08:36 | 02/03/2021 In bài biết
Về Thanh Chương (Nghệ An) theo quốc lộ 46 nối đường Hồ Chí Minh qua cầu Rộ sẽ tới xã Võ Liệt một vùng quê "Địa linh nhân kiệt". Tại đây, tiếng trống phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh 1930 - 1931 được gióng lên, cùng với lá cờ đỏ búa liềm ghi đậm dấu ấn một thời oanh liệt của vùng quê nghèo khó nhưng giàu lòng yêu nước…
Nằm ở phía tây hữu ngạn sông Lam, nơi giao lưu giữa hai con sông tạo nên một mảnh đất trù phú bên sông bên núi. Lưng tựa vào núi, đất hướng về phía đông trước mặt là hai con sông nên địa lí xã Võ Liệt thuộc thế "Cát trạch" từ ngàn xưa, các triều đại phong kiến đã chọn mảnh đất này đặt trụ sở; cũng là mảnh đất nổi tiếng về truyền thống hiếu học, nhiều dòng họ, nhiều người "Kì danh khoa bảng".
Khai khoa cho truyền thống hiếu học của Võ Liệt là TS Phan Sỹ Thục, năm 18 tuổi đậu Tú tài khoa Canh Tý (1840); năm Bính Ngọ đời Tự Đức thứ 6 (1846) đậu Cử nhân Ân khoa, năm 1849 đậu Tiến sĩ, từ đó ông phục vụ trong triều đình cho đến khi mất vào ngày 12/11/1891; năm 1926, vua Khải Định truy tặng ông bức trướng đề "Trung phụng Đại phu hàm Tuấn Vũ".
Thanh niên xã Võ Liệt làm thủy lợi nội đồng. |
Tính đến năm 1919, Võ Liệt có 3 người đỗ Đại khoa, 33 người đậu Cử nhân; nhiều dòng họ danh giá nổi tiếng khoa bảng như họ Tôn, họ Phan Sỹ, họ Võ, họ Trần Đình, họ Phan Văn… các dòng họ này đều có các nhà Nho thông minh, có truyền thống yêu nước và cách mạng.
Trường tiểu học Pháp - Việt nằm trên đất Võ Liệt nhằm mục đích đào tạo đội ngũ trí thức phục vụ công cuộc cai trị của thực dân phong kiến nhưng do ảnh hưởng của chủ nghĩa yêu nước đã đưa những trí thức ''Tây học" trở thành những chiến sĩ cách mạng, các nhà khoa học tiêu biểu… Điển hình về con em Võ Liệt ở trường này có GS, bác sĩ - Bộ trưởng Bộ Y tế Hoàng Đình Cầu; Nhà tri thức cách mạng Tôn Quang Phiệt; các nhà cách mạng tiền bối Tôn Thị Quế, Tôn Gia Chung, Tôn Quang Duyệt, Tôn Gia Tinh; GS kinh tế học Tôn Tích Thạch; GS,TS Trần Văn Mão; GS, NGUT Trần Đình Hượu; kĩ sư luyện kim Hoàng Bình; Trung tướng Nguyễn Đệ…
Võ Liệt trước đây có 3 làng, mỗi làng có một di tích nổi tiếng. Làng Ngũ Phúc có đình Võ Liệt, làng Chi Linh có Phủ Ngoại thờ cha tướng Phan Đà. Làng Trường Yên có đền Bạch Mã từ thế kỉ XV thờ vị tướng trẻ Phan Đà. Từ nhỏ, Phan Đà đã tài giỏi hơn người, khi đất nước bị giặc Minh đô hộ, ông thành lập một đội quân trai trẻ chiến đấu chống giặc, giữ làng. Năm 1424, nghĩa quân Lam Sơn do Lê Lợi chỉ huy tiến vào Nghệ An lập bản doanh chống giặc, Phan Đà đưa đội quân của mình gia nhập nghĩa quân Lam Sơn. Mỗi lần ra trận ông đều cưỡi ngựa trắng tả xung hữu đột kiến cho quân giặc bạt vía kinh hồn. Do lập được nhiều chiến công lớn, Phan Đà được Lê Lợi phong chức Tướng quân. Ông hi sinh khi còn trẻ và được dân lập đền thờ gọi là Thần Bạch Mã.
Đường về Võ Liệt hôm nay |
Trong phong trào Cần Vương cuối thế kỉ XIX Tôn Thất Thuyết hộ giá vua Hàm Nghi hạ chiếu Cần Vương. Hưởng ứng phong trào Cần Vương, xã Võ Liệt có ông Tôn Quang Điềng chiêu tập hơn 300 trai tráng, rèn đúc giáo mác, kéo lên sông Giăng đánh giặc Pháp. Tiếp theo có Tôn Quang Bốn- một tướng cũ của Phan Đình Phùng cũng nổi dậy chiêu mộ được 300 quân, đặt điếm, rào làng đánh Tây.
Trước ngày Đảng cộng sản Việt Nam ra đời, ở huyện Thanh Chương có 3 chi bộ Đông Dương cộng sản Đảng, trong đó Võ Liệt có một chi bộ. Ngay sau khi ra đời, chi bộ đảng Võ Liệt đã lãnh đạo Nhân dân đứng lên đấu tranh mà đỉnh cao là phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh 1930 - 1931. Cuộc biểu tình lịch sử ngày 1/9/1930 được xem là mốc son mở đầu, đánh dấu sự ra đời của chính quyền Xô Viết Nghệ Tĩnh và là đỉnh cao nhất của cao trào cách mạng 1930 - 1931 trong toàn quốc.
Phát huy truyền thống cách mạng, trong hai cuộc kháng chiến trường kì và anh dũng của dân tộc, hàng nghìn lượt con em Võ Liệt tham gia chiến đấu và phục vụ chiến đấu trong đó có 36 cán bộ Lão thành cách mạng, 22 chiến sĩ hoạt động cách mạng bị địch bắt tù đày, 237 liệt sĩ… Những năm tháng ấy, Võ Liệt nổi lên những phong trào "Hũ gạo tiết kiệm nuôi quân", "Thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người"… Vừa tiếp tục động viên con em lên đường chiến đấu vừa thực hiện tốt chính sách hậu phương quân đội.
Võ Liệt đất cách mạng, đất anh hùng, cần cù, hiếu học. Ngày nay, trong công cuộc đổi mới người dân Võ Liệt "Đoàn kết, tiến công, tăng tốc, hội nhập”, từng bước đạt chuẩn Nông thôn mới, xứng đáng với truyền thống quê hương cách mạng, xứng đáng với mảnh đất ''Địa linh nhân kiệt" mà tổ tiên đã dày công vun đắp.
Nguyễn Hữu Mai
TẠP CHÍ NGÀY MỚI ONLINE
Hội Người cao tuổi Việt Nam
Tổng biên tập: Lê Quang
Giấy phép hoạt động báo chí số 47/GP-BTTTT do Bộ Thông tin và Truyền thông cấp ngày 5/2/2020.
Liên hệ: Tòa soạn
Đường dẫn bài viết: https://ngaymoionline.com.vn/vo-liet-dia-linh-nhan-kiet-22314.html