Quỹ hỗ trợ điện ảnh: Vẫn loay hoay chuyện nguồn thu

Ảnh minh họa. Internet

Xác định nguồn quỹ đến từ đâu

Theo đề án xây dựng Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh do Cục Điện ảnh soạn thảo, nguồn vốn ban đầu của Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh sẽ do Thủ tướng Chính phủ cấp, các nguồn thu tăng thêm, gồm: Nguồn từ việc trích tỉ lệ phần trăm trên giá vé xem phim tại các rạp chiếu (đề nghị 3%); Nguồn thu từ phát hành và phổ biến những phim được sản xuất có sử dụng ngân sách nhà nước, sau khi đã trừ đi chi phí phát hành và các chi phí khác theo quy định hiện hành. Bên cạnh đó, còn có các nguồn thu từ các khoản đóng góp tự nguyện, viện trợ, tài trợ hợp pháp của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước cho sự phát triển điện ảnh dân tộc; các nguồn vốn hợp pháp khác theo quy định của pháp luật.

Tại điều khoản quy định đối tượng nhận hỗ trợ từ quỹ cũng nêu rõ gồm: Các nhà làm phim, tác phẩm điện ảnh, dự án sản xuất phim, dự án sản xuất, quảng bá phim, các dự án đào tạo nguồn nhân lực, tổ chức trại sáng tác kịch bản và xây dựng dự án sản xuất phim, quảng bá phát hành phim Việt Nam ở trong và ngoài nước.

Song, dù đã có những quy phạm pháp luật được coi là giường cột cho việc thành lập, vận hành thì Quỹ vẫn dẫm chân tại chỗ, do chưa xác định nguồn thu chính, ổn định cho quỹ. Theo Thứ trưởng Vương Duy Biên, việc nguồn thu đưa vào Quỹ từ đâu, hiện có rất nhiều ý kiến. Đề xuất trích 3% doanh thu từ bán vé phim chiếu rạp để đưa vào Quỹ là học hỏi kinh nghiệm từ một số nước trong khu vực. Tuy nhiên, để làm được điều này rất cần có sự đồng thuận trong việc đóng góp giữa các nhà sản xuất vào Quỹ, để từ đó tái đầu tư sản xuất những bộ phim chất lượng cao.

Thông thường, theo thông lệ quốc tế, những khoản thu được trích từ tiền phòng vé xem phim được xem là nguồn thu chính của quỹ. Nguồn tiền này tương đối ổn định và thường xuyên được bổ xung do số lượng phim được sản xuất trong năm liên tục tăng . Chưa kể trong một vài năm trở lại đây, xu hướng làm phim hợp tác giữa các nhà sản xuất trong nước với các hàng phim nổi tiếng trên thế giới đã đem đến những bộ phim đạt đỉnh cao cả về chất lượng nghệ thuật lẫn nội dung, buộc khán giả không thể không quay trở lại rạp chiếu phim để thưởng thức tác phẩm điện ảnh mang đẳng cấp quốc tế. Tuy nhiên, đề xuất trích tiền thu phòng vé này ở Việt Nam lại vướng với nhiều luật như luật thuế, luật phí, lệ phí, luật ngân sách… Chưa kể, các quy định về tài chính chưa cho phép Cục điện ảnh thực hiện thu phí dẫn đến Quỹ hỗ trợ điện ảnh vẫn chỉ là một cái thùng rỗng.

Trước Cục điện ảnh, Hội nghệ sĩ sân khấu Việt Nam cũng đã có ý tưởng hình thành Quỹ của hội. Quỹ sẽ giành phần lớn kinh phí cho sáng tạo nghệ thuật và chăm lo đời sống cho hội viên khó khăn. Tính đến thời điểm hiện tại, theo nghệ sĩ nhân dân Tiến Thọ, Chủ tịch Hội nghệ sĩ sân khấu Việt Nam cho biết, Quỹ đã kết dư trên 5 tỷ đồng và đang được Hội sử dụng rất hiệu quả.

