Nguồn gốc thửa đất là của ông Đỗ Anh Vĩnh, công nhân Lâm trường Nha Trang. Ngày 16/6/1990, ông Trần Văn Chương, Giám đốc Lâm trường ban hành Quyết định số 10/QĐPĐ, phân phối đất cho cán bộ công nhân viên làm nhà ở, giao cho ông Vĩnh một thửa đất mang số 16, mảnh góc 5Đ-III-B-(b), có chiều rộng 13m, chiều dài 20m, diện tích 260m2 tại chân núi Hòn Khô, thuộc phường Vĩnh Hải; nay là số 49/1 Nguyễn Duy Hiệu, tổ 10, Hòa Bắc, phường Vĩnh Hòa, TP Nha Trang (Vĩnh Hải tách thành 2 phường: Vĩnh Hải và Vĩnh Hòa).
Ngày 20/8/1992, ông Đỗ Anh Vĩnh chuyển nhượng bằng giấy viết tay cho các ông: Bùi Văn Sơn, Cao Văn Đàn, Bùi Ngọc Thủy toàn bộ thửa đất, nhưng ghi diện tích chỉ có 234m2. Ngày 18/11/2007, ông Sơn và ông Đàn làm lại hợp đồng, chuyển nhượng trực tiếp từ ông Vĩnh sang ông Sơn thửa đất đầu tiên tính từ Tây sang Đông, kích thước 4m x 20m = 80m2; chuyển nhượng cho ông Đàn thửa đất kế ông Sơn có kích thước 5m x 20m = 100m2. Thửa còn lại trong hồ sơ không thấy thể hiện của ai. Tuy nhiên, năm 2009, khi TP Nha Trang triển khai xây dựng hệ thống thoát nước mưa khu vực Nam Hòn Khô, thì ông Cao Văn Đàn là người đứng ra kê khai và nhận tiền bồi thường, hỗ trợ. Ngày 25/4/2012, UBND TP Nha Trang ban hành Quyết định số 1135/QĐ-UBND, phê duyệt kinh phí bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng đối với hộ ông Cao Văn Đàn. Theo đó, diện tích thửa đất được bồi thường là 96,1m2, trong đó diện tích đất quy hoạch vĩnh viễn là 79,3m2, diện tích quy hoạch tạm thời là 16,8m2. Ban Quản lí dự án các công trình giao thông và thủy lợi tỉnh Khánh Hòa đã chi trả cho ông Cao Văn Đàn số tiền 37.412.000 đồng.
Như vậy, thửa đất các ông: Cao Văn Đàn, Bùi Văn Sơn và Bùi Ngọc Thủy nhận chuyển nhượng của ông Đỗ Anh Vĩnh đến năm 2012, nếu trên giấy tờ phải còn lại 234m2 (diện tích ông Vĩnh chuyển nhượng) - 96,1m2 (diện tích Nhà nước thu hồi) = 137m2. Nhưng thực tế, hiện ông Bùi Văn Sơn vẫn còn nguyên lô đất 4m x 20m = 80m2 và ông Cao Văn Đàn vẫn còn 5m x 20m = 100m2. Tổng diện tích của 2 người là 180m2, cộng diện tích bồi thường 96,1m2 cho ông Đàn vào năm 2009, vị chi tổng diện tích đất lên tới 276,1m2, trong khi ông Đỗ Anh Vĩnh chỉ chuyển nhượng cho 3 ông: Sơn, Thủy, Đàn tổng diện tích 234m2. Như vậy, dễ dàng nhận ra, chính ông Cao Văn Đàn đã lấn chiếm 96,1m2 – (234 – 137) = 42,1m2 đất của Nhà nước. Nay, ông Đàn lấy một phần diện tích đã thu hồi để chuyển nhượng cho bà Mai, rõ ràng ông đã lấy tài sản không phải của mình để chuyển nhượng cho người khác, hành vi từ dân sự chuyển sang có dấu hiệu hình sự.
Vị trí đống gạch cát, hiện trường của thửa đất
Năm 2013, hệ thống thoát nước từ núi Hòn Khô kết nối hệ thống thoát nước TP Nha Trang được xây dựng xong. Phần đất bờ mương tiếp giáp đất của ông Đàn có chiều ngang 3,43m, được ghi rõ trong sơ đồ kĩ thuật là đất đã thu hồi. Ngày 21/9/2017, ông Cao Văn Đàn và bà Trần Thị Thùy, lập hợp đồng chuyển nhượng một phần thửa đất mang số 16, mảnh góc 5Đ-III-B-(b), mà ông nhận chuyển nhượng từ ông Đỗ Anh Vĩnh năm 1992, cho bà Nguyễn Thị Mai, với giá 1 tỉ đồng. Như trên đã nói: Sau khi làm hợp đồng, bà Mai đã giao đủ tiền, còn đất thì do chỗ quen biết, nên bà gửi trông nom hộ. Cuối năm 2017, bà triển khai làm nhà, nhưng ông Đàn không giao diện tích đất đúng vị trí đã chuyển nhượng, mà dịch sang phần đất bờ mương đã bị thu hồi, do UBND phường Vĩnh Hòa quản lí, xâm thực vào phần đất đã thu hồi với chiều ngang 1,43m. Chính vì thế, bà Nguyễn Thị Mai không chấp nhận việc giao đất của ông Đàn.
