Nhện ôm trứng làm thuốc

Theo dược học cổ truyền, nhện ôm trứng vị mặn, tính bình, có công dụng giải độc, chỉ huyết, được dùng để chữa các chứng hầu tí (viêm amydal), cam răng, chảy máu cam, trĩ lở chảy máu, nhọt chảy nước vàng, xuất huyết... Thường dùng ngoài giã nát đắp hoặc sao hay nướng vàng, tán bột bôi và thổi vào cổ họng. Có khi bắt con nhện sống, ngắt bỏ chân, ấn lên mụn nhọt chưa vỡ rất chóng khỏi. Bao trứng nhện được dùng để chữa cam tẩu mã ăn thối nát, đau cổ họng, sưng vú, đau răng, đinh nhọt, ho, các vết thương xuất huyết.

Trong sách Nam dược thần hiệu, Tuệ Tĩnh viết: Bích tiền - Trứng nhện. Nhện to ở trên vách, cắp trứng dưới bụng đựng trong bao trứng to bằng đồng tiền là đúng. Tính mát không độc, sắc trắng, chữa đổ máu mũi, vết thương đâm chém, cam trẻ con, ung thư, đau họng. Trong sách Lĩnh nam bản thảo, Hải Thượng Lãn Ông cũng ghi nhận:

Bích tiền tên gọi bao trứng nhện, Tính mát, không độc, thường dùng đến,
Trẻ em cam máu mũi, vết đao thương,
Ung thư, đau họng chữa rất nghiệm
Dưới đây, xin được giới thiệu một số đơn thuốc cụ thể:
- Viêm amydal: Nhện 10 con, sấy khô tán bột, thổi vào họng. Hoặc dùng nhện 1 con, thanh đại 1,5g, băng phiến 1,5g, tất cả sấy khô tán bột, thổi vào họng.
- Cam răng, viêm loét miệng lưỡi: Nhện 1 con, thanh đại 1,5g, băng phiến 1,5g, tất cả sấy khô tán bột, thổi vào răng miệng.
- Cam tẩu mã: Nhện và cặn trắng nước tiểu (Nhân trung bạch) lượng bằng nhau đem đốt tồn tính, nghiền bột bôi vào tổn thương.
- Trẻ em chướng bong: Nhện 5 con giã nát rồi đem tráng với trứng gà ăn mỗi ngày 1 lần, chừng hai ba lần là hiệu nghiệm.
- Trẻ em cứng hàm không bú được: Nhện 2 con, bỏ chân, sao cháy, nghiền nhỏ hoà với sữa uống.
- Viêm họng, viên amydal, viêm loét chân răng và khoang miệng: Nhện 1 con, thanh đại 1,5g, băng phiến 1,5g, móng tay người 1,5g, tất cả sấy khô tán bột, thổi vào miệng.
- Mụn nhọt: Lấy nhện sống giã nát đắp vào tổn thương
- Bí đái: Nhện lượng vừa đủ giã nát với 1 củ hành đắp lên vùng bàng quang.
- Trĩ sưng đau: Nhện to 1 con, kim ngân hoa 12g, hai thứ bọc đất sét nung chín, lấy ra nghiền nhỏ đắp vào búi trĩ.
Ngoài ra, bao trứng nhện (Bích tiền mạc) cũng được dùng để làm thuốc. Ví như: Nhũ nga (áp xe vú) dùng bao trứng nhện 3 cái sao tồn tính, bạch phàn 3g, hai thứ tán bột uống; bạch hầu dùng bao trứng nhện 3 - 5 cái sao tồn tính, băng phiến 0,6g, tán bột, thổi vào họng; vết thương chảy máu dùng bao tổ nhện dán vào chỗ đứt; phụ nữ sau khi sinh ít lâu bị ho ủa thổ sóc ngược dùng 5 - 6 cái bao tổ nhện sắc kĩ lấy nước cốt mà hớp một chút.

BS Hoàng Khánh Toàn

(Chủ nhiệm Khoa YHCT
Bệnh viện Trung ương Quân đội 108)