NSƯT Bùi Cường: Mang theo giấc mơ còn dang dở
Tin tức 07/08/2018 09:42
Cũng vì phải sống trong hoàn cảnh eo le ấy mà ngay từ nhỏ, Bùi Cường đã nuôi dưỡng quyết tâm sau này lớn lên nhất định phải làm người tử tế, có công ăn việc làm ổn định tự lo cho bản thân và gia đình, tuyệt đối không để mình thành kẻ lêu lổng, chơi bời. Hơn tất cả, Bùi Cường ao ước có cuộc sống ăn nên làm ra để đón mẹ từ quê ra ở cùng, có điều kiện chăm sóc mẹ. Bùi Cường đã thực hiện được ước mơ ấy. Sau khi lập gia đình, ông chăm sóc mẹ già chu đáo cho đến khi mẹ ông qua đời.
Trước khi đến với nghệ thuật, Bùi Cường học trường Trung cấp kĩ thuật Điện và làm công nhân điện tại Xí nghiệp Tam Quan (Sở Công nghiệp Hà Nội). Trong thời gian làm công nhân ở đây, Bùi Cường tham gia Đội kịch Công đoàn thành phố, đi hội diễn, đoạt Huy chương vàng cấp thành phố với vở “Anh Tư”.
NSƯT Bùi Cường
Bước sang tuổi 26, người yêu làm cùng xí nghiệp (vợ ông bây giờ), phát hiện ra tài năng “chìm” của ông, khích lệ động viên ông nộp đơn xin thi vào Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh. Với tiểu phẩm “Dạy em”, ông trúng tuyển lớp diễn viên khóa II. Cùng học với ông thời đó có: NSND Đào Bá Sơn, NSND Phương Thanh, NSND Minh Châu, NSND Bùi Bài Bình, NSƯT Quốc Trọng, NSƯT Thanh Quý, NSƯT Diệu Thuần… Ông lớn tuổi nhất, lại có tác phong sinh hoạt mẫu mực, biết đối nhân xử thế nên được thầy Chủ nhiệm giao trọng trách làm lớp trưởng.
Tốt nghiệp, ông được nhận về làm việc tại Hãng phim truyện Việt Nam và bắt đầu con đường điện ảnh, gặt hái nhiều thành công từ vai diễn đầu tiên: Chí Phèo. Vai Chí Phèo đã đóng đinh tên tuổi của ông vào tâm trí nhiều thế hệ khán giả, mang lại cho ông HCV hạng mục diễn viên chính xuất sắc nhất Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 6 (1983).
NSƯT Bùi Cường chia sẻ cơ duyên đến với vai Chí Phèo rất bất ngờ. Một buổi sáng ông đến cơ quan làm việc, đạo diễn NSND Phạm Văn Khoa gọi ông vào phòng hỏi xem có dám cắt ngắn mái tóc dài tận ngang vai (rất mốt thời đó). Bùi Cường trả lời: “Để có vai diễn, em sẵn sàng cạo trọc đầu”. Rồi NSND họ Phạm nói về dự án làm phim “Làng Vũ Đại ngày ấy”, chuyển thể từ 3 tác phẩm: “Sống Mòn”, “Lão Hạc”, “Chí Phèo” của nhà văn Nam Cao. Đạo diễn Phạm Văn Khoa bảo, muốn mời Bùi Cường vào vai Chí Phèo.
NSƯT Bùi Cường - vai Chí Phèo (phim Làng Vũ Đại ngày ấy)
Bùi Cường nhận lời trong tâm trạng vừa mừng, vừa lo. Để có được vai Chí Phèo đầy ấn tượng, Bùi Cường dành nhiều tâm huyết nghiên cứu nhân vật. Ông đọc hết sách của nhà văn bậc thầy Nam Cao. Đọc và ngẫm nghĩ để hình dung ra một Chí Phèo bằng xương bằng thịt cho hợp lí. Ông tâm đắc 2 điều đặc biệt về nhân vật này: Một là dáng đi say rượu của Chí, say lúc thức, say cả lúc ngủ, đã say là vạch mặt ăn vạ, chửi cả làng Vũ Đại, chửi cả thằng đẻ ra chính mình. Hai là giọng cười rất… Chí Phèo.
Bùi Cường tập uống rượu, thử say xem thế nào. Nhưng Bùi Cường càng uống càng… tỉnh. Còn giọng cười hố hố ha há chả giống ai, không thể lột tả được thần sắc của Chí Phèo. Ông kể: “Bà hàng xóm nhà tôi có nuôi một con chó, có lần thấy nó bị hóc xương, òng ọc trong cổ, vừa nhai, vừa khóc, vừa đau đớn. Tôi quyết định cho Chí Phèo tiếng cười kiểu chó hóc xương như thế. Dáng đi say rượu của Chí Phèo khiến tôi mất nhiều công sức, thời gian để tập, để diễn cho ra Chí Phèo không lẫn với nhân vật khác”.
Cảnh quay khó nhất đối với Bùi Cường chính là lúc Chí Phèo nhìn thấy Thị Nở nằm tênh hênh ngủ ở vườn chuối, hai bên là 2 lu nước. Sự vô ý của người đàn bà dở hơi… ngủ quên đã khiến Chí Phèo rạo rực… Cảnh này phải quay đến 7 đúp mới thành công.
Sau thành công vai Chí Phèo, Bùi Cường được các đạo diễn mời vào nhiều vai khác nhau, vai nào ông cũng diễn rất ngọt: Trần Tuấn trong “Phút 89”; Trần Quân trong “Kẻ giết người”; Tướng cướp trong “Dòng sông vàng”; Mộc trong “Không có đường chân trời; Năm Hòa trong “Biệt động Sài Gòn”… NSƯT Bùi Cường cũng là đạo diễn 80 bộ phim truyền hình. Trong đó bộ phim 29 tập: “Ông tướng tình báo và 2 bà vợ” giành HCV tại Liên hoan phim truyền hình toàn quốc.
Trước khi qua đời, NSƯT Bùi Cường từng thổ lộ, ông còn một món nợ làm một bộ phim về nhà văn Nam Cao. Vì có nhà văn Nam Cao, mới có Chí Phèo - Bùi Cường. Ông đã viết xong kịch bản dựa trên tác phẩm: “Bữa ăn cuối cùng của Lão Hạc”. Một câu chuyện lồng ghép thời xưa với thời nay. Ông tin rằng đó là một bộ phim rất thị trường và hợp thời. Tiếc rằng, chưa kịp trả “ món nợ” với nhà văn lớn Nam Cao, ông đã đột ngột từ giã cõi tạm, mang theo giấc mơ nghệ thuật còn dang dở.
Lê Sỹ Tứ