức tạp.

Cứu sống bệnh nhân suy tim với khối u hiếm gặp

Cứu sống bệnh nhân suy tim với khối u hiếm gặp
Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội đã phẫu thuật thành công loại bỏ một khối u tuyến giáp khổng lồ, chèn ép nghiêm trọng khí quản, giúp nữ bệnh nhân 72 tuổi mắc suy tim độ III thoát khỏi tình trạng nguy kịch và đang hồi phục.

Kê đơn thuốc dài ngày theo Thông tư 26: Nỗ lực vì người bệnh và giảm tải hệ thống y tế

Kê đơn thuốc dài ngày theo Thông tư 26: Nỗ lực vì người bệnh và giảm tải hệ thống y tế
Thông tư 26/2025 mới được Bộ Y tế ban hành là một bước tiến quan trọng trong cải cách hành chính y tế, hướng đến người bệnh. Một trong những nội dung nổi bật của thông tư là cho phép kê đơn thuốc điều trị bệnh mạn tính lên tới 90 ngày, thay vì tối đa 30 ngày như trước đây.

Cần 30.000 đơn vị máu điều trị, cấp cứu trong dịp hè

Cần 30.000 đơn vị máu điều trị, cấp cứu trong dịp hè
Để đảm bảo nguồn máu kịp thời cho cấp cứu và điều trị trong mùa hè, Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương kêu gọi người dân đủ điều kiện sức khỏe, hãy sắp xếp thời gian tham gia hiến máu, cùng trao gửi sự sống cho người bệnh.

Bệnh viện Đa khoa Trung ương Cần Thơ triển khai hệ thống nội soi siêu âm, giúp pháp hiện sớm ung thư

Bệnh viện Đa khoa Trung ương Cần Thơ triển khai hệ thống nội soi siêu âm, giúp pháp hiện sớm ung thư
Ngày 8/7, Bệnh viện Đa khoa Trung ương Cần Thơ khánh thành Khoa Nội soi mới với diện tích 485m², gồm 8 phòng nội soi chuyên khoa (tiêu hóa, tiết niệu, hô hấp), có khả năng tiếp nhận 150–170 lượt nội soi mỗi ngày.

Thuốc lá tiếp tục là thách thức nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng toàn cầu

Thuốc lá tiếp tục là thách thức nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng toàn cầu
Hơn 1000 đại biểu đến từ các chính phủ, tổ chức quốc tế, giới học giả và các tổ chức xã hội dân sự trên toàn thế giới tham gia Hội nghị Thế giới về Kiểm soát Thuốc lá 2025.

Các bệnh xương khớp và rối loạn chuyển hóa thường gặp ở NCT

Các bệnh xương khớp và rối loạn chuyển hóa thường gặp ở NCT
NCT thường đối mặt với nguy cơ cao mắc các bệnh xương khớp và rối loạn chuyển hóa do quá trình lão hóa ảnh hưởng đến hầu hết các cơ quan trong cơ thể. Các bệnh lí như thoái hóa khớp, loãng xương, đái tháo đường, rối loạn lipid máu không chỉ làm suy giảm chất lượng sống mà còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và kiểm soát kịp thời.

Hội thảo khoa học "Tiếp cận quản lý toàn diện hội chứng mạch vành mạn"

Hội thảo khoa học "Tiếp cận quản lý toàn diện hội chứng mạch vành mạn"
Vừa qua, Bệnh viện đa khoa Đống Đa - Chuyên khoa đầu ngành Lão khoa Hà Nội tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề "Tiếp cận quản lý toàn diện hội chứng mạch vành mạn".

Thông tư mới bổ sung danh mục kê đơn thuốc ngoại trú tối đa 90 ngày

Thông tư mới bổ sung danh mục kê đơn thuốc ngoại trú tối đa 90 ngày
Nội dung Thông tư 26/2025/TT-BYT bổ sung danh mục bệnh được kê thuốc ngoại trú đến 90 ngày, bắt buộc thông tin định danh cá nhân và siết chặt quy trình kê đơn.

Chăm sóc sức khỏe tâm thần vì cuộc sống khỏe mạnh, hạnh phúc và tự chủ cho NCT

Chăm sóc sức khỏe tâm thần vì cuộc sống khỏe mạnh, hạnh phúc và tự chủ cho NCT
Tuổi già mang đến nhiều thay đổi cả về sức khoẻ thể chất và tinh thần, chăm sóc sức khỏe toàn diện cho NCT, đặc biệt là sức khỏe tinh thần, là điều vô cùng quan trọng và cần thiết. Phóng viên (PV) Tạp chí Người cao tuổi có cuộc trò chuyện với PGS. TS Mai Đức Thảo, Trưởng khoa Thần kinh, Bệnh viện Hữu nghị về các phương pháp điều trị, lời khuyên hữu ích và vai trò thiết yếu của gia đình trong hành trình giúp NCT sống vui, sống khoẻ và hạnh phúc.

Từ ngày 1/7/2025: 11 nhóm được hưởng 100% chi phí khám, chữa bệnh

Từ ngày 1/7/2025: 11 nhóm được hưởng 100% chi phí khám, chữa bệnh
Theo quy định tại Khoản 3 Điều 12 và Điểm a Điều 22 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bảo hiểm y tế (Luật số: 51/2024/QH15 ngày 27 tháng 11 năm 2024), 11 nhóm được hưởng 100% chi phí khám, chữa bệnh kể từ 1/7/2025.

