Bàn chân - Nền móng của cơ thể
Sức khỏe 13/12/2018 14:45
Theo Tổ chức Y tế thế giới (3/2005) có đến 15% người bị tiểu đường có bệnh lí liên quan đến bàn chân. Trên toàn cầu, cứ 30 giây lại có người bị cắt cụt chân. Những người tiểu đường bị bệnh lí bàn chân và dẫn đến phải cắt cụt chân thường là không biết cách kiểm soát tốt đường máu và cách chăm sóc bàn chân. Bởi vậy, việc dự phòng để duy trì đôi chân khỏe mạnh là hết sức quan trọng.
Cách thức chăm sóc bàn chân gồm: Chăm sóc hai bàn chân hằng ngày, những thói quen giúp bàn chân khỏe, chăm sóc móng chân, vấn đề giày dép, triệu chứng ở bàn chân, các biến chứng bàn chân, thăm bác sĩ.
Tại sao việc chăm sóc chân ở người bị đái tháo đường (tiểu đường) là rất quan trọng?
Các biến chứng của bệnh đái tháo đường như: Tổn thương thần kinh ngoại vi, các vấn đề về tuần hoàn và nhiễm trùng thường dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng về chân. Theo Tổ chức Y tế thế giới (3/2005) có đến 15% người bị tiểu đường có bệnh lí liên quan đến bàn chân. Trên toàn cầu, cứ 30 giây lại có người bị cắt cụt chân. Những người tiểu đường bị bệnh lí bàn chân và dẫn đến phải cắt cụt chân thường là không biết cách kiểm soát tốt đường máu và cách tự chăm sóc bàn chân. Bởi vậy, việc dự phòng để duy trì đôi chân khỏe mạnh là hết sức quan trọng.
Kiểm soát bệnh tiểu đường của bạn và duy trì một lối sống lành mạnh giúp giữ cho đôi chân của bạn khỏe mạnh. Điều này bao gồm:
Kiểm tra y tế thường xuyên, bao gồm kiểm tra chân mỗi lần khám và kiểm tra đường máu đặc biệt chỉ số HbA1c, huyết áp và cholesterol (mỡ máu). HbA1c được đánh giá là một trong những xét nghiệm tốt nhất để kiểm soát đường huyết trong cơ thể, xét nghiệm HbA1c cho biết mức đường huyết trong khoảng 2 - 3 tháng vừa qua.
Theo dõi lượng đường trong máu hằng ngày. Hỏi ý kiến của bác sĩ điều trị để trang bị cho mình một máy đo đường huyết cá nhân.
Lựa chọn phương pháp và bài tập phù hợp với sức khỏe để tập luyện thường xuyên như bài tập Dưỡng sinh kinh lạc…
Ăn uống cân bằng giàu trái cây và rau quả. Nên ăn gạo lứt hoặc các sản phẩm chế biến từ lớp màng, cám của gạo lứt. Không ăn mì tôm, bánh mì, bún, phở, bánh đa… tuân thủ tốt chế độ ăn của người bị bệnh tiểu đường.
Có thể giúp ngăn ngừa các vấn đề nghiêm trọng về chân bằng cách tuân thủ chế độ chăm sóc chân tốt.
Chăm sóc chân hằng ngày
Dưới đây là một vài thói quen chăm sóc chân, bạn nên áp dụng và cố gắng thực hiện mỗi ngày.
1. Tự kiểm tra bàn chân
Cách thức tự kiểm tra bàn chân đã được trình bày chi tiết ở kì 2 số 187 (2339) thứ năm ngày 22/11/2018. Bạn nên đọc kĩ lại. Ở đây chỉ trình bày những ý chính. Kiểm tra bàn chân và ngón chân, kiểm tra mu chân, mặt bên trong và bên ngoài bàn chân, lòng bàn chân, gót chân đặc biệt khu vực ở giữa các ngón chân (thường hay bỏ sót). Nếu không thể tự kiểm tra bàn chân của mình, hãy sử dụng gương hoặc nhờ ai đó giúp đỡ. Liên hệ với bác sĩ và đi khám ngay lập tức nếu bạn phát hiện bàn chân bị giảm cảm giác, hoặc tê bì, hay bất kì vết loét, đỏ, vết cắt, mụn nước hoặc vết bầm tím.
Lưu ý:
Quan trọng nhất là tự kiểm tra hằng ngày để phát hiện sớm trường hợp giảm cảm giác ở hai bàn chân.
Hãy để việc tự kiểm tra bàn chân hằng ngày trở thành một thói quen của bạn.
2. Rửa chân
Rửa chân hằng ngày trong nước ấm và nước xà phòng loãng. Nước nóng và nước xà phòng đặc có thể làm hỏng làn da của bạn. Vì bệnh tiểu đường có thể gây khó khăn cho việc cảm nhận nhiệt độ nước bằng bàn chân. Do đó, nên kiểm tra nhiệt độ nước bằng ngón tay hoặc khuỷu tay trước khi đặt chân vào. Tốt nhất là dùng cặp nhiệt độ để đo nhiệt độ nước ở 39 - 40 độ C.
3. Lau khô chân
Dùng khăn khô sạch lau khô bàn chân. Nhiễm trùng có xu hướng phát triển ở các khu vực ẩm ướt, vì vậy hãy chắc chắn rằng bạn làm khô khu vực giữa các ngón chân của bạn.
4. Xoa bóp bàn chân
Cách thức xoa bóp bàn chân đã được trình bày ở kì 4 số 195 (2347) thứ 5 ngày 6/12/2018. Bạn nên đọc kĩ lại và làm theo hướng dẫn ở đó.
5. Giữ ẩm cho da khô
Nếu da trên bàn chân của bạn cảm thấy thô ráp hoặc khô, hãy sử dụng kem dưỡng da hoặc dầu. Không sử dụng kem dưỡng da giữa các ngón chân của bạn.
Những thói quen giúp bàn chân khỏe
Thói quen chăm sóc chân tốt sẽ giúp bạn giữ được đôi chân khỏe mạnh. Dưới đây là một vài lời khuyên hữu ích.
Các giải pháp sát trùng có thể làm bỏng da chân của bạn. Vì vậy không được thực hiện mà không có lời khuyên của bác sĩ.
Trường hợp bàn chân đã bị tê bì, giảm cảm giác nếu áp dụng các biện pháp chườm ấm hay ngâm chân nước ấm hay đặt chân trên đá muối thì phải bảo đảm rằng nhiệt độ luôn ở tầm 40 độ C. Nếu không giữ được nhiệt độ ở tầm đó thì không được áp dụng vì dễ gây bỏng do bàn chân giảm cảm giác nhận biết nóng.
Tránh đi chân trần. Hầu hết mọi người đều biết và không đi chân trần khi ra khỏi nhà. Nhưng khi trong nhà nhiều người bị tiểu đường vẫn còn đi chân trần. Việc này có thể gây ra vết loét hoặc chấn thương dẫn tới bị nhiễm trùng.
Bảo vệ bàn chân của bạn khỏi nóng và lạnh.
Không được tự loại bỏ vết chai, mụn cóc hoặc tổn thương khác cho bàn chân. Không được sử dụng các chất tẩy mụn cóc bằng hóa chất, lưỡi dao cạo tẩy vết chai mà phải nhờ bác sĩ.
Đừng ngồi với hai chân bắt chéo hoặc đứng ở một vị trí trong thời gian dài vì sẽ làm ảnh hưởng quá trình lưu thông máu xuống bàn chân
BS Đỗ Nam Khánh