Tục chọn rẫy mới của người Vân Kiều

Để có nguồn lương thực nuôi sống hằng ngày cũng như dự trữ cho những thời điểm thiên tai, mất mùa, người Vân Kiều luôn dành nhiều thời gian và công sức nhất cho những mảnh ruộng mà họ khai phá được để canh tác.

Sống nhờ nương rẫy nhưng không vì thế mà đồng bào bất chấp tất cả để giành lấy cho riêng mình những thửa ruộng rộng lớn, tươi tốt và bằng phẳng nhất. Trong quy trình chọn rẫy mới của người Vân Kiều ai nấy đều tuân theo quy ước nhường nhịn, đoàn kết và phải được Giàng đồng ý.

Khi cái nắng mùa Hạ trở nên gay gắt cũng là lúc người Vân Kiều bắt đầu mùa chọn rẫy, phát cây, trồng lúa, trỉa ngô. Đây là tục lệ có từ thuở xưa và được truyền từ đời này qua đời khác. Trước khi lên rừng chọn rẫy, chủ hộ phải đến từng nhà trong bản để hỏi thăm vạt đất đã có chủ hay chưa nhằm tránh việc tranh chấp không đáng có khi canh tác. Trong quá trình tham khảo, người đó nhiều khi may mắn sẽ được chính bà con đồng tộc giới thiệu cho đám rẫy bằng phẳng, thuận lợi để cùng nhau cấy trồng.

Sau khi đến nhờ thầy cúng chọn cho ngày tốt, giờ đẹp, chủ hộ mang theo dao, rựa, cuốc, liềm đi về phía những cánh rừng. Khi đến được khoảnh đất như trong ý định, họ làm nghi lễ xin phép Giàng. Không cần lễ vật cầu kì, tốn kém, người chọn rẫy bắt đầu phát quang vài mét vuông cây rừng, tiếp đến họ chặt một cành cây vươn thẳng, khỏe mạnh, dài bằng sải tay để làm thước đo. Thước được người chọn rẫy đặt ngay ngắn xuống nền đất vừa phát rồi quỳ xuống vái xin Giàng cho phép được chọn thửa đất này để canh tác…

Phụ nữ Vân Kiều thu hoạch lúa rẫy.
Phụ nữ Vân Kiều thu hoạch lúa rẫy.

Bái lạy xong, người chọn rẫy cầm thước lên rồi dang tay đo lại. Nếu Giàng đồng ý thì thước vẫn y nguyên kích thước bằng sải tay trước đó hoặc dài hơn còn trường hợp thước đột nhiên thu ngắn lại thì đồng nghĩa với việc chủ hộ đó buộc phải cất công chọn vùng đất khác. Nếu cố chấp, cày cuốc trên nương rẫy không được Giàng cho phép thì không những cây cối sẽ triệt rụi, thất bát mà các thành viên trong gia đình cũng bị quở phạt thích đáng. Những thửa ruộng tuy không phù hợp với chủ hộ này nhưng đối với chủ hộ khác lại được Giàng đồng ý. Vì thế, người Vân Kiều luôn phấn khởi cho rằng, dù gì Giàng cũng sẽ ban cho gia đình họ những đám rẫy hài hòa và năng suất nhất.

Khi đã có những mảnh rừng danh chính ngôn thuận, người Vân Kiều bắt tay vào phát, đốt và thu dọn. Khi rẫy được thu dọn xong thì từng gia đình bắt đầu chọn ngày lành, giờ tốt để làm lễ cúng rẫy, cầu mong các vị thần cai quản rừng núi ban cho người làm rẫy cũng như gia đình được khỏe mạnh, mưa thuận gió hòa, xua đuổi tà ma, thú dữ, phù hộ lúa ngô không bị sâu bệnh tàn phá, luôn phơi phới, được mùa… Nghi lễ này được gói ghém trong một mâm xôi, gà, rượu, bánh… Trong khi người chồng khẩn nguyện thần linh thì người vợ được ưu tiên bới đất, gieo lấy lệ những hạt thóc đầu tiên trên rẫy đất mới của gia đình mình. Nếu may mắn tìm được những triền nương rộng lớn cùng một lúc cho nhiều hộ gia đình sản xuất thì trong những dịp cúng rẫy này, không khí vào vụ mới của người Vân Kiều luôn hân hoan, vui tươi như mùa lễ hội.

Người Vân Kiều hay chọn rẫy mới trên những cánh rừng già thâm u nhất, nơi chưa từng có ai khai hoang để tiện bề khai phá. Ruộng nương ông bà tích lũy mai sau sẽ được nhượng lại cho con cháu.

