 |
| Nhiều người cao tuổi phường Đồng Văn tích cực tham gia giữ gìn ngôi đền cổ |
Dấu ấn lịch sử và tín ngưỡng
Trong làn khói hương bảng lảng buổi sớm, ông Nguyễn Văn Minh – một du khách từ xa, lặng lẽ bước qua cổng Tam quan, đôi mắt ánh lên vẻ thành kính. Sau khi dâng nén hương thơm, ông chậm rãi chia sẻ: “Tôi thấy ngôi đền rất cổ kính, trang nghiêm, mang đậm dấu ấn lịch sử. Mỗi lần tới đây, tôi đều cảm nhận được sự bình yên và thiêng liêng khó tả”. Với ông Minh, hành trình về đền không chỉ là chuyến đi tâm linh, mà còn là dịp tìm lại kí ức và mạch nguồn văn hóa dân tộc.
Ông kể, chính sự gìn giữ chu đáo của người dân địa phương, đặc biệt là các cụ cao niên, đã giúp ngôi đền vẫn giữ nguyên nét cổ kính dù trải qua bao thăng trầm. Từ mái ngói phủ rêu đến những bức chạm trổ tinh xảo, tất cả như kể lại câu chuyện hàng trăm năm của mảnh đất này. “Nếu không có sự chung tay bảo tồn, e rằng thế hệ sau sẽ khó có cơ hội được chiêm ngưỡng và cảm nhận không gian linh thiêng như thế này”, ông nói, giọng đầy xúc động.
Theo lời kể của các bậc cao niên, đền Đồng Văn được xây dựng từ thời Hậu Lê, là nơi thờ ngài Trung Thành Phổ Tế Đại Vương, vị tướng thời Vua Hùng thứ 18 – một trong những nhân vật truyền thuyết nổi bật trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Trải qua thời gian, đền được mở rộng và thờ thêm Mẫu Liễu Hạnh, người được tôn vinh một trong bốn vị Thánh bất tử. Đây không chỉ là nơi thờ tự mà còn là không gian linh thiêng quy tụ niềm tin, bản sắc văn hóa của người dân địa phương.
Ngôi đền từng là nơi tổ chức nhiều nghi lễ quan trọng, như tế lễ, giỗ Mẫu Liễu Hạnh vào mồng 3 tháng 3 âm lịch, với các nghi lễ truyền thống. Đặc biệt, vào ngày 10/3 âm lịch, người dân sẽ rước mã quanh làng để cầu bình an – một phong tục lâu đời mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc. Không chỉ dịp lễ chính, từ đêm giao thừa đến mùng 3 Tết, người dân đều đến đền cầu cho một năm mới an khang, thịnh vượng.
|
| Ông Nguyễn Đức Lâm, nguyên Chủ tịch Hội NCT phường Đồng Văn, tỉnh Ninh Bình giới thiệu về ngôi đền cổ |
Trải qua thời gian, có những giai đoạn đền bị bỏ hoang, trở thành kho chứa thóc của Hợp tác xã, điểm sơ tán của ga Đồng Văn hay trạm gác phòng không trong chiến tranh, nhưng người dân nơi đây, đặc biệt là các cụ cao niên chưa từng buông bỏ tín ngưỡng, trách nhiệm giữ gìn di tích. Chính những người cao tuổi là người đầu tiên vận động trùng tu đền vào năm 1942, huy động sự đóng góp của bà con để phục dựng nơi thờ tự. Họ cũng là lực lượng chính tổ chức các lễ tế, duy trì phong tục rước lễ, giáo dục con cháu về lịch sử, tín ngưỡng, văn hóa địa phương.
Ông Nguyễn Văn Vĩnh, thành viên Ban Khánh tiết chia sẻ: “Ngôi đền không chỉ là nơi thờ cúng, mà như là linh hồn của làng. Chúng tôi, lớp người già, còn sức là còn góp công, góp sức để nơi này mãi là chốn linh thiêng cho con cháu sau này. Đồng thời, không chỉ duy trì lễ nghi truyền thống, NCT còn tổ chức các trò chơi dân gian trong dịp lễ hội như kéo co, chọi gà, đánh cờ tướng, đua thuyền rồng... nhằm khơi dậy kí ức văn hóa trong cộng đồng, tạo không khí gắn kết, vui tươi, và đặc biệt là thu hút thế hệ trẻ tham gia bảo tồn di sản”.
Ngôi đền cổ là minh chứng cho bản lĩnh, sự kiên trung của nhân dân vùng đất này. Trong chiến tranh, đền từng là nơi sơ tán người dân, chứa thóc, thuốc men và cả sơ cứu chiến sĩ bị thương. Có những câu chuyện cảm động về lòng yêu nước gắn với từng viên gạch, mái ngói của ngôi đền này. Hiện nay, Ban Khánh tiết gồm nhiều NCT vẫn luân phiên túc trực, chăm sóc, dọn dẹp, hương khói mỗi ngày. Các cụ còn tham gia hướng dẫn du khách, kể chuyện về lịch sử hình thành đền, tích Mẫu Liễu Hạnh, về ngài Trung Thành Phổ Tế Đại Vương… như những cuốn sử sống, truyền cảm hứng về cội nguồn dân tộc.
|
| NCT luôn trân trọng giữ gìn, bảo vệ ngôi đền cổ Đồng Văn, tỉnh Ninh Bình |
Hướng tới tương lai
Các tổ chức đoàn thể phường Đồng Văn cũng phối hợp cùng Hội NCT vận động kinh phí tu sửa Đền, cải tạo khuôn viên, tổ chức Lễ hội bảo đảm an toàn, lành mạnh. Trong dịp Tết Nguyên đán, đền Đồng Văn trở thành điểm đến tâm linh quen thuộc của người dân địa phương, du khách thập phương. Từng ánh mắt thành kính, từng lời cầu nguyện đều thể hiện sự trân trọng quá khứ, khát vọng về một tương lai tốt đẹp hơn.
Việc gìn giữ ngôi Đền cổ Đồng Văn không chỉ là giữ gìn một công trình kiến trúc tín ngưỡng, mà còn là bảo vệ một phần ký ức, bản sắc. Với vai trò trung tâm trong đời sống văn hóa tinh thần của người dân, đặc biệt là NCT, ngôi đền chính là nhịp cầu nối liền quá khứ, hiện tại, tương lai.
Theo ông Nguyễn Đức Lâm, nguyên Chủ tịch Hội NCT phường Đồng Văn, những NCT nơi đây đã và đang âm thầm làm nên điều kì diệu, không cần ồn ào, không phô trương, nhưng đầy trách nhiệm, tâm huyết. Họ xứng đáng là “những người giữ lửa” của di sản văn hóa làng quê, là tấm gương cho thế hệ sau học tập và noi theo. "Trong tương lai, việc kết hợp giữa bảo tồn di tích với phát triển du lịch tâm linh sẽ là hướng đi hợp lí. Tuy nhiên, yếu tố cốt lõi vẫn phải là giữ được bản sắc truyền thống, tôn trọng tín ngưỡng, hơn hết là phát huy vai trò trung tâm của NCT, những người luôn mang trong mình tinh thần trách nhiệm cao cả với văn hóa, với cộng đồng", ông Lâm nói.
