Tranh cãi về bãi bỏ quyền sở hữu trí tuệ vaccine Covid-19

Cả hai phe phản đối và ủng hộ bãi bỏ quyền sở hữu trí tuệ đối với các loại vaccine phòng Covid-19 đều đưa ra những lí lẽ "thuyết phục". Tuy nhiên, cuộc tranh cãi vẫn ngày một tăng nhiệt khi khủng hoảng Covid-19 ở các nước nghèo đang trầm trọng hơn.

Chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden mới đây thông báo sẽ phối hợp với Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) để đàm phán một thỏa thuận ngừng quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) liên quan đến các vaccine phòng Covid-19, một động thái bất ngờ đảo ngược so với quan điểm trước đây.

Lí lẽ cho việc bãi bỏ rất đơn giản: Bãi bỏ quyền SHTT có thể cho phép thêm nhiều công ty tham gia vào sản xuất vaccine Covid, nới lỏng tình trạng thiếu hụt và giúp đẩy nhanh mục tiêu chủng ngừa trên toàn thế giới. Trong khi đó, phe phản đối cho rằng việc tước đi quyền sở hữu trí tuệ từ các nhà sản xuất vaccine cũng giống như trừng phạt họ và không khuyến khích những khoản đầu tư tương tự trong tương lai. Phe này cũng cho rằng, việc bãi bỏ SHTT không giúp giải quyết được nhiều trong vấn đề cung ứng vaccine, bởi tình trạng thiếu hụt phần lớn là do các yếu tố như thiếu nguyên liệu thô, sự phức tạp và yêu cầu chặt chẽ của quy trình sản xuất vaccine.

Tính phức tạp của sở hữu trí tuệ với vaccine

Khi một công ty dược sản xuất một loại thuốc, họ sẽ nộp đơn xin cấp bằng sáng chế. Bằng sáng chế bảo vệ tài sản trí tuệ của họ trong một khoảng thời gian cố định, thường là 20 năm. Sau đó, người khác có thể tạo ra những phiên bản “chia sẻ” (thuốc generic) thường rẻ hơn rất nhiều. Điều đó thật đơn giản. Nhưng khi nói đến vaccine Covid-19 và nhiều sản phẩm dược hiện đại, thì tình hình phức tạp hơn thế nhiều.

Nhân viên tại Công ty Dược BioNTech của Đức làm việc trong một cơ sở sản xuất mRNA ở Marburg, Đức
Nhân viên tại Công ty Dược BioNTech của Đức làm việc trong một cơ sở sản xuất mRNA ở Marburg, Đức

Thứ nhất, một loại vaccine hiện đại thường nằm trong một mạng lưới các quyền SHTT khác nhau, với việc nhà sản xuất vaccine đã mua bản quyền đối với một số thành phần của vaccine đó, hoặc từ các công ty dược, hoặc từ các nhà nghiên cứu.

Hơn nữa, việc thay đổi quy trình để sản xuất một loại vaccine mới là một quá trình khó khăn, dễ xảy ra sai sót, ví dụ như khi một nhà máy chuyển đổi để sản xuất vacine Johnson&Johnson đã làm hỏng hàng triệu liều. Moderna là một ví dụ điển hình ở đây. Vào mùa Thu năm 2020, công ty này đã đưa ra một thông báo nổi tiếng rằng họ sẽ không thực thi bằng sáng chế vaccine Covid-19 của mình. Nhưng bất chấp động thái đó, vẫn không có một liều vaccine Moderna “generic” nào được sản xuất…

Lí lẽ của phe phản đối

Nhiều nhà nghiên cứu sức khỏe toàn cầu, tỉ phú Bill Gates (và quỹ từ thiện của ông) đã phản đối kịch liệt việc bãi bỏ quyền SHTT với vaccine Covid-19, với hai lập luận chính:

Thứ nhất, họ cho rằng xã hội nên muốn các công ty dược phẩm phát minh ra các loại vaccine giống như họ đã làm với bệnh Covid-19 và việc bãi bỏ quyền SHTT sẽ khiến điều đó ít xảy ra trong tương lai hơn, bởi những dự án tương tự sẽ trở thành mục tiêu đầu tư ít hấp dẫn hơn (do có nguy cơ bị bãi bỏ quyền SHTT).

