Hầu hết số già làng, trưởng thôn này có nhiều năm học tập, tiếp thu đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật Nhà nước, có trình độ văn hóa và giác ngộ chính trị. Với cương vị được giao, các già làng, trưởng thôn thường gặp gỡ, động viên người dân thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, đặc biệt là chính sách đại đoàn kết dân tộc, chính sách dân tộc, tôn giáo; thấy rõ âm mưu, thủ đoạn chia rẽ, lôi kéo, kích động chống phá cách mạng của các thế lực thù địch.
Các già làng, trưởng thôn tích cực tuyên truyền, vận động dân làng, con cháu lao động làm ra của cải vật chất cho gia đình và làm giàu cho xã hội, góp phần xây dựng quê hương. Ở nhiều thôn, làng, họ là những tấm gương sáng, luôn gần gũi nắm rõ hoàn cảnh, nguyện vọng của người dân, hướng dẫn bà con có lối sống lành mạnh, tốt đời, đẹp đạo. Ở các làng có người Kinh cùng chung sống, mọi người coi nhau như cùng dân tộc, đoàn kết, tương trợ, sẵn sàng sẻ chia kinh nghiệm xây dựng cuộc sống, thực hiện tốt phong trào “Toàn dân xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”, “Làng văn hóa”. Các già làng, trưởng thôn còn vận động dân làng sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật; phát huy và bảo tồn các giá trị văn hoá truyền thống, bài trừ các tập tục lạc hậu; tham gia xây dựng và thực hiện quy ước, hương ước, tích cực vận động thanh niên lên đường nhập ngũ, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội...
Những việc làm đó góp phần giúp bà con bỏ hẳn du canh, du cư, chuyển sang định canh định cư, thâm canh các loại cây hàng hóa như cà phê, hồ tiêu và cây ăn quả, kinh doanh các mặt hàng nhu yếu phẩm, xay xát lúa gạo... Nhiều mô hình tốt được hình thành như tổ chức chào cờ sáng thứ 2 hằng tuần tại các làng đồng bào DTTS ở thành phố Kon Tum; giao rừng cho cộng đồng quản lí ở 2 huyện Kon Plông, Kon Rẫy; gắn kết Binh đoàn 15 (Bộ Quốc phòng) với các hộ đồng bào DTTS tại huyện Sa Thầy; “Tiếng kẻng học tập” tại các thôn làng ở huyện Ngọc Hồi...
Trong đội ngũ già làng, trưởng thôn có nhiều tấm gương tiêu biểu như Bí thư Đảng uỷ xã về hưu A Gờ Lá, dân tộc Rơmâm, là già làng Le Rơ Mâm, xã Mô Rai, huyện Sa Thầy, luôn gương mẫu từ lời nói đến việc làm, hướng dẫn bà con tham gia bảo vệ an toàn vùng biên giới, phát hiện, ngăn chặn kịp thời các vụ vượt biên trái phép.
Già A Bem, 85 tuổi, dân tộc Xơ Đăng, là già làng Đắk Tăng, xã Ngọc Tụ, huyện Đắk Tô từ năm 1999, phát huy tốt vai trò xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân, đưa thôn thoát khỏi đặc biệt khó khăn với nhiều mô hình làm kinh tế giỏi có thu nhập 40 - 50 triệu đồng/năm. Già còn thâm canh 3ha cao su, cà phê, bời lời kết hợp chăn nuôi gia súc, gia cầm và giúp các hộ khó khăn về vốn, phân bón, cây, con giống, kĩ thuật trồng trọt... Già có 5 người con thì 4 người có trình độ đại học, 1 người trung cấp đã ra làm ăn riêng. Già tâm niệm: “Mình làm được thì nói bà con mới nghe theo”.
Theo ông Nguyễn Huỳnh, Ủy viên BCH Hội NCT Việt Nam, Trưởng ban Đại diện Hội NCT tỉnh, để phát huy vai trò đội ngũ già làng, trưởng thôn, các cấp ủy đảng, Chính quyền, Mặt trận và Hội NCT đang phối hợp chuẩn bị tổ chức gặp mặt, giao lưu các già làng, trưởng thôn theo cụm xã, phường hay cụm khu dân cư. Qua đó, giúp các già làng, trưởng thôn nắm bắt các chủ trương, chính sách để về phổ biến, truyền đạt cho dân làng. Mặt khác, giúp già làng, trưởng thôn phát triển kinh tế gia đình, tham gia công tác xã hội nhiều hơn để tiếp tục cống hiến cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Lê Văn Thiềng
