Già làng Cơ Tu “4 giỏi”

Giỏi trồng ba kích và xây dựng trang trại

Già làng Bh’riu Pố tốt nghiệp Khoa Sinh vật (Trường Đại học Thái Nguyên), lại ham sưu tầm các bài thuốc từ sách báo nên hiểu rất rõ những vị thuốc dân gian truyền thống. Hơn 40 năm trước, ông là người Cơ Tu đầu tiên tốt nghiệp đại học, rồi trở về làng dạy học, kinh qua nhiều năm làm thầy nên kiến thức rất sâu rộng.

Sau những ngày đứng lớp, ông lên núi tìm loại cây “thuốc giấu” của đồng bào miền núi vốn đã thất truyền. Sau này ông mới biết đó là cây ba kích. Ngày đó, khi cái nghèo, cái đói vẫn còn đeo đẳng bà con Cơ Tu, ông suy nghĩ làm thế nào để phát triển đời sống kinh tế cho bà con mình trên dãy Trường Sơn. Ông mua cuốn sách: “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” do Giáo sư Đỗ Tất Lợi biên soạn về nghiên cứu và cất công đi tìm hiểu cách trồng cây ba kích. Dần theo thời gian, nhờ sự giúp đỡ của Tiến sĩ Ngô Trại (Viện Giống cây trồng Quốc gia), ông trở thành người đầu tiên ở Quảng Nam làm giàu từ cây ba kích.

Già làng Bh’riu Pố bên tác phẩm “Mẹ rừng”

Giỏi sản xuất kinh doanh

Hiện, gia đình ông có trang trại dược liệu rộng gần 3ha dưới chân núi Adương với hơn 5.000 cây ba kích, cho thu nhập bình quân mỗi năm khoảng 350 triệu đồng. Cách đây vài năm, ông là đại biểu của tỉnh Quảng Nam tham dự Hội nghị Nông dân sản xuất, kinh doanh giỏi toàn quốc.

Nhờ thành công từ cây ba kích, ông quay lại giúp đỡ bà con dân làng về cách trồng, chăm sóc cây dược liệu này. Theo ông, ba kích rất dễ trồng, nhưng mình phải làm trước, phải thoát nghèo trước thì bà con mới nghe theo. Sau này, ngoài cây ba kích, gia đình ông còn mở rộng diện tích vườn đồi để xây dựng mô hình kinh tế trang trại, kết hợp trồng thêm nhiều loại cây ăn quả như bưởi, quýt, cam, cây tr’đin, tavak… Ông còn cải tạo khe suối làm ao nuôi cá với diện tích 1.500m2, chăn nuôi bồ câu, bò và các loại gia cầm khác.

Giỏi nghề điêu khắc tượng gỗ Cơ Tu

Ông Bh’riu Pố còn được phong tặng là “Nghệ nhân điêu khắc tượng gỗ Cơ Tu” số 1 trên dãy Trường Sơn, bởi ông có đôi “bàn tay vàng” nên được già làng truyền dạy những bài nói lí - hát lí, điêu khắc, được tham gia dựng nhà gươl (nhà sinh hoạt cộng đồng), phục hồi họa tiết trụ X’nur (cây nêu) truyền thống...

Năm 2017, ông được đề cử làm người thiết kế và chỉ huy đội nghệ nhân phục dựng cây nêu truyền thống của đồng bào Cơ Tu nhân sự kiện Festival Di sản Quảng Nam lần thứ VI. Ông nghiên cứu kĩ từng chi tiết hoa văn họa tiết, giữ nguyên bản theo sự “thẩm định” của các già làng. Đến nay ông đã có hơn 200 tác phẩm tượng, phù điêu, cột lễ… mang âm hưởng đời sống tâm linh của người Cơ Tu.

Ông Đặng Thương, Phó Bí thư, Chủ tịch UBND huyện Hòa Vang trao giải Nhất tác phẩm “Mẹ rừng” cho nghệ nhân Bh’riu Pố.

Năm 2019, UBND huyện Hòa Vang (TP Đà Nẵng) phối hợp với Khu du lịch sinh thái Suối Hoa (thôn Phú Túc, xã Hòa Phú) tổ chức bế mạc Hội trại sáng tác điêu khắc tượng gỗ người Cơ Tu. Nghệ nhân Bhriu Pố có nhiều tác phẩm dự hội trại. Ông cho hay, điêu khắc của người Cơ Tu có từ lâu đời. Ở các nhà gươl hay trong nhà của đồng bào đều được trang trí bằng tác phẩm điêu khắc về con người, loài vật hay cảnh sinh hoạt, lễ hội... Vì thế, nhà gươl trở thành một biểu tượng, niềm tự hào của người Cơ Tu, là nơi thể hiện những tinh túy của nghệ thuật điêu khắc, hội họa trong kết cấu xây dựng nhà cửa. Lần này, nghệ nhân Bhriu Pố đạt giải nhất với tác phẩm “Mẹ rừng”, khắc họa tình yêu rừng của đồng bào Cơ Tu và nhằm gióng lên hồi chuông bảo vệ rừng.

Giỏi vận động dân làng giữ gìn văn hóa truyền thống và phòng chống Covid-19

Với vai trò “Tuổi cao - Gương sáng”, già làng Bh’riu Pố tích cực vận động hội viên Hội NCT và bà con thực hiện tốt đường lối, chính sách, của Đảng, pháp luật của Nhà nước; làm tốt bổn phận, nghĩa vụ công dân, giữ gìn an ninh biên giới; NCT phát huy và truyền dạy những giá trị văn hóa truyền thống như biểu diễn trống chiêng, các điệu dân ca, dân vũ, các nghề đan lát, dệt thổ cẩm truyền thống cùng các phong tục tập quán tốt đẹp của dân tộc mình. Ông cùng các nghệ nhân, già làng và người dân phục dựng thành công nhà sàn truyền thống, nhà dài và nhà Gươl cộng đồng, phục dựng cây nêu Cơ Tu nguyên bản tại “Làng văn hóa truyền thống Cơ Tu” của huyện...

Đặc biệt, khi đại dịch Covid -19 bùng phát, già làng Bh’riu Pố với nhiệt tình và kiến thức của mình đã cùng chính quyền, Hội NCT… tuyên truyền, vận động người dân chấp hành nghiêm quy định về phòng chống dịch. Hằng ngày ông theo dõi các kênh truyền thanh, truyền hình của Nhà nước, nghe đài phát thanh của huyện và xã nhằm cập nhật tình hình dịch bệnh. Ông tiếp nhận các thông tin, kiến thức mới để truyền đạt lại bằng tiếng Cơ Tu cho bà con nhất là NCT hiểu, vận động mọi người không tụ tập đông người, không đưa tin thất thiệt lên các mạng xã hội; chấp hành khuyến cáo "5K" của Bộ Y tế, mang khẩu trang đúng cách, nếu không cần thiết thì không nên ra đường…

Ngoài ra, qua điện thoại, Zalo, ông vận động NCT và người dân không "mê tín dị đoan", thực hiện "ăn chín uống sôi", vệ sinh an toàn thực phẩm để tăng sức đề kháng cho cơ thể, vệ sinh môi trường, nhà, vườn… để bản làng "sáng - xanh - sạch - đẹp"… Vì thế, “Già làng 4 giỏi” luôn được lãnh đạo chính quyền, các hội viên NCT, bà con dân tộc Cơ Tu và người dân nơi đây yêu mến, kính trọng.