Tuy nhiên, mặt trái tục chọn rẫy mới của người Vân Kiều làm cho diện tích rừng bị tàn phá, nhất là khi dân số của tộc người ngày một tăng lên, gánh nặng sinh kế theo đó mà tăng theo khiến diện tích rừng càng bị đốt phá nhiều hơn. Mùa phát rẫy, đốt rẫy của đồng bào diễn ra vào những ngày nắng hạn rất dễ phát sinh những vụ cháy rừng gây hậu quả nghiêm trọng.

Vì thế, phong tục chọn rẫy mới của người Vân Kiều dần bị mai một. Lối sản xuất phát, đốt, cốt, trỉa, tự cung tự cấp nhường lại cho mô hình giao đất, giao rừng đến từng hộ dân để bà con trồng rừng (lim, huỵnh, sưa, keo, tràm…) xen với cây sắn, đậu xanh kết hợp chăn nuôi, lấy ngắn nuôi dài từ sự ưu đãi vay vốn của Ngân hàng Chính sách và Xã hội.

Tục chọn rẫy mới dẫu vậy vẫn vẹn nguyên trong tâm trí các vị già làng, người lớn tuổi tộc người Vân Kiều. Họ trân trọng những tháng ngày đói khổ mà vẫn miệt mài khai vỡ, nhường nhịn, đoàn kết và trợ giúp nhau để có được lương thực nuôi sống và mở mang tộc người. Nhờ những gian lao đó bà con mới thêm tin yêu, phấn khởi trước sự thay da đổi thịt, ấm no, yên bình nơi từng gia đình, thôn bản của người Vân Kiều hôm nay.

Nguyễn Tiến Dũng

Tin liên quan

Cùng chuyên mục

Thí sinh đăng ký dự thi tốt nghiệp THPT từ ngày 2/5

Thí sinh đăng ký dự thi tốt nghiệp THPT từ ngày 2/5

Theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo, thí sinh đang học lớp 12 sẽ bắt đầu đăng ký dự thi tốt nghiệp THPT năm 2024 từ 2/5 đến 17h ngày 10/5 theo hình thức trực tuyến.
Bắt tạm giam Giám đốc Ngân hàng MSB chi nhánh Thanh Xuân Bùi Thị Hoài Anh

Bắt tạm giam Giám đốc Ngân hàng MSB chi nhánh Thanh Xuân Bùi Thị Hoài Anh

Liên quan đến vụ khách hàng mất 58 tỉ đồng trong tài khoản, mới đây Cơ quan CSĐT Công an TP. Hà Nội đã ra quyết định khởi tố vụ án, bắt tạm giam Bùi Thị Hoài Anh, Giám đốc Ngân hàng MSB chi nhánh Thanh Xuân.
Đồng Nai: Đình chỉ công tác Đội phó Đội CSĐT Công an huyện Long Thành

Đồng Nai: Đình chỉ công tác Đội phó Đội CSĐT Công an huyện Long Thành

Đại tá Trần Tiến Đạt, Phó Giám đốc Công an tỉnh Đồng Nai vừa ký quyết định đình chỉ công tác Đại úy T.T.T. (34 tuổi), cán bộ điều tra, Đội phó Đội CSĐT tội phạm về trật tự - xã hội, Công an huyện Long Thành.
Mất... kết nối!

Mất... kết nối!

Vừa rồi, tại Hà Nội, Hội Nghệ sĩ sân khấu (NSSK) Việt Nam tổ chức Lễ trao Giải thưởng sân khấu năm 2023 và bàn phương hướng hoạt động năm 2024. Đáng chú ý, trong năm 2023, Hội đồng nghệ thuật Hội NSSK Việt Nam tuy “soi” kĩ vẫn không thể tìm ra tác phẩm xuất sắc nào để trao giải A (cả vở diễn và kịch bản văn học). Cuối cùng, đành trao 3 giải B, 7 giải C cho các vở diễn sân khấu.
Bắt tạm giam thêm 2 bị can trong vụ án xảy ra tại Tập đoàn Phúc Sơn

Bắt tạm giam thêm 2 bị can trong vụ án xảy ra tại Tập đoàn Phúc Sơn

Ngày 27/3, Cơ quan CSĐT Bộ Công an đã ra quyết định khởi tố bị can, lệnh bắt bị can để tạm giam, lệnh khám xét đối với 2 đối tượng Lê Viết Chữ và Phạm Hoàng Anh về tội "Nhận hối lộ".

