Là một chủ cơ sở ở làng nghề tơ tằm Mỹ Đức (Hà Nội), nghệ nhân Phan Thị Thuận đã thành công khi tạo ra các sản phẩm chăn bông, áo bông tơ tằm… với hàng ngàn con tằm tự dệt. Bà Thuận cho biết, trước khi dệt khẩu trang sản phẩm chăn bông, áo bông tơ tằm tự dệt của bà bắt đầu có từ năm 2010, song đến 2012 mới bán ra thị trường. Để làm ra được những sản phẩm này, bà phải huấn luyện những con tằm tự dệt chăn tơ.

"Ý tưởng tự cho tằm tự dệt những mảnh tơ cỡ lớn nảy ra khi nhiều lần tôi ngồi quan sát con tằm làm tơ, đan kén ngoáy đầu ra sao, rút ruột thế nào. Từ đó, tôi so sánh rằng rõ ràng, con tằm dệt ra cho mình một chiếc vỏ bền chặt mà không kỹ thuật dệt tay nào của con người có thể đạt được. Vậy tại sao không biến con tằm thành những công nhân tự dệt nên những tấm chăn tơ cho mình"- bà Thuận kể.

Bắt tay vào thử nghiệm, bà Thuận gặp không ít khó khăn. Tằm nhả tơ một cách tự do, vài chục con không có nơi bấu víu nên cứ bò lung tung theo bản năng. Lúc đó, bà lại phải tự tay bắt về, sắp xếp chúng vào đúng vị trí. Cứ thế, bà kiên trì ngồi bắt từng con, cộng với chức năng buộc phải nhả tơ khi đến kì như người đau đẻ, nên không còn cách nào khác tằm đành phải nhả tơ vào không gian.

Vậy là hàng ngàn, hàng vạn con tằm cùng nằm trên một mặt phẳng rút ruột nhả tơ một cách chăm chỉ để dệt thành những tấm chăn bông tơ tằm bền đẹp. Bà Thuận bật mí, vào mùa thu, một con tằm chứa trong bụng khoảng 400-450m tơ, còn vào mùa hè thì tằm chứa trong bụng khoảng 300 m tơ.

Từ đó, nghệ nhân này tính toán khoảng cách thích hợp để cho con tằm vươn cổ, nhả tơ vừa tầm mà không vướng vào nhau. Tơ con này cuốn vào con kia sẽ đan thành các lớp lang dày như những chiếc kén được cán phẳng. Khi hết chu kỳ nhả tơ cũng có nghĩa là đã hoàn thành sản phẩm.

Cách làm độc đáo này giúp những sản phẩm tơ tằm của bà luôn trong tình trạng cung không đủ cầu, đem lại khoản lợi rất lớn.

Hiện nay, tình hình dịch Covid-19 đang diễn biến phức tạp và nguồn khẩu trang đang được nhiều người sử dụng quan tâm nên nghệ nhân Phan Thị Thuận đã sử dụng những con tằm tự dệt những tấm tơ với đường kính nhỏ hơn và mỏng hơn so với cách làm ra những chiếc chăn bông hay áo bông tơ.

Với ý tưởng độc đáo này bà Thuận cho hay: "Theo tôi tơ tằm tự dệt không chỉ để làm ra quần áo, chăn… mà nó còn làm những thứ thiết thực hơn đối với đời sống còn người ở thời điểm dịch Covid-19 đang diễn biến phức tạp như hiện nay".

Theo bà Thuận, khẩu trang được thiết kế 3 lớp, lớp trong cùng lớp lụa mỏng được dệt bằng tơ, còn lớp ngoài cùng được dệt bằng tơ tằm thô từ những con kén phế để tạo ra phần cứng. Và đặc biệt, lớp ở giữa là tấm kén phẳng được đan đều từ những con tằm tự dệt. Công đoạn tạo ra tấm kén phẳng, không sử dụng bất kỳ chiếc máy nào hết.

"Khẩu trang không chỉ để tránh bụi bẩn hay phòng chống dịch Covid-19 mà còn đẹp da, chống lão hoá và đặc biệt giúp người sử dụng thấm mồ hồi, cảm thấy dễ chịu", bà Thuận nói.

Theo bà Thuận, vì những chiếc khẩu trang đa phần là làm thủ công nên mỗi ngày 1 người thợ chỉ có thể làm được 10 cái khẩu trang và mỗi chiếc khẩu trang đươc bán với giá 150 nghìn/1 chiếc.

Bài ảnh: Ngô Nhung