Câu chuyện được mùa mất giá là điệp khúc cho nhiều loại nông sản Việt Nam trong đó có cây dứa ở Thanh Hóa. Các cấp chính quyền trong tỉnh đã vào cuộc quyết liệt và có những giải pháp giúp người dân giảm bớt thiệt hại trong niên vụ này và có hướng đi lâu dài cho những năm tiếp theo…
Vì sao "được mùa mất giá"?
Năm 2018, không chỉ dứa mà nhiều sản phẩm nông nghiệp nhất là cây ăn quả đều được mùa. Tại một số địa phương trong tỉnh, giá dứa cao nên nông dân ồ ạt trồng trong khi việc liên kết bao tiêu sản phẩm chưa được quan tâm. Mặt khác, người nông dân chưa quen với cơ chế thị trường, việc kí kết hợp đồng với các nhà máy thu mua chế biến nông sản còn nhiều hạn chế… Đó là những nguyên nhân căn bản dẫn đến tình trạng được mùa mất giá của cây dứa tại Thanh Hóa.
Liên quan đến việc dứa lâm vào tình trạng ế ẩm, ông Đỗ Văn Kỳ, Trưởng phòng Trồng trọt, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) tỉnh cho biết: Tỉnh đã có cơ chế khuyến khích, kêu gọi một số doanh nghiệp (DN) vào kí kết bao tiêu sản phẩm cho nông dân nhưng việc này còn gặp khó khăn. Bởi người dân chưa quen với cơ chế thị trường, sản xuất theo chuỗi giá trị, gắn đầu tư tổ chức sản xuất với tiêu thụ sản phẩm. Người trồng dứa vẫn theo thói quen bán cho các thương lái, có lợi nhuận cao nhưng không ổn định, không phải là chiến lược lâu dài và năm nay cây dứa chính là một bài học sâu sắc.
Ông Trần Đức Năng, Phó Văn phòng điều phối Nông thôn mới của tỉnh nhận định: “Chuyện "được mùa mất giá" cũng nên bàn đến sự chung thủy giữa DN và nông dân. Thực tế có việc người dân cam kết nhập sản phẩm cho DN nhưng khi thương lái đến mua với giá cao hơn thì tự ý bán cho thương lái dẫn đến tình trạng DN lao đao vì thiếu nguyên liệu. Ngược lại, có trường hợp DN ép giá nông dân hoặc “bỏ của chạy lấy người” khi hạch toán thấy giá trị thấp, làm mất niềm tin, dẫn đến sự gắn kết người dân và DN chưa cao”.
Anh Đông xót xa đồi dứa của mình đang đến độ thu hoạch nhưng không ai mua
Như vậy, việc “thấy người ta ăn khoai cũng vác mai đi đào” là tình trạng phổ biến không chỉ của nông dân Thanh Hóa và cũng không chỉ riêng cây dứa. Xóa đói giảm nghèo và làm giàu là chính đáng, cần được khuyến khích, tuy nhiên tự ý phá vỡ quy hoạch, ồ ạt chạy theo phong trào là rất nguy hiểm. Việc này cần có sự tính toán kĩ lưỡng của người sản xuất, sự định hướng, sát sao của chính quyền và cơ quan chức năng.
Những giải pháp căn cơTrước tình trạng giá dứa giảm kỉ lục trong thời gian dài, các địa phương có vùng nguyên liệu dứa cũng như các cơ quan chức năng của tỉnh cũng có những giải pháp trước mắt và lâu dài nhằm giúp người trồng dứa có hướng đi ổn định.
Tại UBND thị xã Bỉm Sơn, chiều 8/6, hội nghị bàn giải pháp hỗ trợ nông dân tiêu thụ dứa được tổ chức. Chủ tịch UBND thị xã Bỉm Sơn khẳng định, nguyên nhân chủ yếu là do năm 2018 diện tích và sản lượng dứa tăng nhiều, trong khi vắng bóng thương lái vào đặt mua dứa đi tiêu thụ. Trước mắt để giải quyết tình trạng dứa tồn ứ, thị xã tuyên truyền vận động các cơ quan doanh nghiệp và Nhân dân trên địa bàn tiêu thụ sản phẩm. Đồng thời giao cho Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ đấu mối để giải cứu dứa cho nông dân. Thị xã cũng rút từ quỹ dự phòng để hỗ trợ cho việc giải cứu này.
Các địa phương khác cũng đã đấu mối để giảí cứu phần nào số lượng dứa cho bà con, tuy nhiên, đó chỉ là giải pháp tình thế. Ông Đỗ Văn Kỳ cho biết, Sở NN&PTNT có công văn đề nghị UBND các huyện, thị xã, thành phố rà soát, khuyến cáo nông dân sản xuất dứa trên diện tích phù hợp, không mở rộng khi chưa có DN vào kí kết thu mua, thực hiện tốt quy trình thâm canh rải vụ, chủ động mời gọi DN chế biến thu mua số dứa còn lại và liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm cho những năm tiếp theo.
“Ngày 15/6/2018, Sở NN&PTNT và công ty CP thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao đã có biên bản ghi nhớ về liên kết chỉ đạo, sản xuất bao tiêu sản phẩm trồng trọt, trong đó có cây dứa. Ngoài ra, Sở cũng đấu mối để hằng năm đưa vào hệ thống siêu thị BigC toàn quốc hàng chục nghìn tấn dứa. Những việc này sẽ góp phần giảm rủi ro, thiệt hại cho người trồng dứa”, ông Kỳ cho biết thêm
Thiết nghĩ, để giải bài toán "được mùa mất giá" đã đến lúc các cấp, các ngành và người trồng dứa cần có sự liên kết với DN theo chuỗi giá trị. Đây không phải là câu chuyện của riêng cây dứa hay ngành nông nghiệp mà cần sự vào cuộc của các cấp chính quyền nhằm vận động, hướng dẫn cho nông dân kí kết với DN, đồng thời tạo điều kiện cho DN đến gần với người sản xuất.
Đinh Huê
