Qua 4 ngày xét xử sơ thẩm (lần thứ 4) vụ án “Buôn lậu gỗ trắc” ở Quảng Trị, HDXX TAND TP Đà Nẵng gặp rất nhiều khó khăn và "lúng túng", vì toàn bộ lô gỗ vật chứng được bán đi, các mẫu vật giám định không biết còn hay mất và không được mang ra tòa để đối chứng.
Cơ sở mang tính chất quyết định của vụ án đã không còn
Theo lời khai của bị cáo Trương Huy Liệu, Trần Thị Dung, đại diện pháp luật của Công ty Ngọc Hưng và trước các phiên tòa thì khối lượng gỗ nhập khẩu từ Lào và hợp đồng xuất khẩu cho khách hàng Trung Quốc đều thể hiện tổng khối lượng gỗ là 535,8m3, gồm 3 loại: Gỗ trắc tròn, gỗ trắc xẻ và gỗ trắc tròn tận dụng gốc cành ngọn không có gỗ giáng hương. “Gỗ giáng hương không thuộc danh mục cấm mua bán xuất khẩu và có giá trị thấp hơn gỗ trắc nên mức thuế cũng thấp hơn, do vậy không có lý do gì chúng tôi thêm gỗ giáng hương vào để nâng khối lượng lên 614,672 m3 như Kết luận giám định số 783/STTNSV của Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật. Nhưng khi hợp đồng xuất bán cho khách hàng lại bán với khối lượng cũ 535,8m3 như thế hóa ra biếu không cho khách hàng gần 79 m3 gỗ, chúng tôi không dại gì làm như thế”, bị cáo Liệu lý giải trước tòa.
Bị cáo Trương Huy Liệu phản bác lại cáo trạng của Viện KSND Tối cao
Bào chữa cho các bị cáo, luật sư Nguyễn Trường Thành (Trưởng văn phòng Luật sư Vạn Lý – TP Cần Thơ) cho rằng, cơ quan giám định là Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật không có tư cách pháp nhân về giám định tư pháp. Theo Quyết định số 204/VKH-QĐ ngày 3/4/1990 của Viện Khoa học Việt Nam về việc thành lập Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật thì Viện này không có chức năng xác định quy cách, khối lượng, số lượng gỗ. Cho nên, ngày 22/8/2012, Viện này đã gửi Công văn số 590/STTNSV, đề nghị Kiểm lâm vùng II phối hợp thực hiện việc giám định lô gỗ. Rõ ràng, Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật không phải là cơ quan tố tụng, mà trưng cầu Kiểm lâm vùng II giám định là có dấu hiệu vi phạm pháp luật, theo quy định tại Khoản 2, Điều 2, Luật Giám định tư pháp.
“Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật đã từng được Cục điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan) trưng cầu giám định lô gỗ để ngày 12/3/2012 có Biên bản kết luận giám định số 151/STTNSV ra khối lượng 413,598m3. Nhưng đến ngày 27/7/2012, C44 cũng lại trưng cầu Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật giám định lô gỗ này và cho ra Kết luận giám định số 783/STTNSV với khối lượng khác hoàn toàn lần giám định trước (614,672m3), như vậy kết quả giám định có khách quan và đúng quy định pháp luật không?”, luật sư Trường Thành đặt vấn đề.
Bị cáo phản bác lại toàn bộ cáo trạngTrong các Quyết định trả hồ sơ ở các phiên tòa trước, HĐXX đã yêu cầu Viện KSND xác định lại danh sách cán bộ thực hiện giám định có đủ tiêu chuẩn thi hành nhiệm vụ theo quy định pháp luật, đồng thời làm rõ vì sao có kết quả giám định có sự khác nhau ở các bản giám định do cùng một cơ quan chuyên môn thực hiện.
Cụ thể, bản Kết luận giám định số 151/STTNSV ngày 12/3/2012 của Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật xác định 453,104m3 gỗ, gồm 2 loại 431,598m3 gỗ trắc và 21,506m3 gỗ giáng hương. Nhưng theo kết luận giám định số 783/STTNSV cũng do Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật thực hiện, cùng một người ký thì tổng khối lượng gỗ lên đến 614,672m3, trong đó có 23,828m3 gỗ giáng hương, còn lại (590.844 m3) là gỗ trắc.
