Giữ nguyên trạng kiến trúc cũ
Có nghĩa là Hội An của mấy trăm năm trước đến hôm nay - một sản phẩm lịch sử phải bảo tồn, chỉnh trang chứ không xây dựng mới dù hệ thống hạ tầng đơn điệu, nhỏ bé! Từ năm 2009, thành phố đã tổ chức phố đi bộ, các tuyến đường khai thác đều nằm trên địa bàn phường Minh An với hơn 1 nghìn hộ dân, gần 1 nghìn hộ kinh doanh. Vài điểm khác lạ so với nhiều nơi là khu phố cổ không phải chỉ một đoạn đường hoặc một hay hai con đường mà có đến gần chục con đường; phố đi bộ không chỉ có một lối vào, một lối ra mà có đến hơn 30 lối vào ra nên công tác quản lí hoạt động phố cổ khá vất vả!
Mật độ dân số kể cả du khách trong diện tích nhỏ bé phường Minh An có thể nói là cao nhất so với các phố đi bộ ở Hà Nội, TP Hồ Chí Minh. Được biết, lượng du khách vào phố cổ năm 2016 là 2,2 triệu lượt người; năm 2017 là 3,8 triệu lượt người và năm 2018 là 4,9 triệu lượt người.
 |
| Xe ô tô đậu trên vỉa hè! |
Vỉa hè trong khu phố cổ đã nhỏ, hẹp nhưng việc buôn bán hàng rong, nhà mặt tiền bày hàng quán lấn chiếm gần như cơ bản… xóa sổ vỉa hè! Thành phố đã kiên quyết thiết lập lại trật tự đô thị, nhất là trong khu phố cổ. Sắp xếp, tổ chức hàng trăm gánh hàng rong, quầy hàng cố định lấn chiếm vỉa hè đến nay chỉ còn gần 50 điểm kinh doanh trong phố cổ!
Đầu năm 2017, UBND TP Hội An triển khai đề án bố trí bán hàng rong vỉa hè phố cổ. Vỉa hè có kẻ vạch phía trong để xe, phía ngoài dành cho người đi bộ. Không ít người cho rằng nét độc đáo của phố cổ là những gánh hàng rong, những quán nhỏ bày bán hàng hóa trên vỉa hè. Ừ, thì gánh chè, gánh bánh bèo, gánh mì Quảng… rất đặc trưng… Hội An, nét văn hóa ẩm thực, cái hồn cốt của đường phố Hội An cần gìn giữ. Nhưng nếu lạm dụng cái độc đáo mà đâu đâu cũng gánh hàng rong cũng quầy thức ăn đường phố… đến nỗi đẩy người đi bộ xuống lòng đường chung với xe cộ nhiều khi như mắc cửi trên nhiều tuyến đường nội thị khó có sự đồng lòng! Sự yên bình, thông thoáng trong những nẻo đường phố cổ đối nghịch với sự xô bồ, hỗn tạp của những tuyến đường khác trong nội thị khi vỉa hè đã không còn dành cho người đi bộ!?
Không giữ được vỉa hè! Đó là tình hình trên một số tuyến đường Phan Châu Trinh, Trần Hưng Đạo, Nguyễn Công Trứ, Trần Cao Vân, Hai Bà Trưng, Lý Thường Kiệt… nhiều cửa hàng, quán sá lấn chiếm vỉa hè, nhiều nhà ở mặt tiền bày hàng quán. Nhà có mặt tiền cớ chi lại không mở hàng quán kinh doanh? Xe của khách hàng để đâu? Vỉa hè mất dần là phải!
| |
| Biển cấm để xe… không phát huy tác dụng! |
Những gánh hàng rong không cố định nếu có chiếm dụng vỉa hè cũng không đến 24 giờ trong ngày! Đừng đổ hết lỗi cho những gánh hàng rong mà chủ nhân là những người nghèo khó, vất vả của Hội An, kể cả những người bán hàng rong từ nơi khác đến mưu sinh để rồi thả nổi đến đâu hay đấy. Có nhiều đoạn vỉa hè xe gắn máy xếp dãy dài; có chỗ giành đỗ cả xe ô tô! Ông Bùi Văn Dũng, Bí thư Đảng ủy phường Minh An cung cấp cho chúng tôi một tin vừa mừng vừa lo, trong năm 2018, riêng thành phố Hội An đã có 900 chiếc ô tô được mua thêm!
