Kỳ 1: Nguồn gốc vụ việc và ách tắc trong giải quyết
Báo Người cao tuổi số 39 (482) ngày 24/9/2007 đăng bài:“Chuyện về những ngôi mộ đầy nước mắt”, phản ánh trường hợp gia đình nhà giáo Nguyễn Văn Năm, suốt 42 năm gửi đơn đòi lại đất sản xuất và cách giải quyết đầy tắc trách của 3 cấp chính quyền ở tỉnh Bến Tre. Sau 11 năm, kể từ ngày Báo Người cao tuổi đăng bài đến nay, UBND tỉnh Bến Tre chỉ mới ra quyết định trả lại cho đương sự 351,3m2 trong số 2,5ha đất ruộng. Vụ việc đi vào bế tắc kể từ khi có quyết định trái pháp luật của Bộ TN&MT, dẫn đến khiếu kiện kéo dài.
Ông Nguyễn Văn Hùng (con trai ông Năm) đang đứng cạnh 2 ngôi mộ của ông bà nội
Theo Kết luận số 259/TT-ĐCT ngày 28/6/2005 của Đoàn công tác liên ngành tỉnh Bến Tre, khu đất có diện tích 2,5ha của vợ chồng ông Nguyễn Văn Năm và bà Lạc Thị Xiếu mua từ năm 1955, được cấp Bằng khoán số 2122, tọa lạc tại xã Phú Khương (nay là phường Phú Khương, TP Bến Tre). Gia đình ông Năm, bà Xiếu vẫn trực canh liên tục suốt 11 năm. Đến năm 1966, chính quyền chế độ cũ đến mua ông Năm không bán, sau đó bị tước đoạt 2,3ha, xây hàng rào kẽm gai bao quanh làm trại gia binh, chỉ để lại 2.000m2 đất ruộng ngoài hàng rào cho gia đình ông Năm, bà Xiếu sản xuất lúa. Sau năm 1975, Tỉnh đội Bến Tre tiếp quản và trực tiếp quản lí khu gia binh này. Vào thời điểm 1959, cha ông Năm mất và 1986, mẹ ông Năm mất đều được mai táng trong khu đất ruộng 2.000m2 chế độ cũ chừa lại cho gia đình. Chế độ cũ cũng không hề đụng tới khu đất có 2 ngôi mộ. Số diện tích 2,3ha Tỉnh đội Bến Tre xây hàng rào kiên cố bao quanh 10.000m2 làm Trạm xá Tỉnh đội. Diện tích còn lại tuy không có thẩm quyền cấp đất, nhưng Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Bến Tre tự ý cấp phát không cho nhiều người thân và cán bộ cao cấp trong Tỉnh uỷ, UBND tỉnh, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh. Trong số này có diện tích 351,3m2 cấp cho ông Trần Văn Truyền, thời điểm đó là Bí thư Tỉnh uỷ, sau lên Tổng Thanh tra Chính phủ. Còn một số cán bộ khác, họ sử dụng quyền lực cá nhân, bất chấp luật pháp, tự cấp đất cho cả cha và con trai. Sau 42 năm gửi đơn khiếu nại đòi lại đất và sau khi Ủy ban Kiểm tra Trung ương đề nghị kỉ luật “cảnh cáo”, buộc ông Truyền phải trả lại diện tích đất này, thì UBND tỉnh Bến Tre mới chịu trả lại cho gia đình nhà giáo Nguyễn Văn Năm.