Tin khác

Cảnh báo giả danh cán bộ Sở TT&TT tỉnh Bạc Liêu gọi điện lừa đảo

Cảnh báo giả danh cán bộ Sở TT&TT tỉnh Bạc Liêu gọi điện lừa đảo
Sáng 28/3, ông Bùi Thanh Toàn, Giám đốc Sở Thông tin và Truyền thông (TT&TT) tỉnh Bạc Liêu cho biết: thời gian gần đây, Sở TT&TT tỉnh Bạc Liêu liên tục nhận được phản ánh có một số đối tượng giả danh cán bộ, công chức Sở TT&TT tỉnh Bạc Liêu gọi điện cho cán bộ lãnh đạo của một số sở, ngành, địa phương và người dân có dấu hiệu lừa đảo.

Hà Nội: Khởi tố đối tượng đánh học sinh lớp 8 bị thương nặng tại quận Long Biên

Hà Nội: Khởi tố đối tượng đánh học sinh lớp 8 bị thương nặng tại quận Long Biên
Cơ quan CSĐT Công an quận Long Biên vừa ra quyết định khởi tố bị can và lệnh bắt bị can để tạm giam đối với Trương Văn Minh (sinh ngày 28/11/2008, trú tại tổ 6, phường Việt Hưng; học sinh lớp 10, Trung tâm Giáo dục thường xuyên Việt Hưng) để điều tra về tội “Cố ý gây thương tích”.

Đề xuất phương án giải quyết hưởng bảo hiểm xã hội một lần

Đề xuất phương án giải quyết hưởng bảo hiểm xã hội một lần
Dù lựa chọn phương án giải quyết hưởng bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần như thế nào đều phải có giải pháp để giữ người lao động ở lại thị trường lao động, đó mới là giải pháp căn cơ, lâu dài. Nhấn mạnh trên được Thường trực Ủy ban Xã hội của Quốc hội đưa ra trong Báo cáo một số vấn đề lớn trong tiếp thu, giải trình, chỉnh lí dự thảo Luật BHXH (sửa đổi)…

TP Hồ Chí Minh: Tăng tốc xúc tiến du lịch trong và ngoài nước

TP Hồ Chí Minh: Tăng tốc xúc tiến du lịch trong và ngoài nước
TP. Hồ Chí Minh là điểm đến hấp dẫn du khách cả trong và ngoài nước. Năm 2024, ngành du lịch TP. Hồ Chí Minh hướng đến mục tiêu đón khoảng 6 triệu lượt khách quốc tế, 38 triệu lượt khách nội địa, tổng thu ước đạt 190.000 tỷ đồng. Đồng thời, tập trung triển khai thực hiện hiệu quả chiến lược phát triển du lịch TP. Hồ Chí Minh đến năm 2030, đưa du lịch Thành phố phát triển theo chiều sâu và bền vững.

Đề nghị truy tố cựu Cục trưởng Cục Đăng kiểm Việt Nam

Đề nghị truy tố cựu Cục trưởng Cục Đăng kiểm Việt Nam
Cơ quan CSĐT Công an TP. Hồ Chí Minh vừa hoàn tất kết luận điều tra, đề nghị Viện KSND cùng cấp truy tố 254 bị can liên quan đến vụ án sai phạm xảy ra tại Cục Đăng kiểm Việt Nam, 11 trung tâm đăng kiểm trên địa bàn TP.HCM và 3 trung tâm đăng kiểm tại Long An, Bến Tre, Sóc Trăng.

Chủ tịch Tân Hoàng Minh Đỗ Anh Dũng lĩnh 8 năm tù

Chủ tịch Tân Hoàng Minh Đỗ Anh Dũng lĩnh 8 năm tù
Chiều 27/3, Tòa án nhân dân TP. Hà Nội đã đưa ra phán quyết với 15 bị cáo trong vụ án thao túng trái phiếu xảy ra tại Tập đoàn Tân Hoàng Minh.

Thông tin về vụ 4 tiếp viên hàng không vận chuyển ma tuý

Thông tin về vụ 4 tiếp viên hàng không vận chuyển ma tuý
Tại Hội nghị lần thứ 28 Ban Chấp hành Đảng bộ TP.Hồ Chí Minh khoá XI, nhiệm kỳ 2020-2025 ngày 27/3, Thiếu tướng Mai Hoàng, Phó Giám đốc Công an TP.Hồ Chí Minh đã báo cáo về tình hình an ninh trật tự trên địa bàn thành phố quý 1/2024.