Lòng đường oằn mình bởi xe các loại và người đi bộ! Cá biệt, đoạn ngã tư Phan Châu Trinh - Lê Lợi, phía Nhà cổ tộc Trần, UBND phường Minh An đặt biển “Điểm giữ xe” mô tô, gắn máy chiếm cả hai đoạn vỉa hè! Ban quản lí Chợ Hội An cắm biển “Khu vực cấm để xe” nhưng hình như xe bị cấm muốn đẩy mấy biển đó xuống lòng đường cho… rộng chỗ để xe!
Ông Lê Quang Trung, Chủ tịch UBND phường Minh An cho biết, trước kia, một số du khách khi vào phố cổ đã rất tự nhiên dựng xe ở những vỉa hè thông thoáng đoạn ngã tư Lê Lợi - Phan Châu Trinh, Lê Lợi - Hai Bà Trưng mà không cần ai trông coi. Sau đó xảy ra mất mát. Một số hộ dân gần đó tự phát giăng dây giữ xe. Nhưng sau một thời gian xảy ra tình trạng tranh giành, lộn xộn. Phường xin UBND thành phố quản lí, hợp đồng tổ chức giữ xe thu ngân sách trong khi chờ xây dựng các bãi giữ xe quy mô, kiên cố! Và như thế, vỉa hè ở đây tạm thời… bị trưng dụng!
Thực tế vỉa hè đường phố Hội An quá hẹp. Chỉ mỗi nhà mặt tiền để xe máy của mình thôi cũng chiếm chỗ đáng kể rồi. Cũng may là phường Minh An có tổ chức hai nơi để xe miễn phí ở đầu đường Lê Lợi và trên đường Nguyễn Phúc Tần cho các hộ dân trong khu phố cổ… Cảnh quan đô thị, trật tự văn minh trong kinh doanh hiện nay ở Hội An thực sự gây ít nhiều phản cảm. Cựu Bí thư Thành ủy Hội An Nguyễn Sự có lần trả lời phỏng vấn là mình từng bị dọa đốt nhà vì dẹp vỉa hè! Chị HTMM, quê Tân An, Long An được hỏi về cảm nhận khi đến Hội An, không ngần ngại… chê: “Nói thật, tối muốn đi vô dạo phố cổ mà oải quá! Vỉa hè đường Trần Hưng Đạo, Trần Cao Vân bị lấn chiếm bởi xe máy, biển hiệu... Mình phải đi xuống lòng đường. Nhiều lúc giật mình, điếng hồn vì tiếng còi xe thúc sau lưng!”.
Chẳng lẽ Hội An phải chấp nhận sống chung với tình trạng… không có vỉa hè dành cho người đi bộ? Cũng có nhiều ý kiến cho rằng thành phố nên có biện pháp hạn chế (hiện nay cấm xe ô tô lớn trên một số tuyến đường theo giờ) đến cấm hẳn xe khách từ 29 chỗ trở lên lưu thông trên những tuyến đường nhỏ, chật quanh phố cổ để người đi bộ còn có lòng đường… để đi…; sớm đưa vào khai thác các bãi đậu xe ô tô một cách hiệu quả; lập lại trật tự vỉa hè bền vững, có “chiến dịch giải cứu” vỉa hè quyết liệt không phải để tình trạng làm căng thì hàng quán, chỗ để xe lấn chiếm…rút lui, mà làm lơ thì bung ra…còn quá chừng hơn trước!
Bài và ảnh Lê Kung Diễm