Trong khi đó, Nghị định số 01/NĐ-75 ngày 3/5/1975 của Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hoà miền Nam Việt Nam quy định: “Trường hợp đất của nông dân bị địch cưỡng đoạt, hoặc cưỡng mua dùng làm căn cứ quân sự (sân bay hoặc xây dựng các công trình khác) sau giải phóng, chính quyền cách mạng tổ chức quản lí và dùng vào công việc chung, nếu chủ cũ muốn sản xuất nông nghiệp mà chưa có ruộng đất thì sẽ cấp ruộng đất cho họ ở nơi khác theo hình thức bình quân nhân khẩu ở địa phương”. Ngay sau khi có Nghị định này, đầu năm 1976, gia đình ông Nguyễn Văn Năm có đơn xin lại đất gửi UBND xã Phú Khương, nhưng vì thấy 1ha Tỉnh đội Bến Tre sử dụng vào mục đích chung làm Trạm xá, nên gia đình ông Năm không có ý định đòi lại. Số đất còn lại có nhiều cán bộ cao cấp của tỉnh Bến Tre chia chác, mua bán qua lại, ông Năm thấy vậy cũng không đòi, mà chỉ xin lại 2.000m2 đất ruộng chế độ cũ chừa lại cho gia đình cùng 2 ngôi mộ của cha, mẹ ông nằm ngoài hàng rào khu gia binh không thuộc đất quản lí của Tỉnh đội Bến Tre. Lẽ ra UBND tỉnh Bến Tre phải trả lại 2.000m2 đất ruộng bỏ hoang suốt 43 năm nay có 2 ngôi mộ mai táng trên đó vẫn tồn tại đến ngày nay, thì mới hợp đời, hợp đạo, đúng quy định của pháp luật về đất đai.
Kế cạnh diện tích 2.000m2 đất ruộng này có ngôi nhà của ông Nguyễn Kim Quynh, số 595B, ấp 2, xã Phú Khương (nay là phường Phú Khương, TP Bến Tre), có diện tích 35m2. Ông Quynh đi định cư nước ngoài đã hiến nhà, đất cho Nhà nước quản lí. Ngày 11/3/1980, Phòng Quản lí nhà đất thuộc Ty Xây dựng tỉnh Bến Tre (cũ) lập biên bản tạm cấp căn nhà này cho ông Nguyễn Hoà, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre, có người vợ sau là bà Nguyễn Thị Thu, nguyên Phó Chánh án TAND tỉnh Bến Tre. Cầm được biên bản tạm cấp, vợ chồng ông Hoà tự sửa chữa lại nhà, nới rộng diện tích lên 115m2. Kể từ đó, vợ chồng ông Hoà lấn chiếm đất công và đất của nhiều hộ dân xung quanh lên tới 5.364,82m2. Trong đó có 2.000m2 đất ruộng và 2 ngôi mộ của cha, mẹ ông Nguyễn Văn Năm. Trong khi đất đang xảy ra tranh chấp gay gắt, chính quyền địa phương đang thụ lí đơn để xem xét giải quyết, nhưng sau khi vợ chồng ông Hoà, bà Thu nghỉ hưu, không hiểu luồn lách bằng cách nào, năm 1998 vợ chồng ông Hoà, bà Thu tự đăng kí xin cấp sổ đỏ với diện tích khổng lồ (5.364,82m2), trong đó có 115m2 đất ở và 5.249,2m2 đất vườn thuộc thửa đất số 09, tờ bản đồ số 31.
Do sự quen biết, ngày 4/8/2000, ông Trịnh Văn Y, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre kí Quyết định số 2410/QĐ-UB cấp sổ đỏ số 000556/QSDD92410/QĐ-UB(T) cho vợ chồng ông Hoà, vào sổ địa chính quyển 6, trang 480, trong khi quy định về đất đô thị không thể cấp cho một cán bộ vượt quá 200m2 và hàng nghìn cán bộ của tỉnh đang chưa có nhà ở, đất ở. Khi cơ quan chức năng và Đoàn công tác liên ngành của tỉnh hỏi nguồn gốc đất do đâu mà có? Bà Thu nại rằng được Nhà nước cấp năm 1979, nhưng do bị mất hết giấy tờ, năm 1998 làm thủ tục xin cấp lại. Trong khi đó, UBND tỉnh chỉ đạo các ngành chức năng liên quan tìm kiếm hồ sơ địa chính lưu trữ từ 1975 đến nay, không có hồ sơ nào cấp đất cho vợ chồng ông Hoà, bà Thu với diện tích khổng lồ như vậy, mà chỉ có hồ sơ lưu biên bản tạm cấp căn nhà thuộc diện Nhà nước quản lí cho vợ chồng ông Hoà, bà Thu, có diện tích 35m2 vào thời điểm 11/3/1980. Điều đó chứng minh rằng, vợ chồng ông Hoà, bà Thu đã lấn chiếm trái phép đất công và đất của nhiều hộ dân khác xung quanh. Sau khi nhiều người dân địa phương gửi đơn khiếu nại, phản ảnh việc cấp sổ đỏ cho ông Hoà, bà Thu là trái pháp luật, UBND tỉnh mới vào cuộc.