Thứ hai, họ cho rằng việc từ bỏ quyền SHTT sẽ đặt ra tiền lệ đó, mà không cần đẩy nhanh hoạt động sản xuất vaccine. Theo lập luận của Bill Gates, thay vì sở hữu trí tuệ, vấn đề là bí quyết kĩ thuật sâu - tức các chi tiết quan trọng của quy trình sản xuất vaccine. Đây là một vấn đề đặc biệt quan trọng đối với vaccine mRNA mà Pfizer và Moderna tạo ra vì chúng sử dụng một kĩ thuật mới.

Moderna và Pfizer không chỉ biết công thức chính xác của vaccine mà họ sản xuất, mà còn nắm vô số chi tiết về thủ tục để tạo ra chúng thành công, như: Cải tiến thiết bị, cài đặt nhiệt độ, cách khắc phục các sự cố thông thường, các loại hỏng hóc khác nhau và những vấn đề mà chúng chỉ ra... Việc bãi bỏ các biện pháp bảo vệ SHTT sẽ không đồng nghĩa cung cấp thông tin này.

Nhìn chung, ngay cả khi các rào cản pháp lí được giải quyết, vô số rào cản thực tế vẫn còn với việc sản xuất vaccine và tiêm chủng trên thế giới. Nếu việc từ bỏ quyền sở hữu trí tuệ là bước điđầu tiên, điều đó thật tuyệt. Nhưng có rất nhiều bước đi phải thực hiệnnếu chúng ta muốn đánh bại Covid-19 ở mọi nơi trên thế giới.

Minh Ngọc (Tổng hợp)

Tin liên quan

Cùng chuyên mục

Đưa vào khuôn khổ

Đưa vào khuôn khổ

Việc Đại hội đồng Liên Hợp Quốc (ĐHĐ LHQ) lần đầu tiên thông qua nghị quyết mang tính bước ngoặt về thúc đẩy các hệ thống Trí tuệ nhân tạo (AI) "an toàn, bảo mật và đáng tin cậy" được đánh giá là bước đi mang tính lịch sử…
Chia sẻ nguồn “huyết mạch” của nhân loại

Chia sẻ nguồn “huyết mạch” của nhân loại

Như khẳng định của Tổng Thư kí Liên Hợp Quốc (LHQ) Antonio Guterres, "nước là huyết mạch của thế giới", đây là nguồn tài nguyên đặc biệt quan trọng, quyết định sự tồn vong và an sinh của nhân loại bởi con người không thể sống thiếu nước quá 3 ngày. Tiếp cận nguồn nước cũng là quyền cơ bản của con người, là điều kiện tiên quyết đối với phát triển bền vững, hòa bình và thịnh vượng…
Diệt trừ “virus” phá hoại sự đoàn kết

Diệt trừ “virus” phá hoại sự đoàn kết

Ngày Quốc tế Xóa bỏ phân biệt chủng tộc hằng năm là dịp gửi đi thông điệp kêu gọi các nước chung tay đẩy lùi "virus" nguy hiểm đang gây chia rẽ thế giới nói chung và bào mòn xã hội của từng quốc gia nói riêng…
Indonesia: Kì vọng chính sách đối ngoại của người tiền nhiệm

Indonesia: Kì vọng chính sách đối ngoại của người tiền nhiệm

Ông Prabowo Subianto, người được Ủy ban bầu cử quốc gia Indonesia (KPU) tuyên bố là người thắng cuộc, được biết đến là nhà lãnh đạo có tư duy chiến lược và là người theo chủ nghĩa dân tộc, chú trọng các khía cạnh quốc phòng. Ông Prabowo cũng được đánh giá cao trong lĩnh vực ngoại giao và quan hệ quốc tế. Bằng chứng có thể thấy từ sự hợp tác giữa các nước về quốc phòng, an ninh, cử lực lượng gìn giữ hòa bình đến một số khu vực xung đột và hỗ trợ nhân đạo...
Ván bài an toàn