Khoảng 70% các bệnh truyền nhiễm là các bệnh lây truyền từ động vật sang người

Khoảng 70% các bệnh truyền nhiễm là các bệnh lây truyền từ động vật sang người
Ngày 27/3/2024, tại Hà Nội, Bộ Y tế phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức “Hội nghị trực tuyến liên ngành tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người năm 2024” với sự tham gia của đại diện Lãnh đạo các cơ quan Trung ương, Lãnh đạo UBND các tỉnh, thành phố và lãnh đạo các đơn vị của ngành Y tế và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tại Trung ương và địa phương.

Thống nhất tiêu chuẩn, hoàn thiện phương án đầu tư các tuyến đường sắt tốc độ cao

Thống nhất tiêu chuẩn, hoàn thiện phương án đầu tư các tuyến đường sắt tốc độ cao
Hoàn thiện phương án đầu tư các tuyến đường sắt tốc độ cao, bảo đảm đồng bộ, thống nhất quy chuẩn, tiêu chuẩn, từ thiết kế, hạ tầng phương tiện, hệ thống thông tin, điều hành... Đây là yêu cầu của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà tại Phiên họp thứ hai Ban Chỉ đạo Xây dựng, thực hiện đề án chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam và các dự án đường sắt quan trọng quốc gia, diễn ra sáng 26/3, tại Trụ sở Chính phủ…

Năm 2024, sẽ khám, tư vấn sức khỏe miễn phí cho 30.000 NCT trên địa bàn

Năm 2024, sẽ khám, tư vấn sức khỏe miễn phí cho 30.000 NCT trên địa bàn
Theo kế hoạch, trong năm 2024, hơn 30.000 NCT trên địa bàn quận 7, TP Hồ Chí Minh được khám sức khỏe, phát hiện sớm bệnh không lây nhiễm và được tích hợp trên hồ sơ sức khỏe điện tử NCT.

Giả danh cán bộ Sở TT&TT tỉnh Cà Mau gọi điện nhằm mục đích lừa đảo

Giả danh cán bộ Sở TT&TT tỉnh Cà Mau gọi điện nhằm mục đích lừa đảo
Ngày 25/3, lãnh đạo Sở Thông tin và Truyền thông (TT&TT) tỉnh Cà Mau có thông báo khẩn về việc cảnh giác với hành vi giả danh cán bộ, công chức Sở TT&TT tỉnh gọi điện nhằm mục đích lừa đảo.

Trường Đại học Công nghệ TP Hồ Chí Minh tổ chức cuộc thi “Wake Up Your Talent” năm 2024

Trường Đại học Công nghệ TP Hồ Chí Minh tổ chức cuộc thi “Wake Up Your Talent” năm 2024
Ngày 21/3/ 2024, Khoa Marketing – Kinh doanh Quốc tế, trường Đại học Công nghệ TP Hồ Chí Minh (HUTECH) Khai mạc cuộc thi “Wake Up Your Talent” năm 2024. Đây là cuộc thi về Marketing cấp thành phố được tổ chức thường niên tại HUTECH, với mục tiêu thu hút học sinh, sinh viên cùng tham gia; tạo dựng một môi trường trải nghiệm thú vị để áp dụng kiến thức vào thực tiễn xã hội.

Đoàn Thanh niên TKV với phong trào “Tuổi trẻ sáng tạo” trong lao động sản xuất

Đoàn Thanh niên TKV với phong trào “Tuổi trẻ sáng tạo” trong lao động sản xuất
Phong trào “Tuổi trẻ sáng tạo” là một trong ba phong trào hành động cách mạng trọng tâm theo Nghị quyết Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ XII của Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh được các cấp bộ Đoàn trong cả nước triển khai hiệu quả, mang lại nhiều lợi ích cho cơ quan, đơn vị và cho xã hội, đóng góp tích cực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Triệt phá đường dây vận chuyển ma tuý từ châu Âu về Việt Nam bằng đường hàng không

Triệt phá đường dây vận chuyển ma tuý từ châu Âu về Việt Nam bằng đường hàng không
Công an TP. Hải Phòng cho biết đơn vị vừa triệt phá thành công đường dây mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy xuyên quốc gia qua đường hàng không từ châu Âu về Việt Nam với số lượng lớn.