Cáo trạng số 66/CT-VKSTC ngày 15/5/2018 của Viện KSND Tối cao (KSNDTC) cho rằng, ngày 17/12/2011, bị can Trương Huy Liệu đã chỉ đạo các cá nhân trong Công ty Ngọc Hưng làm giả hồ sơ, tài liệu, sử dụng bộ hồ sơ này để nhập khẩu lậu gỗ từ Lào vào Việt Nam. Ngày 18/12/2011, Trương Huy Liệu chỉ đạo các cá nhân trong Công ty Ngọc Hưng làm giả hồ sơ, tài liệu, sử dụng bộ hồ sơ này để xuất khẩu lậu gỗ từ Việt Nam đi Trung Quốc. Tuy nhiên, bị cáo Liệu đã phản bác rằng, Viện KSNDTC kết luận bị cáo chỉ đạo các cá nhân trong Công ty Ngọc Hưng làm giả hồ sơ, tài liệu nhưng lại không chỉ ra được các cá nhân đó đã làm giả cái gì ở trong cái gọi là “bộ hồ sơ nhập khẩu”. Ngoài ra, tại Bản kết luận điều tra bổ sung số 88/ĐTBS/CSĐT(C44-P4) ngày 26/10/2016, kết luận: “Ngày 24/10/2016, Viện Khoa học hình sự Bộ Công an có Kết luận giám định số 4312/C54-P5, kết luận: Chữ ký đứng tên Khamfong Vorabout và hình dấu bát giác trên tài liệu cần giám định (Hợp đồng kinh tế, Hóa đơn thương mại, Phiếu đóng gói, Vận tải đơn, Bảng kê lâm sản của Công ty Ngọc Hưng) so với chữ ký mang tên Khamfong Vorabout và hình dấu bát giác trên tài liệu mẫu (Hợp đồng kinh tế, Hóa đơn thương mại, Phiếu đóng gói, Vận tải đơn, Bảng kê lâm sản của Công ty 407 và Công ty Tâm Tâm) đều do cùng một người ký ra và do cùng một con dấu đóng ra”.
“Như vậy, Viện KSNDTC kết luận, tôi chỉ đạo các cá nhân trong Công ty Ngọc Hưng làm giả hồ sơ, tài liệu để nhập khẩu lậu gỗ từ Lào vào Việt Nam, vô hình trung Viện KSNDTC kết luận tôi cũng đã chỉ đạo các cá nhân trong Công ty Ngọc Hưng làm giả hồ sơ, tài liệu cho Công ty 407 và Công ty Tâm Tâm nhập khẩu lậu gỗ từ Lào vào Việt Nam? Điều này là hết sức vô lý!”, bị cáo Liệu trình bày.
Đại diện Cục điều tra Chống buôn lậu "lúng túng" đưa ra cơ sở khởi tố vụ án
Tiếp tục phản bác lại nội dung cáo trạng cho rằng: “Ngày 18/12/2011, Trương Huy Liệu chỉ đạo các cá nhân trong Công ty Ngọc Hưng làm giả hồ sơ, tài liệu, sử dụng bộ hồ sơ này để xuất khẩu lậu gỗ từ Việt Nam đi Trung Quốc”, bị cáo Liệu nói: “Điểm c khoản 1 Điều 7 , Nghị định số 154/2005/NĐ-CP ngày 15/12/2005 của Chính phủ “Quy định chi tiết một số điều của Luật Hải quan về thủ tục Hải quan, kiểm tra, giám sát Hải quan”, quy định: “Hợp đồng mua bán hàng hóa hoặc giấy tờ có giá trị tương đương hợp đồng (bản sao)”. Nghĩa là trong quá trình làm thủ tục xuất khẩu hàng hóa, doanh nghiệp chỉ cần nộp cho cơ quan Hải quan 01 bản sao của Hợp đồng mua bán hoặc bản sao giấy tờ có giá trị tương đương hợp đồng mua bán. Như vậy, chỉ căn cứ vào Hợp đồng kinh tế số 83/HĐKT ngày 18/12/2011 được ký giữa Công ty Ngọc Hưng với Công ty East Well, Trung Quốc về việc Công ty Ngọc Hưng xuất khẩu gỗ cho Công ty East Well mà Viện KSNDTC đã kết