Ván bài an toàn

Thị trường, giới đầu tư và không ít người dân Mỹ đang chờ đợi một đợt cắt giảm lãi suất cơ bản của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Ngân hàng trung ương - Fed). Tuy nhiên, nhiều tín hiệu cho thấy Fed sẽ “chơi” ván bài an toàn và không vội vàng nới lỏng chính sách tiền tệ trong ngắn hạn…

Tin khác

Mối đe dọa lâu dài với Gaza

Mối đe dọa lâu dài với Gaza
Trong hơn 5 tháng qua, quân đội Israel đã tấn công Dải Gaza để trả đũa cuộc đột kích của Hamas ngày 7/10 năm ngoái. Ngoài việc pháo kích dữ dội hàng ngày và nạn đói có nguy cơ lan rộng khắp dải đất ven biển đang trải qua một cuộc khủng hoảng nhân đạo lớn, đạn chưa nổ cũng là một mối nguy hiểm chết người không kém đang rình rập người dân Gaza...

Mở thêm nhiều cánh cửa hợp tác

Mở thêm nhiều cánh cửa hợp tác
Lãnh đạo Malaysia, Philippines và Thái Lan - 3 trong số 6 nền kinh tế lớn nhất thuộc Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) vừa lần lượt công du các nước châu Âu, trong đó đều thăm Đức, đầu tàu kinh tế của Liên minh châu Âu (EU)…

Tổng thống Putin – lựa chọn của nước Nga

Tổng thống Putin – lựa chọn của nước Nga
Tổng thống Vladimir Putin giành chiến thắng áp đảo trong cuộc bầu cử quan trọng của Nga, chỉ dấu cho thấy sự ủng hộ nhiệt thành của dân chúng Nga với nhà lãnh đạo đất nước.

Nga công bố chiến thắng áp đảo của Tổng thống Vladimir Putin

Nga công bố chiến thắng áp đảo của Tổng thống Vladimir Putin
Ông Putin tái đắc cử Tổng thống Liên bang Nga khi giành được 87,97% số phiếu trong cuộc bầu cử kéo dài ba ngày từ 15-17/3.

Động lực khiến Armenia “xoay trục” khỏi Nga

Động lực khiến Armenia “xoay trục” khỏi Nga
Chính quyền Armenia đang đặt mục tiêu giải quyết các vấn đề trong nước bằng cách tiếp cận chính sách đối ngoại đa chiều thay vì chọn bên giữa phương Tây hoặc Nga…

Cục diện phức tạp

Cục diện phức tạp
Ngày 11/3, quốc kì của Thụy Điển được kéo lên tại trụ sở Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) ở Brussels (Bỉ), đánh dấu quốc gia Bắc Âu chính thức trở thành thành viên thứ 32 của liên minh quân sự lớn và lâu đời nhất thế giới này…

Những thách thức quốc phòng của châu Âu

Những thách thức quốc phòng của châu Âu
Nhìn chung, nhiều người nhất trí rằng, châu Âu cần chi nhiều hơn cho quốc phòng, nhưng vẫn còn câu hỏi về việc có thể đạt được điều này bao nhiêu và nhanh như thế nào…

Tìm chìa khóa mở cánh cổng Nhà Trắng

Tìm chìa khóa mở cánh cổng Nhà Trắng
Thông điệp liên bang của Tổng thống Mỹ Joe Biden năm nay được đánh giá là “cơ hội vàng” để chủ nhân thứ 46 của Nhà Trắng củng cố vị thế, xóa bỏ những lo ngại về vấn đề tuổi tác, đồng thời chứng minh cho cử tri thấy rằng ông xứng đáng được lựa chọn để tiếp tục chèo lái con thuyền nước Mỹ trong 4 năm tiếp theo…

Chủ của các hạng mục giải thưởng của Oscar 2024

Chủ của các hạng mục giải thưởng của Oscar 2024
Sáng 11/3 (giờ Việt Nam), lễ trao giải Oscar 2024 đã được khai mạc tại nhà hát Nhà hát Dolby, TP. Los Angeles, Mỹ. Đây là sự kiện điện ảnh lớn nhất thế giới cũng là giải thưởng danh giá được nhiều người quan tâm, chờ đợi.

