Ngày 26/5, Kì họp thứ 9, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Ngân sách Nhà nước (sửa đổi), tập trung vào giải quyết các vấn đề then chốt: Đổi mới cơ chế phân cấp nguồn thu thông qua việc tạo điều kiện để ngân sách địa phương có đủ nguồn lực đầu tư cho các dự án khoa học công nghệ; Đổi mới sáng tạo và Chuyển đổi số.
Điểm nhấn trong dự thảo Luật Ngân sách Nhà nước (sửa đổi) là tăng cường phân cấp, phân quyền, trao quyền chủ động cho các địa phương trong việc quyết định các dự án đầu tư, đặc biệt cho khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.
 |
| Toàn cảnh phiên thảo luận về dự thảo Luật Ngân sách Nhà nước sửa đổi sáng ngày 26/5. |
Phát biểu ý kiến vào dự thảo, đại biểu Trần Hoàng Ngân (TP Hồ Chí Minh) cho rằng, việc phân cấp cho HĐND cấp xã, phường trong việc thực hiện ngân sách cần có quy định cụ thể về thẩm quyền. Bởi hiện nay, có quy định phân bổ ngân sách cho cấp tỉnh, còn ngân sách ở cấp xã, phường thì lại chưa rõ ràng nên cơ quan soạn thảo cần có quy định cụ thể hơn về quy định phân bổ ngân sách cho cấp xã, phường.
Cách phân chia khoản thu và chi của ngân sách địa phương cũng phải tính toán trong bối cảnh có tỉnh, thành đã tự chủ tài chính nhưng cũng còn nhiều địa phương vẫn đang cần sự điều tiết từ ngân sách Trung ương. Do đó, không nên chia nhỏ việc phân bổ ngân sách cho từng địa phương – đại biểu Trần Hoàng Ngân đề nghị.
Góp ý vào khoản 2 Điều 35 nguồn thu của ngân sách trung ương quy định các khoản thu phân chia và tỷ lệ % giữa ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương, đại biểu Mai Văn Hải (Thanh Hóa) đề nghị luật chỉ quy định những khoản thu thuộc diện phải phân chi tỷ lệ % giữa ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương. Còn tỷ lệ cụ thể bao nhiêu % thì nên giao Chính phủ quy định cụ thể tùy vào điều kiện ngân sách từng thời kỳ nhất định, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và của các địa phương. Nếu quy định một tỷ lệ cụ thể như cả 2 phương án thì sẽ khó đảm bảo tính ổn định lâu dài của luật.
Bên cạnh đó, tiền sử dụng đất, tiền thuế đất nên để các địa phương hưởng 100%, không nên quy định phải phân chia cho ngân sách Trung ương, bởi thực hiện sắp xếp chính quyền địa phương theo mô hình 2 cấp tỉnh, thành phố và xã, phường, đặc khu.
Khi chính quyền địa phương đi vào hoạt động, quy mô lớn, không gian phát triển mới cần phải nhiều nguồn lực đầu tư cho cơ sở hạ tầng, kinh tế, khoa học, xã hội. Trong khi đó khi sắp xếp lại đơn vị hành chính, các đơn vị hành chính mới, nhất là các xã ở nông thôn, miền núi, biên giới, hải đảo sẽ còn nhiều khó khăn về ngân sách phải phụ thuộc vào cân đối từ ngân sách cấp trên là chính. Các tỉnh cũng rất cần ngân sách để đầu tư cho phát triển kinh tế xã hội ở đơn vị hành chính mới, đại biểu Mai Văn Hải nêu rõ.
|
| Đại biểu Trần Hoàng Ngân phát biểu ý kiến về dự thảo Luật Ngân sách Nhà nước sửa đổi sáng ngày 26.5 |
Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Thành Nam (Phú Thọ) đề nghị, trước mắt đối với những địa phương chưa cân đối được ngân sách đề nghị vẫn giữ nguyên khoản thu tiền sử dụng đất là khoản thu ngân sách địa phương hưởng 100%. Chính phủ quy định chi tiết để phù hợp với tình hình thực tế của từng địa phương sau sắp xếp, sáp nhập trong từng giai đoạn cụ thể để đảm bảo tính linh hoạt chủ động.
Trong phiên thảo luận về dự thảo Luật Ngân sách Nhà nước (sửa đổi), nhiều ý kiến đại biểu cơ bản đồng tình với Phương án 2 là chỉ quy định các nguồn thu phân chia, không quy định cụ thể tỷ lệ phân chia tại dự thảo Luật và giao cho Chính phủ xây dựng phương án về tỷ lệ chia trình Quốc hội xem xét, quyết định, điều chỉnh để phù hợp với quan điểm mới về xây dựng pháp luật là chỉ quy định nguyên tắc, bảo đảm sự chủ động, linh hoạt trong điều hành ngân sách.
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều ý kiến boăn khoăn và đề nghị thay vì qui định khoản thu tiền sử dụng đất tại điểm d khoản 2 (phương án 1) hay điểm g khoản 2 (phương án 2) Điều 35 dự thảo Luật, cần điều tiết nguồn thu từ tiền sử dụng đất, tiền thuê đất để góp phần giữ vững vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương, về lâu dài cần giảm dần tỷ trọng nguồn thu từ tiền sử dụng đất trong tổng thu ngân sách địa phương.
Luật nên yêu cầu các địa phương cần có giải pháp quy hoạch và quản lý đất đai một cách bền vững, minh bạch; Nhà nước thực hiện đa dạng hóa nguồn thu ngân sách trên cơ sở khai thác hiệu quả tài sản công, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, cải cách thuế tài sản, thuế môi trường, đẩy mạnh thu ngân sách từ khu vực kinh tế số, công nghệ cao… Nhưng trong ngắn hạn, nhất là đối với các địa phương hiện nay chưa cân đối được ngân sách thì khoản thu tiền sử dụng đất vẫn chiếm tỷ trọng cao để địa phương có nguồn lực đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng, đại biểu Nguyễn Thành Nam (Phú Thọ) nêu rõ.
Phát biểu giải trình, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, dự thảo Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi) đã có đột phá lớn trong vấn đề phân cấp, phân quyền nhằm tạo chủ động, linh hoạt và kịp thời trong quản lý cũng như điều hành ngân sách. Theo kế hoạch, Chính phủ sẽ trình dự án Luật này vào Kỳ họp thứ 10 cuối năm nay.
Tuy nhiên, do yêu cầu cấp bách triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số cũng như Nghị quyết số 66-NQ/TW, Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị và các nghị quyết của Quốc hội; đặc biệt là đáp ứng mô hình địa phương 2 cấp dự kiến hoạt động chính thức từ ngày 1/7/2025, Chính phủ đã phải điều chỉnh kế hoạch, trình Quốc hội thông qua Luật tại Kỳ họp lần này.
"Bộ Tài chính đã rất nỗ lực, cố gắng hoàn thiện dự án Luật đảm bảo chất lượng, trong thời gian ngắn để trình Quốc hội", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh.