luận toàn bộ bộ hồ sơ xuất khẩu gỗ của Công ty Ngọc Hưng theo Tờ khai số 849/XK/KD/C32D ngày 19/12/2011 đều được làm giả, là không thể chấp nhận. (Bản thân Hợp đồng kinh tế số 83/HĐKT ngày 18/12/2011, đã không phải là giả). Vậy, Viện KSNDTC đã căn cứ vào kết quả giám định nào, lời khai nào, tài liệu, chứng cứ nào có trong hồ sơ vụ án, để kết luận tôi chỉ đạo các cá nhân trong Công ty Ngọc Hưng làm giả hồ sơ, tài liệu, sử dụng bộ hồ sơ này để xuất khẩu lậu gỗ từ Việt Nam đi Trung Quốc?. Ngoài ra, tại Bản kết luận điều tra bổ sung số 163A/KLĐTBS-C44-P4 ngày 10/11/2017, C44 đã kết luận: “Nhóm A Lý đã mạo danh Công ty EASTWELL để mua gỗ của bị can Liệu”. Như vậy, Viện KSNDTC kết luận “Trương Huy Liệu chỉ đạo các cá nhân trong Công ty Ngọc Hưng làm giả hồ sơ, tài liệu, sử dụng bộ hồ sơ này để xuất khẩu lậu gỗ từ Việt Nam đi Trung Quốc” là hoàn toàn mâu thuẫn với kết luận của C44. Kính đề nghị HĐXX cho Viện KSNDTC chỉ ra hồ sơ, tài liệu nào được làm giả; làm giả ở phần nào: hình thức hay nội dung? hay cả hình thức cả nội dung? Tôi xin được tranh tụng đến cùng và sẽ đưa ra những bằng chứng xác đáng, chứng minh không có hồ sơ, tài liệu nào là giả. Viện KSNDTC kết luận tôi chỉ đạo các cá nhân trong Công ty Ngọc Hưng làm giả hồ sơ, tài liệu để nhập khẩu lậu gỗ, và xuất khẩu lậu gỗ là vu khống”, bị cáo Liệu quả quyết.
Công ty Ngọc Hưng không phải chịu thuế xuất khẩu sang nước thứ 3
Trả lời HĐXX ngày 17/8, ông Nguyễn Danh Nghĩa giám định viên tư pháp trực thuộc Tổng cục hải quan khẳng định, doanh nghiệp Ngọc Hưng xuất hàng thì phải chịu thuế nhưng nhập hàng, xuất khẩu sang nước thứ 3 thì được hoàn thuế nhập khẩu và không chịu thuế xuất khẩu.
Tại phiên tòa ngày 17/8, ông Lê Nam Phong, đại diện Cục Điều tra chống buôn lậu, trả lời HĐXX về cơ sở pháp lý khởi tố vụ án buôn lậu gỗ trắc. Vị này đã thể hiện sự "lúng túng" khi viện dẫn các văn bản pháp luật nhưng không trả lợi cụ thể vào câu hỏi. Thậm chí bất ngờ xuất hiện một cán bộ khác thuộc Cục điều tra chống buôn lậu có mặt tại tòa khi chưa được mời nhưng đã "chen" vào phần trả lời của ông Lê Nam Phong. Chủ tọa phải mời vị này ngồi xuống chờ tới lượt trả lời.
Tại phần xét hỏi, ông Lê Nam Phong cũng không trả lời được câu hỏi về trách nhiệm pháp lý về số lượng gỗ là thuộc về Cục Điều tra chống buôn lậu hay Kiểm lâm vùng II. Bởi lẽ, theo viện dẫn văn bản trả lời của Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật, cơ quan này chỉ chịu trách nhiệm xác định về loại thực vật còn các công việc khác cơ quan này không đủ chức năng cũng như tính pháp lý.
Như vậy, tại phiên tòa Cục Điều tra chống buôn lậu đã đưa ra các luận cứ việc mình khởi tố vụ án là đúng quy định pháp luật dù nhiều tình tiết không rõ ràng (?!).
Thái Đào
