Công ty thoát nước Hà Nội đã độc quyền, gây thất thoát tài sản nhà nước như thế nào?

Về vụ án "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí", xảy ra tại UBND TP Hà Nội và các đơn vị liên quan, do Cơ quan Cảnh sát điều tra, Bộ Công an khởi tố từ ngày 27/4/2020, mới đây, ngày 20/8/2020, Cơ quan cảnh sát điều tra đã ra quyết định khởi tố bị can, lệnh khám xét, lệnh bắt bị can để tạm giam đối với Võ Tiến Hùng, Tổng giám đốc Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội (gọi tắt là Công ty thoát nước Hà Nội).

Hành vi của ông Võ Tiến Hùng được xác định có liên quan đến việc mua độc quyền chế phẩm Redoxy-3C để xử lý các hồ ô nhiễm trên địa bàn TP Hà Nội gây thất thoát lãng phí tài sản nhà nước.

Chi 137 tỉ đồng mua 400 tấn chế phẩm xử lý ô nhiễm hồ Hà Nội

Ngày 20/8, Cơ quan Cảnh sát điều tra, Bộ Công an đã ra quyết định khởi tố bị can, thực hiện lệnh bắt tạm giam đối với ông Võ Tiến Hùng, Tổng giám đốc Công ty TNHH một thành viên Thoát nước Hà Nội, để điều tra về tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí theo Điều 219 Bộ luật Hình sự năm 2015.

Công ty Thoát nước Hà Nội là doanh nghiệp 100% vốn nhà nước do UBND TP Hà Nội thành lập, có ngành nghề kinh doanh: Thoát nước và xử lý nước thải; Xử lý ô nhiễm và hoạt động quản lý chất thải khác…

Bị can Vũ Tiến Hùng.

Trong vụ án vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí xảy ra tại UBND TP Hà Nội, thông tin ban đầu cho biết, từ năm 2016 đến quý I năm 2019, Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội đã ký hợp đồng với Công ty Arktic mua chế phẩm Redoxy-3C để xử lý ô nhiễm nước hồ, là thực hiện nhiệm vụ cung ứng dịch vụ công ích theo dự toán đặt hàng với giá mua chế phẩm được liên ngành chấp thuận và thành phố đồng ý.

Khối lượng chế phẩm Redoxy-3C Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội mua là 403,040 tấn, giá trị 137 tỉ đồng. Cũng trong khoảng thời gian nói trên, Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội đã sử dụng 380,6 tấn, khối lượng Redoxy-3C tồn kho là 22,448 tấn. Còn đối tác của Công ty Thoát nước Hà Nội là Công ty Arktic, đơn vị phân phối độc quyền chế phẩm. Giá thành Công ty Thoát nước Hà Nội mua của Arktic dao động từ 295.000đ/kg đến 326.000đ/kg.

"Ẩn số" trong hợp đồng nhập khẩu độc quyền chế phẩm Redoxy-3C

Theo thông tin điều tra ban đầu, đơn vị phân phối độc quyền hóa chất Redoxy-3C là Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ Arktic. Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ Arktic được cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp lần đầu vào năm 2015 do 2 thành viên góp vốn gồm ông Đào Xuân Tấn và ông Nguyễn Đức Hạnh. Người đại diện theo pháp luật là ông Đào Xuân Tấn.

Tháng 6/2016, ông Đào Xuân Tấn chuyển nhượng toàn bộ phần vốn góp của mình cho ông Nguyễn Trường Giang và ngày 23/7/2016, ông Nguyễn Đức Hạnh ký hợp đồng chuyển nhượng toàn bộ vốn góp của mình cho người khác.

Theo kết quả điều tra ban đầu, để tạo điều kiện cho doanh nghiệp này cung cấp độc quyền hóa chất Redoxy-3C phục vụ xử lý ô nhiễm nước tại các sông, hồ Hà Nội, cuối tháng 5/2016, TP Hà Nội đã cử một đoàn đại biểu do một Phó chủ tịch TP dẫn đầu tham dự triển lãm thương mại quốc tế về nước, nước thải, chất rắn và quản lý nguyên liệu thô (IFAT) tại Munich, Đức.

Công ty Watch Water GmbH có trụ sở tại CHLB Đức, là đơn vị cung cấp các sản phẩm trong ngành xử lý nước. Ngày 1/8/2016, Công ty Watch Water GmbH ký văn bản thỏa thuận về việc phân phối độc quyền với Công ty Arktic; cấp Giấy chứng nhận Nhà phân phối ủy quyền (ngày 15/9/2016); cấp Giấy chứng nhận Nhà phân phối độc quyền (ngày 23/9/2016) đồng ý cho Công ty Arktic được quyền đại diện kinh doanh và cung cấp dịch vụ đối với các sản phẩm của Watch Water GmbH tại Việt Nam.