Thách thức mới của ông Trump trên đường trở lại Nhà Trắng

Thách thức mới của ông Trump trên đường trở lại Nhà Trắng
Trước những khoản chi phí pháp lí và các khoản thanh toán tăng vọt, cựu Tổng thống Donald Trump đang gấp rút tìm các nhà tài trợ lớn cho chiến dịch tranh cử của mình trong cuộc đua vào Nhà Trắng với Tổng thống đương nhiệm Joe Biden.

Danh tính thủy thủ người Việt thiệt mạng trên tàu bị Houthi tấn công ở Vịnh Aden

Danh tính thủy thủ người Việt thiệt mạng trên tàu bị Houthi tấn công ở Vịnh Aden
Ngày 7/3, hãng thông tấn AP của Mỹ đưa tin, lực lượng Houthi ở Yemen tấn công tên lửa vào tàu chở hàng True Confidence ở Vịnh Aden vào ngày 6/3. Trên tàu có 4 thuyền viên Việt Nam, trong đó 1 người thiệt mạng.

Nga tiếp tục tạo được “tiếng vang” ở Trung Á

Nga tiếp tục tạo được “tiếng vang” ở Trung Á
Bất chấp nỗ lực ngoại giao con thoi của phương Tây ở Trung Á nhằm cô lập Nga, khu vực này vẫn coi trọng mối quan hệ với Moskva vì một số lí do đặc biệt.

Facebook sập toàn cầu, cổ phiếu công ty mẹ bốc hơi gần 3 tỷ USD

Facebook sập toàn cầu, cổ phiếu công ty mẹ bốc hơi gần 3 tỷ USD
Tối muộn 5/3, nhiều người dùng facebook tại Việt Nam cho biết, tài khoản của họ bỗng nhiên mất kết nối, buộc phải đăng nhập lại. Hệ thống chỉ hiển thị thông báo "Phiên làm việc đã kết thúc" trên mọi thiết bị đang đăng nhập và bị thoát không rõ lý do. Khi thử đăng nhập lại cũng không thành công dù nhập đúng thông tin tài khoản.

Mọi ngả đường sẽ dẫn tới kịch bản “tái đấu”?

Mọi ngả đường sẽ dẫn tới kịch bản “tái đấu”?
Tháng 3, cuộc bầu cử Mỹ 2024 bước vào giai đoạn tăng tốc với ngày bầu cử “Siêu thứ Ba” mang ý nghĩa bước ngoặt trong tiến trình hai đảng Dân chủ và Cộng hòa lựa chọn gương mặt đại diện ra tranh cử tổng thống vào ngày 5/11 tới…

Hội nghị cấp cao đặc biệt ASEAN - Australia: Thảo luận về quan hệ đối tác cho tương lai

Hội nghị cấp cao đặc biệt ASEAN - Australia: Thảo luận về quan hệ đối tác cho tương lai
Từ ngày 4-6/3, Hội nghị cấp cao đặc biệt kỉ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ASEAN-Australia được tổ chức tại thành phố Melbourne với sự tham dự của lãnh đạo các nước ASEAN, Australia và Tổng Thư kí ASEAN. Thủ tướng Timor Leste được mời tham dự hội nghị lần này với tư cách quan sát viên…
Xem thêm
Tổng thống Putin – lựa chọn của nước Nga

