Anh hùng Lao động Trần Mạnh Báo: Dày công “gieo hạt” và gặt hái “mùa vàng”

Anh hùng Lao động Trần Mạnh Báo gắn bó với ngành giống cây trồng đã 50 năm

Trong từng suy nghĩ, hành động của ông đều truyền tải thông điệp: Dù tuổi cao cũng không khuất phục trước khó khăn. Hãy tiếp tục học hỏi, đổi mới và đóng góp cho gia đình, xã hội. Ông là minh chứng sống động của tinh thần “Tuổi cao chí càng cao”, hiện thân của giá trị cống hiến không phân biệt tuổi tác và hình mẫu chuẩn mực cho thế hệ “người nông dân mới” hôm nay.

Ông Trần Mạnh Báo, sinh năm 1950 tại huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình, trong một gia đình nghèo, đông con. Thương cha mẹ vất vả, mới chỉ 15 tuổi, Báo đã xin gia nhập Dân quân tự vệ. Năm 1968, ông nhập ngũ và được biên chế vào Sư đoàn 320, chiến đấu tại chiến trường Quảng Trị rồi vượt Trường Sơn tiến vào giải phóng miền Nam thống nhất đất nước và hỗ trợ nước bạn Campuchia. Ông trở về với thương tật 2/4 và mất một mắt nhưng vẫn khát khao sống hết mình vì đất nước…

“Mình là con em nông dân thì nay có điều kiện phải làm việc gì đó cụ thể cho nông dân”. Ông Báo xin chuyển ngành về Ty Nông nghiệp tỉnh Thái Bình, gắn bó với nông nghiệp và cây lúa cho đến nay tròn 50 năm. Ông đã trải qua nhiều vị trí, từ nhân viên tạp vụ, cán bộ cung ứng vật tư, trại trưởng trại giống… rồi Chủ tịch Hội đồng Quản trị, Tổng Giám đốc Tập đoàn ThaiBinh Seed - doanh nghiệp sản xuất lúa giống chất lượng cao hàng đầu Việt Nam.

Những phẩm chất người lính chiến trường được ông Báo phát huy triệt để trong làm kinh tế thời bình, đặc biệt là tinh thần sáng tạo, đấu tranh đến cùng cho mục tiêu, lí tưởng của mình. Theo ông Báo, “trong chiến tranh, người lính không sáng tạo thì không thể thắng được quân địch. Còn nhớ hồi chống Mỹ chúng ta chỉ có tên lửa SAM2 mà bắn được máy bay B52 ở tầm cao trên 15km. Đó là sự sáng tạo, và chúng tôi cũng làm như vậy trong quá trình tạo ra những giống lúa của người Việt. Cũng như ở chiến trường, trên thương trường phải sử dụng trí tuệ, bản lĩnh, sự sáng tạo và có chiến lược thì mới thành công”.

Chính ông Báo là tác giả Đề án “Khoán sản phẩm cuối cùng đến người lao động trong sản xuất nông nghiệp quốc doanh”. Đề xuất này ban đầu bị coi là “phá vỡ cơ chế của Nhà nước”, nhưng sau đó được áp dụng tại Trại Giống lúa Đông Cơ từ vụ xuân năm 1988 và trở thành trường hợp được nghiên cứu trong quá trình xây dựng Nghị quyết số 10-NQ/TW (Khoán 10) của Bộ Chính trị về đổi mới quản lí kinh tế nông nghiệp. Cũng từ đó, Công ty Giống cây trồng Thái Bình (tiền thân của ThaiBinh Seed) trở thành doanh nghiệp Nhà nước đầu tiên thực hiện xóa bỏ cơ chế kế hoạch hóa, quan liêu bao cấp, vượt qua khó khăn để bước vào giai đoạn phát triển mới.

Với chiến lược phát triển dựa trên 3 trụ cột “Trí tuệ - Công nghệ - Quan hệ”, ThaiBinh Seed tiên phong công nghiệp hóa ngành giống cây trồng với 3 nhà máy tiêu chuẩn quốc tế gồm: Nhà máy chế biến gạo công suất 40.000 tấn/năm, Nhà máy chế biến hạt giống 30.000 tấn/năm và Nhà máy sấy công nghệ Nhật Bản công suất 120 tấn/lần. Đây cũng là doanh nghiệp đầu tiên trong ngành giống cây trồng Việt Nam xây dựng thành công Viện Nghiên cứu trong doanh nghiệp tư nhân. Tập đoàn đang sở hữu bản quyền 30 giống cây trồng quốc gia; cung cấp giống lúa cho 20% diện tích sản xuất nông nghiệp trên cả nước…

Năm 2024, tại Diễn đàn Nông dân Quốc gia, ông đề xuất 5 giải pháp phát triển nền kinh tế nông nghiệp sạch, xanh, bền vững: Quy hoạch lại sản xuất; cụ thể hóa pháp luật; xây dựng HTX kiểu mới gắn doanh nghiệp - nông dân - khoa học; liên kết giữa công - tư; ứng dụng chuyển đổi số và khuyến nông cộng đồng. Ông coi nông dân như “người ăn cùng một mâm cơm, đi chung một con thuyền”, sự nghiệp của ông không chỉ là thành công cá nhân, mà là sứ mệnh phục vụ cộng đồng và phụng sự nền nông nghiệp của đất nước.

Với ông, “hạt giống không chỉ là công nghệ, mà là giá trị văn hóa, gắn với hồn đồng ruộng và tương lai của cả đất nước”. Giống là gốc của sản xuất nông nghiệp và Việt Nam không thua kém bất cứ quốc gia nào về giống lúa. Do vậy, ông Trần Mạnh Báo đã cùng ThaiBinh Seed đang ngày đêm miệt mài, tiếp tục nghiên cứu, sản xuất ra nhiều giống lúa chất lượng, năng suất cao, lại có khả năng chống biến đổi khí hậu, chống đổ ngã, sâu bệnh, góp phần hạn chế rủi ro của nông dân trước sự biến đổi khó lường và khắc nghiệt của thời tiết, của thiên tai, góp phần bảo đảm an ninh lương thực quốc gia.

Với những thành tích xuất sắc và cống hiến không ngừng, năm 2020, tại Đại hội Thi đua Yêu nước toàn quốc lần thứ X, ông Trần Mạnh Báo chính thức được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động thời kì đổi mới. Năm 2024, Đại học Apollos (Mỹ) trao tặng ông danh hiệu Tiến sĩ danh dự - một sự trân trọng quốc tế dành cho những đóng góp đặc biệt trong nông nghiệp công nghệ cao. Ông còn được Thủ tướng Chính phủ 2 lần tặng Bằng khen và nhiều danh hiệu cao quý khác như kỉ niệm chương, chiến sĩ thi đua, nhiều giải thưởng quốc gia về quản lí, sáng tạo, v.v. Gần đây nhất, ngày 4/1/2025, ông tiếp tục được vinh danh tại Gala Ánh sáng Tri thức do Ban Tuyên giáo Trung ương phối hợp Đài Truyền hình Việt Nam tổ chức.

Bài: Thanh Hà

Ảnh: Thanh Hà - ThaiBinh Seed

Trình bày: Thanh Hà