Bất cập thu hồi đất: Nông dân thành “thầy kiện”
Tin tức 27/08/2018 09:05
Giải phóng mặt bằng lâu nay là vấn đề thời sự với nhiều bức xúc xã hội. Nguyên nhân chính được cho là do cơ chế, chính sách vẫn đang bất cập. Đây cũng là nguyên nhân tạo ra nhiều điểm nóng về khiếu kiện tập thể, kéo dài. Trong nhiều vụ giải phóng mặt bằng gây ra bức xúc xã hội và hàng loạt hệ lụy về kinh tế - xã hội, có những điểm nóng như tại Dự án Khu đô thị Ecopark (Văn Giang, Hưng Yên), Khu đô thị Thủ Thiêm (TP HCM)… Bất cập trong những quy định từ Luật Đất đai hiện hành là “điểm nghẽn” lớn nhất khi giải quyết vấn đề trên.
Trong loạt bài viết “Gỡ rối thu hồi đất” của VOV.VN sẽ tập trung phân tích những bất cập và đề xuất giải pháp gỡ rối giải phóng mặt bằng thu hồi đất.
Bài 1: Nông dân thành “thầy kiện”
Năm 2004 có chủ trương thu hồi đất thực hiện dự án Khu đô thị Thương mại Du lịch Văn Giang - Ecopark (do Công ty cổ phần Đầu tư và phát triển đô thị Việt Hưng (Vihajico) làm chủ đầu tư). Từ đó đến nay, người dân 3 xã Phụng Công, Xuân Quan và Cửu Cao ròng rã mang đơn đi khiếu kiện khắp nơi. Sau 14 năm khiếu kiện, hiện vẫn còn gần 300 hộ dân chưa nhận tiền đền bù giải phóng mặt bằng trong khi đất của họ đã bị cưỡng chế thu hồi.
“Thầy kiện” bất đắc dĩ
Đại diện gần 300 hộ dân ở Văn Giang hàng tuần vẫn tập trung lên Hà Nội để đưa đơn khiếu kiện về việc giải phóng mặt bằng tại Khu đô thị Ecopark. |
Gần 500 ha đất (tập trung chủ yếu ở 3 xã Phụng Công, Xuân Quan và Cửu Cao) của khoảng 23.000 nông dân đã bị thu hồi. Những cánh đồng truyền đời của người dân đang canh tác hiệu quả và cho lợi nhuận lớn đã bị san phẳng để giao cho nhà đầu tư. Người dân Văn Giang gần như chẳng biết gì về dự án, không được lấy ý kiến trước khi triển khai dự án, dù họ là những chủ sở hữu những mảnh đất ruộng này.
Đưa cho chúng tôi một xấp giấy hẹn, giấy tiếp nhận đơn thư của các cơ quan ban ngành, ông Lê Văn Dũng ở xã Xuân Quan (huyện Văn Giang) cho biết: “số lượng giấy hẹn và đơn thư khiếu nại còn nhiều hơn nhiều lần, đây chỉ là một phần rất nhỏ. 14 năm, người dân Văn Giang đội đơn đi khắp các cơ quan ban ngành từ huyện, tỉnh đến trung ương chỉ mong mỏi sai phạm phải được làm rõ.”
Người dân Văn Giang cho rằng “họ bị đánh úp”, từ chính quyền xã đến người dân đều không được biết, không được bàn, không có sự thỏa thuận về việc thu hồi đất. Thay vào đó là sự áp đặt, khung giá đất đền bù ở mức quá thấp. Thời điểm ban đầu, dự án thực hiện chỉ đền bù cho người dân là 42.000 đồng/m2, sau một thời gian đấu tranh khiếu kiện giá đất được nâng hơn 100.000 đồng/m2 bao gồm cả tiền hỗ trợ của nhà đầu tư. Trong khi tại khu đô thị Ecopark giá bán mỗi m2 đất là khoảng 19-22 triệu đồng, tiếp tới đây sẽ có những căn biệt thự hàng triệu USD được xây dựng, ông Dũng chia sẻ.