Và một cơ chế thoáng cho điện ảnh phát triển

Thực tế cho thấy, ở bất kỳ một lĩnh vực nào cho dù là sản xuất cơ bản hay sang tạo nghệ thuật thì nguồn vốn hỗ trợ lao động sản xuất là vô cùng cần thiết. trong nhiều trường hợp nguồn vón còn được coi là chất xúc tác, là khâu quyết định cho sự thành bại của đơn vị sản xuất. Và trong sản xuất phim cũng vậy, do được coi là một lĩnh vực đặc thù, yêu cầu đầu tư kinh phí lớn, nhưng việc thu hồi vốn để tái đầu tư gặp rất nhiều khó khăn, thậm chí gặp rất nhiều rủi ro, đặc biệt là các phim nghệ thuật, và phim thể nghiệm, nên Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh ra đời sẽ là tác nhân tích cực để các nhà sản xuất phim vững tin hơn trên con đường chinh phục khán giả của mình. Do đó, sự cần thiết cũng như tác dụng của quỹ là điều không thể bàn cãi.

Tại buổi làm việc giữa Bộ trưởng Bộ Văn Hóa, Thể thao & Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện với Cục điện ảnh, bà Ngô Phương Lan Cục trưởng Cục điện ảnh đã khẳng định, để một nền điện ảnh phát triển một cách hài hòa, thì bao giờ cũng có những phim lớn, phim chính thống do nhà nước đặt hàng, những phim giải trí do lĩnh vực tư nhân đảm nhiệm và mảng thứ ba là phim tác giả, phim nghệ thuật (những phim có những tìm tòi sáng tạo về mặt nghệ thuật) thì phải trông chờ vào Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh. Hiện nay chúng ta đang thiếu mảng đó. Nếu không thành lập được Quỹ, đặt hàng của nhà nước cũng không có tiêu chí nào cho phim thử nghiệm nghệ thuật, nền điện ảnh cũng vì thế chưa được toàn diện” Mặt khác, lâu nay với sự thông thoáng của cơ chế chính sách, của các quy định pháp luật, các doanh nghiệp phát hành, kinh doanh chiếu phim tại Việt Nam đang thu lợi nhuận lớn từ kinh doanh chiếu phim. Do đó, với việc ra đời Qũy hỗ trợ phát triển điện ảnh cùng những quy định phù hợp về việc đóng góp tài chính từ doanh thu của doanh nghiệp phát hành, phổ biến phim sẽ khích lệ các nhà làm phim cho ra đời những tác phẩm chất lượng, hỗ trợ những nhà làm phim trẻ…

Tại Việt Nam hiện nay, nhu cầu sáng tạo trong nghệ thuật Media nói chung và điện ảnh nói riêng của giới trẻ rất lớn nhưng có rất ít quỹ khuyến khích và hỗ trợ cho các hoạt động sáng tạo này. Trong nhiều năm qua, trung tâm TPD với sự tài trợ của quỹ Ford (Hoa Kỳ), là địa chỉ quen thuộc mà các nhà làm phim trẻ tìm đến để tìm kiếm sự giúp đỡ và chia sẻ trong các lĩnh vực tài chính, thiết bị làm phim và nghiên cứu điện ảnh. Tuy nhiên hiện nay, nguồn tài trợ của quỹ Ford đã chấm dứt từ năm 2009 trong bối cảnh cộng đồng làm phim trẻ ngày càng phát triển và lớn mạnh. Do đó nhu cầu bức thiết phải thành lập một quỹ hỗ trợ điện ảnh nói chung điện ảnh trẻ nói riêng là hoàn toàn chính đáng. Mới đây, Quỹ Đầu tư giải trí Việt Nam (Vietnam Entertainment Fund - VEF) do 5 nhà đầu tư trong và ngoài nước cùng góp vốn, hỗ trợ vốn, đảm bảo tài chính cho các nhà sản xuất phim tại Việt Nam đã chính thức được ra mắt và đi vào hoạt động. Với số vốn ban đầu khoảng 50 triệu USD (hơn 1.100 tỉ đồng), quỹ đang tập trung ưu tiên cho những dự án phim điện ảnh có xác suất sinh lợi cao, đồng thời tư vấn về chiến lược truyền thông, phát hành cho các bộ phim hứa hẹn sẽ đem lại doanh thu phòng vé ở mức cao nhất có thể.