Hội thảo chia sẻ kinh nghiệm quản lý chất lượng bệnh viện năm 2025 tại Cần Thơ

Hội thảo chia sẻ kinh nghiệm quản lý chất lượng bệnh viện năm 2025 tại Cần Thơ
Vừa qua, Sở Y tế TP. Cần Thơ phối hợp Bệnh viện quốc tế Phương Châu tổ chức Hội thảo chia sẻ kinh nghiệm quản lý chất lượng bệnh viện trên địa bàn TP. Cần Thơ. Dự Hội thảo có đại diện các bệnh viện ở TP Cần Thơ, tỉnh Sóc Trăng, tỉnh Hậu Giang và các bệnh viện tuyến Trung ương đóng trên địa bàn TP. Cần Thơ.
Xem thêm
Bệnh viện Hữu nghị Việt Tiệp và Bệnh viện Mắt Hải Phòng ký kết hợp tác phát triển bền vững

Bệnh viện Hữu nghị Việt Tiệp và Bệnh viện Mắt Hải Phòng ký kết hợp tác phát triển bền vững

Chiều ngày 17/7, Bệnh viện Mắt Hải Phòng và Bệnh viện Hữu nghị Việt Tiệp đã tổ chức Hội nghị ký biên bản ghi nhớ hợp tác.
Nội soi trí tuệ nhân tạo, bước đột phá mới trong y học tiêu hóa

Nội soi trí tuệ nhân tạo, bước đột phá mới trong y học tiêu hóa

Nội soi có sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligent - AI) là một bước đột phá lớn trong Y học đặc biệt là chuyên ngành tiêu hoá. Với khả năng xử lí hình ảnh theo thời gian thực, nội soi trí tuệ nhân tạo giúp tăng đáng kể khả năng phát hiện v
Nguy kịch vì liên cầu khuẩn lợn do ăn tiết canh lợn

Nguy kịch vì liên cầu khuẩn lợn do ăn tiết canh lợn

Sau khi được điều trị tích cực tại Viện Y học Nhiệt đới - Bệnh viện Bạch Mai, ba bệnh nhân trong chùm ca bệnh nguy kịch do ăn tiết canh lợn ở Quỳnh Phụ, Hưng Yên hiện sức khoẻ tốt hơn, có người đã được ra viện
Bệnh viện Quân y 175 cứu sống bệnh nhân 67 tuổi bị nhiễm độc toàn thân

Bệnh viện Quân y 175 cứu sống bệnh nhân 67 tuổi bị nhiễm độc toàn thân

Mới đây, Bệnh viện Quân y 175, TP. Hồ Chí Minh tiếp nhận và điều trị thành công bệnh nhân nữ 67 tuổi mắc hội chứng Lyell (hoại tử thượng bì nhiễm độc toàn thân – TEN), một bệnh lý hiếm gặp với tỷ lệ tử vong rất cao, đặc biệt khi diện tích tổn thương da lên đến 92% cơ thể.
Đồng hành vì sức khỏe người cao tuổi có hoàn cảnh khó khăn

Đồng hành vì sức khỏe người cao tuổi có hoàn cảnh khó khăn

Nhằm chào mừng 84 năm ngày truyền thống NCT, Ngày NCT Việt Nam (6/6/1941-6/6/2025), Bệnh viện Lê Văn Thịnh, TP. Thủ Đức, TP. Hồ Chí Minh phối hợp Trung tâm an sinh xã hội TP. Thủ Đức, TP. Hồ Chí Minh tổ chức chương trình khám bệnh “Đồng hành vì sức khỏe người cao tuổi khó khăn”.
Đơn vị Lão khoa, Bệnh viện Hữu Nghị Việt Tiệp: Địa chỉ tin cậy chăm sóc sức khoẻ người cao tuổi

Đơn vị Lão khoa, Bệnh viện Hữu Nghị Việt Tiệp: Địa chỉ tin cậy chăm sóc sức khoẻ người cao tuổi

Với phương châm “Tất cả vì sự hài lòng của người bệnh”, đội ngũ nhân viên y tế của Đơn vị Lão khoa – Khoa nội 4 (Bệnh viện Hữu Nghị Việt Tiệp) luôn học hỏi trau dồi kiến thức, nâng cao năng lực, nêu cao tinh thần đoàn kết xây dựng và phát triển đơn vị, cống hiến cho sự nghiệp bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khoẻ nhân dân.
Cập nhật hướng dẫn thực hành 5Đ trong điều trị tăng huyết áp

Cập nhật hướng dẫn thực hành 5Đ trong điều trị tăng huyết áp

Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba (Hà Nội) vừa tổ chức chương trình sinh hoạt khoa học với chủ đề “5Đ trong điều trị tăng huyết áp (THA) – Bức tranh toàn cảnh từ lý thuyết đến thực hành”.
Bộ Y tế: Tăng cường quản lý thực phẩm chức năng, bảo vệ người tiêu dùng trước vấn nạn hàng giả

Bộ Y tế: Tăng cường quản lý thực phẩm chức năng, bảo vệ người tiêu dùng trước vấn nạn hàng giả

Tình trạng thực phẩm chức năng giả, kém chất lượng đang là vấn nạn nhức nhối. Đặc biệt, trong thời gian qua, cơ quan Cảnh sát điều tra của Bộ Công an đã triệt phá một số đường dây sản xuất, kinh doanh thực phẩm giả, bao gồm cả sữa giả và thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả.
Làm đẹp không xâm lấn – Xu hướng tất yếu của thời đại

Làm đẹp không xâm lấn – Xu hướng tất yếu của thời đại

Trong bối cảnh ngành công nghiệp thẩm mỹ toàn cầu đang chuyển mình mạnh mẽ, khi khái niệm “làm đẹp” không còn chỉ đơn thuần là cải thiện ngoại hình mà đã trở thành biểu hiện của một lối sống khỏe mạnh, hiện đại và thông minh – thì sự kiện hội thảo khoa họ
Phiên bản di động