Tổng thống Putin – lựa chọn của nước Nga

Tổng thống Vladimir Putin giành chiến thắng áp đảo trong cuộc bầu cử quan trọng của Nga, chỉ dấu cho thấy sự ủng hộ nhiệt thành của dân chúng Nga với nhà lãnh đạo đất nước.
Chủ của các hạng mục giải thưởng của Oscar 2024

Chủ của các hạng mục giải thưởng của Oscar 2024

Sáng 11/3 (giờ Việt Nam), lễ trao giải Oscar 2024 đã được khai mạc tại nhà hát Nhà hát Dolby, TP. Los Angeles, Mỹ. Đây là sự kiện điện ảnh lớn nhất thế giới cũng là giải thưởng danh giá được nhiều người quan tâm, chờ đợi.
Danh tính thủy thủ người Việt thiệt mạng trên tàu bị Houthi tấn công ở Vịnh Aden

Danh tính thủy thủ người Việt thiệt mạng trên tàu bị Houthi tấn công ở Vịnh Aden

Ngày 7/3, hãng thông tấn AP của Mỹ đưa tin, lực lượng Houthi ở Yemen tấn công tên lửa vào tàu chở hàng True Confidence ở Vịnh Aden vào ngày 6/3. Trên tàu có 4 thuyền viên Việt Nam, trong đó 1 người thiệt mạng.
Việt Nam kiên định thực hiện chính sách "một Trung Quốc"

Việt Nam kiên định thực hiện chính sách "một Trung Quốc"

Ngày 14/1, trả lời câu hỏi của phóng viên đề nghị cho biết quan điểm của Việt Nam về kết quả bầu cử người đứng đầu vùng lãnh thổ Đài Loan ngày 13/1/2024, Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Phạm Thu Hằng cho biết:
Vai trò của 5 nghi can vụ giết người mẫu Hong Kong Abby Choi

Vai trò của 5 nghi can vụ giết người mẫu Hong Kong Abby Choi

Trong vụ giết Abby Choi - người mẫu Hong Kong (Trung Quốc) - có 4 thành viên trong một gia đình cùng một nhân tình - là những nghi phạm chính.
Động đất mạnh tại Thổ Nhĩ Kỳ và Syria: WHO cảnh báo số nạn nhân có thể còn tăng

Động đất mạnh tại Thổ Nhĩ Kỳ và Syria: WHO cảnh báo số nạn nhân có thể còn tăng

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã bày tỏ quan ngại rằng số người thiệt mạng trong thảm họa động đất xảy ra tại Thổ Nhĩ Kỳ và Syria sẽ còn tiếp tục tăng cao.
Việt Nam lên tiếng về nội dung trong bộ phim “MH370: Chiếc máy bay biến mất”

Việt Nam lên tiếng về nội dung trong bộ phim “MH370: Chiếc máy bay biến mất”

"Cho tới nay, các cơ quan chức năng chưa hề đưa ra bất cứ một kết luận nào về vụ việc mất tích của máy bay MH370. Do đó, bộ phim tài liệu “MH370: Chiếc máy bay biến mất” đưa ra những nhận định khi chưa có kết luận chính thức của các cơ quan chức năng là s
Phát hiện hố đen có khối lượng lớn gấp 30 tỉ lần Mặt Trời

Phát hiện hố đen có khối lượng lớn gấp 30 tỉ lần Mặt Trời

Các nhà khoa học tại Đại học Durham (Anh) xác nhận hố đen mới được tìm thấy là một trong những hố đen lớn nhất từng được phát hiện.
Phát hiện bất ngờ làm đảo lộn các giả thuyết về bình minh của vũ trụ

Phát hiện bất ngờ làm đảo lộn các giả thuyết về bình minh của vũ trụ

Kính viễn vọng không gian James Webb đã phát hiện hình ảnh được cho là của 6 thiên hà cổ đại khổng lồ; sự tồn tại của chúng có thể làm đảo lộn các lý thuyết vũ trụ học hiện tại.
Phiên bản di động