Đặc biệt, mặc dù đến ngày 26/9/2016 Công ty Arktic mới gửi báo giá tới Công ty thoát nước Hà Nội nhưng trước đó, ngày 22/9/2016, Công ty Thoát nước Hà Nội vẫn làm Công văn 1265/CV-TNHH để mua hóa chất từ Arktic. Công văn do Phó tổng giám đốc Trần Trọng Văn ký nêu rõ giá chưa VAT là 326.000 đồng/kg. Nhưng đến ngày 26/9/2019, Arktic gửi báo giá cao hơn là 372.900 đồng/kg.

Trong các hợp đồng giữa Công ty Thoát nước Hà Nội với Công ty Arktic đều làm rõ mức giá mua chế phẩm Redoxy-3C. Đơn vị này cũng dẫn báo cáo của Công ty Arktic cho biết, nhà cung cấp độc quyền này bán sản phẩm "không vì lợi nhuận".

Trong báo cáo của Công ty Arktic viết: "Công ty Arktic và công ty Watch Water xác định cung cấp chế phẩm Redoxy-3C cho Thành phố nhằm mục đích cải tạo, mang lại môi trường trong sạch cho các hồ, không vì lợi nhuận". Tuy nhiên, việc Công ty Arktic mua sản phẩm của Công ty Watch Water GmbH với giá là bao nhiêu vẫn là một ẩn số?

Những tờ trình và báo cáo kết quả "đồng thuận"

Đến tháng 7/2016, chế phẩm Redoxy-3C được UBND Thành phố giao Công ty Thoát nước thực hiện thử nghiệm xử lý ô nhiễm nước hồ. Đồng thời, Công ty Thoát nước cũng có những tờ trình, báo cáo về hiệu quả của chế phẩm Redoxy-3C trong việc sử dụng. Cụ thể, tháng 8/2016 Công ty Thoát nước đã tiến hành thử nghiệm xử lý ô nhiễm nước tại hồ Ba Mẫu, Giáp Bát, Hố Mẻ, quá trình thực hiện có sự giám sát của Tổ công tác được thành lập theo quyết định của thành phố.

Nhân viên Công ty Thoát nước Nhà nước dùng chế phẩm Redoxy 3C xử lý ô nhiễm hồ.

Kết quả sau một tháng triển khai, Tổ công tác của thành phố thống nhất đánh giá, nước hồ đã không còn mùi hôi khó chịu, ô nhiễm hữu cơ được ngăn chặn… công nghệ xử lý cơ bản không ảnh hưởng đến một số thành phần thuộc hệ sinh thái thủy sinh (tảo và động vật phù du). Từ đó tổ công tác thống nhất đưa ra quy trình tạm thời xử lý, duy trì chất lượng nước tại 3 hồ đã xử lý và nhân rộng công nghệ này ra nhiều hồ tiếp theo trên địa bàn thành phố bằng chế phẩm Redoxy-3C.

Sau đó, UBND TP Hà Nội đã đồng ý cho phép triển khai nhân rộng xử lý ô nhiễm hồ bằng chế phẩm Redoxy-3C. Sau khi có đề xuất của các cơ quan liên ngành gồm: Sở Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Xây dựng, UBND TP quyết định phê duyệt phương án đặt hàng mua chế phẩm Redoxy-3C. Sở Xây dựng giao Công ty Thoát nước Hà Nội thực hiện cung ứng dịch vụ xử lý nước thải, trong đó có kinh phí mua chế phẩm Redoxy-3C.

Theo đó, từ năm 2017, việc xử lý ô nhiễm và duy trì chất lượng nước các hồ bằng chế phẩm Redoxy-3C nằm trong công tác thoát nước và xử lý nước thải, thực hiện theo phương thức đặt hàng được UBND TP phê duyệt. Công ty Thoát nước ký các hợp đồng mua chế phẩm Redoxy-3C với Công ty Arktic tại nhiều hợp đồng. Giá thành chế phẩm Redoxy-3C được mua bán với giá dao động từ 295.000đ/kg đến 326.000đ/kg tùy theo đơn đặt hàng bằng hàng không hay đường biển và do tỷ giá USD thay đổi.

Từ năm 2016 đến quý I năm 2019, tổng số khối lượng Redoxy-3C, Công ty Thoát nước đã mua, nhập kho là 403,040 tấn, với tổng giá trị 137,6 tỉ đồng. Công ty đã sử dụng 380,592 tấn, tồn kho là 22,448 tấn.

Công ty Thoát nước sử dụng phần lớn chế phẩm Redoxy-3C để xử lý ô nhiễm nước hồ theo quy trình tạm thời được Sở Xây dựng chấp thuận tại văn bản số 10136/SXD-HT ngày 4/11/2016 và quy trình chính thức được UBND Thành phố chấp thuận tại quyết định số 3598/QĐ-UBND ngày 17/7/2018.