Tuổi cao gương sáng 29/06/2022 09:40
Già làng Y Kông tên khai sinh là Nguyễn Văn Dư; năm 1954, tham gia hoạt động cách mạng tại Tây Nguyên, cụ đổi tên thành Y Kông theo họ người Rắc Lây. Từ đó, cái tên Y Kông theo cụ đến giờ. Cụ Y Kông từng giữ chức Chủ tịch UBND huyện Đông Giang (1962-1975), Chủ tịch UBND huyện Hiên (1975-1982); năm 1982, cụ về xã Ba tiếp tục công tác, đến năm 2002 về hưu, được người dân bầu làm Già làng thôn Tống Coói.
Từ khi nghỉ hưu, Già làng Y Kông chuyên chú sưu tầm, phục chế các loại nhạc cụ, tạc tượng gỗ của người Cơ tu; tuyên truyền vận động đồng bào bảo tồn các vật dụng truyền thống của dân tộc. Đến nay, “Bảo tàng” đã có đầy đủ các loại nhạc cụ như: Bộ trống chiêng, sáo rahem, aluốt, abel …. Mỗi khi huyện, xã có lễ hội đều nhờ cụ hướng dẫn hoặc mượn nhạc cụ về biểu diễn.
 |
| Già làng Y Kông |
Năm 2010, già Y Kông bỏ tiền túi hơn 50 triệu đồng thuê người và huy động con cháu dựng nhà Moong (gươl nhỏ) trước nhà. Bên trong nhà nhà Moong, già Y Kông trang trọng bài trí ảnh thờ Bác Hồ và cờ Tổ quốc chính giữa; hai bên là các ché gỗ, tượng gỗ do chính tay cụ chế tác. Từ đó, nhà Moong trở thành điểm đến thường xuyên của du khách. Mỗi lần đến là mỗi lần khách trầm trồ khen ngợi, khi sống giữa một không gian văn hóa Cơ tu đặc sắc. Không những thế, già làng Y Kong còn chế chiếc quan tài có tên là T’rang Ch’ríh (nghĩa là chiếc quan tài kì lạ), với một đầu là đầu con trâu còn đầu kia là đầu con voi. Quan tài có hình chiếc thuyền vì đời người như con thuyền trôi mãi không bao giờ dừng lại, khi chết thuyền sẽ đưa linh hồn sang miền thế giới khác.
Năm 2014, cụ đầu tư 100 triệu đồng xây quán cà phê, giải khát khang trang. Làm nơi để du khách vừa uống cà phê, giải khát, xem những hiện vật, hình ảnh trang trí văn hóa Cơ tu rất sinh động, vừa xem các vũ điệu “Tâng tung-Da dá” do trai, gái Cơ tu trong thôn biểu diễn.
Năm 2018, tuy sức khỏe đã yếu nhưng với niềm đam mê bảo tồn văn hóa Cơ tu, già Y Koong vẫn chế tác các loại trống đánh trong các đám ma, đám cưới, lễ hội của người Cơ tu. Già Y Kông cho hay, tất cả các loại trống này được làm làm thủ công từ thân cây nên mỗi tuần mới được một cái trống. Đến nay, cụ đã bán được 7 cái trống, huyện Tây Giang đang đặt cụ làm 30 cái. Sau khi từ các khoản chi phí như gỗ, da, mây… số tiền thu được cụ dùng để giữ gìn văn hóa Cơ tu.
 |
| Già làng Y Kông đánh các loại trống |
Già Y Kông cho hay, những năm chưa có dịch Covid-19, du khách khắp nơi tìm đến Y Kông mỗi ngày một đông, có tuần cụ phải đón 3-4 đoàn khách quốc tế. Họ muốn nghe cụ hát lí và chơi các loại nhạc cụ Cơ tu; hay xem cụ tạc tượng, kể chuyện văn hóa Cơ tu, chuyện núi rừng. Nhiều đoàn ban đầu chỉ định ghé thăm chốc lát nhưng rồi đặt cụ nấu cơm, hôm sau mới về. Được biết, đã có gần 200 đoàn khách từ 40 nước đến thăm quan tìm hiểu “Bảo tàng văn hóa Cơ tu” của cụ.
Ông Phan Thanh Bình, Chủ tịch UBND xã Ba, không giấu niềm tự hào khi nói về già Y Kông: “Già Y Kông là một tuyên truyền viên mẫu mực về các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Hơn 40 năm qua, bất kể mưa nắng, ngày hay đêm, mỗi khi địa phương có việc cần thì già Y Kông đều sẵn lòng đến từng hộ gia đình vận động, tuyên truyền… Không chỉ vậy, già còn là “kho” lưu giữ văn hóa của người Cơ tu, nên dân làng gọi cụ là “cây đại thụ” của núi rừng Trường Sơn”.
Già Y Kông tâm sự: “Tôi thực hiện các hoạt động “văn hóa- du lịch” này không cầu mong mang lại lợi lộc cho bản thân và gia đình, mà chỉ để bảo tồn, quảng bá văn hóa truyền thống của người Cơ tu đến mọi miền đất nước và thế giới về một tộc người sinh sống lâu đời trên dãy Trường Sơn. Qua các cuộc kháng chiến gian khổ nhưng người Cơ tu vẫn một lòng theo Đảng, theo Bác Hồ và giữ gìn truyền thống văn hóa của dân tộc mình”.