Ngày 2/2/2018, UBND phường Vĩnh Hòa có cuộc hòa giải dưới sự chủ tọa của cán bộ địa chính Nguyễn Thanh Trung. Tại cuộc hòa giải, bà Nguyễn Thị Mai yêu cầu ông Đàn giao đúng phần diện tích đất mà bà đã nhận chuyển nhượng. Trong khi đó, ông Cao Văn Đàn lại cho rằng, giấy chuyển nhượng ghi 5m chiều ngang “được tính từ mép nước bờ mương trở vào phía đất của ông”. Nghĩa là, ngoài 3,43m2 chiều ngang đã bi thu hồi, chỉ cần cộng thêm phần đất của ông Đàn 1,56m nữa là đủ 5m. Nhưng, thực tế ông Đàn lấn 1,43m. Biên bản không ghi ý kiến, quan điểm của phường và kiến nghị cấp có thẩm quyền giải quyết. Khi nhận được thông báo về việc hòa giải không thành số 342/TB-UBND ngày 5/2/2018 của UBND phường Vĩnh Hòa do Phó Chủ tịch Trần Văn Tuyên kí và Biên bản hòa giải ngày 23/1/2018, bà Nguyễn Thị Mai ngớ ra. Buổi hòa giải không có Phó Chủ tịch UBND phường Trần Văn Tuyên, nhưng tại sao trong Biên bản lại ghi ông Tuyên chủ trì và kí tên!?. Phải chăng, vì sự lập lờ có ý này, mà ông Cao Văn Đàn khăng khăng nói rằng: Nếu bà Mai không nhận đất thì ông trả lại tiền.
Sơ đồ kĩ thuật: Ông Cao Văn Đàn chuyển nhượng khoảng một nửa phần đất đã bị thu hồi (màu vàng)
Ông Trần Văn Đông, Chủ tịch UBND phường Vĩnh Hòa tỏ ra chưa hài lòng về cách hòa giải của phường, được thể hiện trong biên bản, cho rằng chưa đúng cả trình tự và quan điểm. Theo ông Đông, mặc dù hòa giải, nhưng chính quyền cấp phường, thông qua quản lí Nhà nước, phải chỉ cho người dân thấy cái lí, cái tình của họ ở chỗ nào. Trường hợp này, mặc dù đất ông Đàn nhận chuyển nhượng của ông Vĩnh, rồi chuyển tiếp cho bà Mai, chưa được UBND TP Nha Trang cấp Giấy chứng nhận quyền sử dung đất (sổ đỏ), nhưng việc chuyển nhượng là hợp pháp, thửa đất đủ điều kiện cấp sổ đỏ. Mặt khác, bà Mai nhận chuyển nhượng thửa đất của ông Đàn, chứ không liên quan gì đến đất Nhà nước đã thu hồi. Do đó, việc ông Đàn giao đất lấn sang phần đất đã thu hồi, với diện tích từ 25 đến 28m2, là không thể chấp nhận. Khi lập biên bản, chính quyền phường phải thể hiện chính kiến của mình về vấn đề này, nhằm kiến nghị cấp có thẩm quyền chấp nhận khiếu nại của nguyên đơn. Ông Đông cho biết thêm: “Nếu bà Mai không khiếu nại, sau này làm hồ sơ xin cấp sổ đỏ, phường cũng không xác nhận phần đất đã thu hồi”.
Theo bà Nguyễn Thị Mai, dở dĩ ông Cao Văn Đàn không giao cho bà đúng vị trí đất đã chuyển nhượng, mà lấn sang phần đất đã thu hồi, là nằm trong âm mưu, nếu bà Mai trả lại đất, ông Đàn sẽ chuyển nhượng cho người khác với giá cao hơn. Thấy được âm mưu này, bà Nguyễn Thị Mai hết sức bức xúc. Ở chỗ quen biết, cả người chuyển nhượng, cũng như kẻ môi giới, từng ăn dầm, nằm dề tại nhà bà, lấy từng tấm quần, manh áo của gia đình bà về sử dụng, mà nay vì đồng tiền nên cạn tàu ráo máng, bất chấp luật pháp và đạo lí. Bà Mai còn bức xúc khi hành vi ấy lại được một số người a dua, thách đố bà kiện cáo. Do đó, bà xác định đi đến cùng để tìm cho ra chân lí.
Chúng tôi thấy vụ việc đã quá rõ. Người đứng đầu chính quyền địa phương là ông Trần Văn Đông, Chủ tịch UBND đã tỏ thái độ dứt khoát, mãnh mẽ. Ban Quản lí dự án các công trình giao thông và thủy lợi tỉnh Khánh Hòa đã cung cấp đầy đủ thông tin. Hợp đồng chuyển nhượng giữa ông Cao Văn Đàn và bà Nguyễn Thị Mai, tuy chưa được chứng thực, công chứng, nhưng tiền đã giao đủ. Bởi vậy, chẳng lí do gì “cháo không được múc”. Việc giao đất không đúng vị trí, lấy đất Nhà nước đang quản lí, để giao cho người khác, là hành vi chuyển nhượng cái mà mình không có, chiếm đoạt 2 lần diện tích đất, vừa là tài sản của Nhà nước, vừa là tài sản của công dân, không thể dung túng mà cần kiên quyết xử lí, nhằm ngăn chặn tình trạng lấn chiếm chuyển nhượng đất đai đang diễn ra hết sức phức tạp trong thời điểm hiện nay.
Nguyễn Xuân