Năm 2005, UBND tỉnh quy hoạch hạ tầng giao thông nội ô TP Bến Tre, Đoàn công tác liên ngành làm việc trực tiếp với vợ chồng ông Hoà về việc thu hồi 1.152m2 ruộng đất, có nguồn gốc của chủ đất là ông Nguyễn Văn Năm. Trong nội dung biên bản làm việc ngày 1/8/2005, vợ chồng ông Hoà, bà Thu đã nhất trí kí tên trả lại diện tích đất này, để địa phương làm đường. Ngày 4/8/2005, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 2599/QĐ-UBND, thu hồi 1.152m2 đất của ông Hoà, bà Thu nằm trong diện tích sổ đỏ 5.364,82m2. Mặc dù vợ chồng ông Hoà, bà Thu đã kí thoả thuận vào biên bản, nhưng khi quyết định của UBND tỉnh ban hành, thì bà Thu lại lật ngược sự thật và gửi đơn khiếu nại. Ngày 19/10/2006, UBND tỉnh Bến Tre ban hành Quyết định số 2513/QĐ-UBND, bác khiếu nại của bà Nguyễn Thị Thu, vì diện tích đất này có nguồn gốc do ông Hoà, bà Thu lấn chiếm trái phép của gia đình ông Năm, bà Xiếu. Trong khi gia đình ông Năm, bà Xiếu có 11 người con và dâu đều là nhà giáo nghèo, nhiều cán bộ cấp cao của tỉnh đều là học trò cũ của ông Năm, nhưng sau 42 năm liên tiếp gửi đơn đòi lại đất sản xuất, UBND tỉnh vẫn không trả lại mét vuông nào. Sau khi Báo Người cao tuổi đăng bài: “Chuyện về những ngôi mộ đầy nước mắt”, cùng với việc ông Truyền bị kỉ luật “Cảnh cáo”, buộc trả lại đất mặt tiền đường Nguyễn Thị Định, phường Phú Khương, TP Bến Tre, do đất có nguồn gốc của gia đình ông Năm, bà Xiếu. Sau 42 năm khiếu nại, gia đình ông Năm mới nhận lại được một nền nhà do ông Truyền trả lại. Suốt thời gian dài khiếu nại, vợ chồng ông Năm, bà Xiếu qua đời, làm giấy uỷ quyền lại cho người con trai Nguyễn Văn Hùng tiếp tục khiếu nại đòi lại đất. Khi được nhận lại cái nền nhà, UBND tỉnh Bến Tre còn chỉ đạo Thanh tra Nhà nước tỉnh buộc ông Hùng phải lập giấy uỷ quyền của 8 anh em ruột trong nhà, buộc phải viết bản cam kết chấm dứt mọi khiếu nại. Ông Hùng đã viết cam kết với điều kiện: 1.182m2 đất ruộng của gia đình ông do vợ chồng ông Hoà, bà Thu chiếm đoạt, Nhà nước đã thu hồi, nếu phục vụ vào mục đích công cộng thì ông sẵn sàng hiến. Còn nếu Nhà nước bỏ quy hoạch hoặc cấp cho cá nhân khác, thì gia đình ông xin lại để có đất sản xuất. (Còn tiếp)
Nhóm PVĐT