Ngoài Vietnam Entertainment Fund – VEF, điện ảnh Việt còn chuẩn bị đón nhận sự đầu tư từ Tập đoàn Landmark Asia Holdings (Hàn Quốc). Tập đoàn này cũng đã xác nhận trước truyền thông sẽ đầu tư vào một công ty giải trí của Việt Nam bằng hình thức góp vốn vào những dự án điện ảnh. Ngoài vốn, Landmark còn cung cấp máy móc, công nghệ, nhân lực, hỗ trợ phát hành phim ở Hàn Quốc và một số nước châu Á. Còn Lotte Entertainment Việt Nam hiện đã có kế hoạch đầu tư vốn cho nhiều dự án phim.

Rõ ràng, điện ảnh Việt đang chuyển động từ những cái bắt tay hợp tác trong nghệ thuật. Và điều đó sẽ đem đến những món ăn tinh thần hết sức mới mẻ cho công chúng yêu và giành tình cảm máu thịt cho môn nghệ thuật thứ 7. Nhưng nói gì thì nói, một nguồn quỹ của điện ảnh thuần Việt, do người Việt quản lý, điều hành vẫn là cái đích phải đến của những người làm điện ảnh. Đi lên bằng đôi chân của mình chính là điểm tựa bền vững nhất. Trước mắt, Quỹ sẽ do Thủ tướng quản lý, có sự giám sát, quản lý của Bộ Văn hóa, Thể thao & Du lịch và của các cơ quan chức năng. Và theo Thứ trưởng Vương Duy Biên, để nguồn quỹ hoạt động hiệu quả, thì việc quản lý không khó, khó là công việc điều hành như thế nào để Quỹ hoạt động hiệu quả. Điều hành Quỹ phải là một người có đầu óc giỏi, biết đầu tư vào đâu, đầu tư cho ai, bao nhiêu thì có được những tác phẩm hay. Rồi, phải cân đối được thu và chi, thu thì trông vào đâu, chi vào dự án nào cho xứng đáng đồng tiền. Chẳng hạn, 1 năm đầu tư khoảng 5 bộ phim hay nhưng người điều hành Quỹ phải nhìn ra được sau bao lâu sẽ thu được bao nhiêu tiền? Bộ máy lãnh đạo điều hành Quỹ, ngoài giỏi về nghệ thuật cần phải giỏi về tư duy kinh tế, để phát triển điện ảnh nhưng cũng đồng thời phát triển Quỹ. Tôi nghĩ người điều hành quỹ sẽ phải là một người “n trong 1”, vừa là nghệ sĩ giỏi về điện ảnh, giỏi về kinh tế, nắm bắt xu hướng, tiên liệu được sự phát triển của điện ảnh để đầu tư, thì các tác phẩm điện ảnh mới đáp ứng được sự kỳ vọng của công chúng.

Tin rằng, không còn lâu nữa, quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh sẽ ra đời, và đi vào hoạt động với tất cả những gì tốt đẹp nhất đã được đưa ra trong dự thảo. Và đó không chỉ là hy vọng của những người làm điện ảnh mà còn của công chúng yêu nghệ thuật đang đau đáu về những tác phẩm đỉnh cao của điện ảnh Việt Nam sẽ vươn tầm thế giới. Và Quỹ hộ trợ chắc chắc là nhịp cầu để những người làm điện ảnh thực hiện giấc mơ, góp phần vào sự phát triển của nền điện ảnh dân tộc./.

Báo Văn nghệ