Trong cuộc làm việc với chúng tôi, những người dân Văn Giang liên tục mở cặp lấy những tập tài liệu, giấy tờ, văn bản để dẫn chứng cho những lập luận của họ về việc đền bù giải phóng mặt bằng dự án đang có những tồn tại. Những bàn tay chai sạn, sần sùi vốn trước đây chỉ biết đến cái cuốc, thuổng nay đã thành thạo việc cầm văn bản đọc, phân tích Nghị định, các điều luật… Người nông dân đã trở thành những “thầy kiện” bất đắc dĩ.
“Cả chục năm nay, cứ ngày thứ 3 và thứ 5, Ban Kiểm tra Trung ương, Thanh tra Chính phủ tiếp dân là chúng tôi lại lên Hà Nội đề gửi đơn khiếu nại, tố cáo. Không có gì khổ cực hơn đời đi kiện, tôi là người đã chiến đấu trong kháng chiến chống Mỹ, chiến tranh biên giới, đối mặt giữa cái sống và cái chết vẫn có thể cất cao được tiếng hát. Nhưng cả chục năm đi khiếu kiện là từng đó năm sống trong mệt mỏi, thất vọng” - ông Trương Văn Kỉnh, ở xã Phụng Công nói.
Những chung cư cao tầng, khu biệt thự hàng triệu USD của Khu đô thị Ecopark được xây dựng trên những "cánh đồng vàng" của người dân Văn Giang. |
Mất đất, người dân “vất vưởng” làm thuê
Khi mất đất canh tác, người dân 3 xã Phụng Công, Xuân Quan và Cửu Cao mưu sinh bằng việc đi làm thuê, thuê đất các xã, huyện lân cận và thuê chính diện tích đất công còn lại của xã mình để canh tác. Bi kịch hơn là nhiều nông dân Văn Giang đang phải làm thuê trên chính mảnh đất quê hương mình vì không có đất sản xuất.
“Người nông dân Văn Giang giỏi lắm, cứ có đất là sẽ giàu có khi họ sở hữu nghề trồng cây cảnh, trồng hoa… Đất bị thu hồi, người dân đi làm thuê, thuê đất canh tác nhưng không ổn định” – ông Kỉnh cho biết.
Dân các xã Phụng Công, Xuân Quan và Cửu Cao hiện đang thuê đất tại các huyện Ân Thi, Yên Mỹ, Văn Lâm… giá thuê ở đây thấp so với tại địa phương nhưng gặp phải tình trạng trộm cắp, thu “tiền luật” của những đối tượng lưu manh. Người dân đã làm một phép so sánh, xã Phụng Công bị thu hồi đất thì được đền bù với mức giá cao nhất là 40 triệu đồng/sào, hiện tại thuê đất công để canh tác tại xã đang ở mức 28,8 triệu đồng/sào/năm. Như vậy, tiền đền bù đất thu hồi đất vĩnh viễn chưa đủ cho người nông dân thuê đất canh tác trong 2 năm.
Dù cuộc sống của người dân các xã bị thu hồi đất cho dự án Khu đô thị Ecopark trong những năm gần đây dần bớt khó khăn, vì họ là những nông dân giỏi. Tay nghề của họ đã tạo nên một vựa hoa, cây cảnh vùng ven Hà Nội. Thế nhưng, họ vẫn đau đáu một nỗi niềm, họ vẫn đấu tranh cho những gì thuộc về họ và họ muốn đi tìm câu trả lời cuối cùng về “cuộc giải phóng mặt bằng” có nhiều khuất tất!
Thu hồi đất làm khu đô thị Ecopark tại Văn Giang chỉ là một trong những câu chuyện về giải phóng mặt bằng, thu hồi đất khiến người dân bức xúc kéo dài nhiều năm nay./.
VOV.VN