Hậu "pháo" dựa vào người có chức vụ gây sức ép Thường vụ Tỉnh ủy Vĩnh Phúc

Hậu "pháo" dựa vào người có chức vụ gây sức ép Thường vụ Tỉnh ủy Vĩnh Phúc
Ngày 26/3, Bộ Công an tổ chức họp báo thông báo tình hình, kết quả công tác Công an quý II/2024. Trung tướng Tô Ân Xô, Người Phát ngôn Bộ Công an chủ trì cuộc họp báo.
Xem thêm
Bắt tạm giam Giám đốc Ngân hàng MSB chi nhánh Thanh Xuân Bùi Thị Hoài Anh

Bắt tạm giam Giám đốc Ngân hàng MSB chi nhánh Thanh Xuân Bùi Thị Hoài Anh

Liên quan đến vụ khách hàng mất 58 tỉ đồng trong tài khoản, mới đây Cơ quan CSĐT Công an TP. Hà Nội đã ra quyết định khởi tố vụ án, bắt tạm giam Bùi Thị Hoài Anh - Giám đốc Ngân hàng MSB chi nhánh Thanh Xuân.
Đồng Nai: Đình chỉ công tác Đội phó Đội CSĐT Công an huyện Long Thành

Đồng Nai: Đình chỉ công tác Đội phó Đội CSĐT Công an huyện Long Thành

Đại tá Trần Tiến Đạt, Phó Giám đốc Công an tỉnh Đồng Nai vừa ký quyết định đình chỉ công tác Đại úy T.T.T. (34 tuổi, quê Nghệ An), cán bộ điều tra, Đội phó Đội CSĐT tội phạm về trật tự - xã hội, Công an huyện Long Thành.
Bắt tạm giam thêm 2 bị can trong vụ án xảy ra tại Tập đoàn Phúc Sơn

Bắt tạm giam thêm 2 bị can trong vụ án xảy ra tại Tập đoàn Phúc Sơn

Ngày 27/3, Cơ quan CSĐT Bộ Công an đã ra quyết định khởi tố bị can, lệnh bắt bị can để tạm giam, lệnh khám xét đối với 2 đối tượng Lê Viết Chữ và Phạm Hoàng Anh về tội "Nhận hối lộ".
Thí sinh đăng ký dự thi tốt nghiệp THPT từ ngày 2/5

Thí sinh đăng ký dự thi tốt nghiệp THPT từ ngày 2/5

Theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo, thí sinh đang học lớp 12 sẽ bắt đầu đăng ký dự thi tốt nghiệp THPT năm 2024 từ 2/5 đến 17h ngày 10/5 theo hình thức trực tuyến.
Người tâm huyết với công tác khuyến học

Người tâm huyết với công tác khuyến học

Nhiệt tình, tâm huyết với công tác khuyến học, khuyến tài và hoạt động hội, đoàn thể của địa phương- đó là nhận xét của nhiều người khi nói về ông Phạm Trọng Nạp, ở thôn Cây Sằm, xã Tiền An, thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh.
Tuyển sinh đại học 2024: Phương án tuyển sinh của các trường y dược

Tuyển sinh đại học 2024: Phương án tuyển sinh của các trường y dược

Chi tiết chỉ tiêu, phương thức tuyển sinh đại học chính quy năm 2024 của tất cả các trường y dược trên cả nước. Thông tin tuyển sinh đại học chính quy năm 2024 mới nhất.
Tự hào chặng đường 70 năm xây dựng và phát triển

Tự hào chặng đường 70 năm xây dựng và phát triển

Qua 70 năm xây dựng chiến đấu và trưởng thành gắn liền với chặng đường đấu tranh anh dũng, bất khuất, đầy hy sinh, gian khổ, song cũng vô cùng vẻ vang của Đảng bộ, chính quyền, quân và Nhân dân xã Thanh Liên, huyện Thanh Chương (Nghệ An).
Nghệ An: Ấm lòng những bữa cơm không đồng đến với người cao tuổi và bệnh nhân chạy thận

Nghệ An: Ấm lòng những bữa cơm không đồng đến với người cao tuổi và bệnh nhân chạy thận

vợ chồng chị Ngà và các tình nguyện viên trong nhóm thiện nguyện “bao đồng thành phố Vinh” đã mở 2 bếp ăn 0 đồng để lan tỏa những điều tốt đẹp.
Đồng sức đồng lòng, nỗ lực xây dựng nông thôn mới

Đồng sức đồng lòng, nỗ lực xây dựng nông thôn mới

Thanh Mai là xã miền núi, cách xa trung tâm và thường xuyên bị lũ lụt của huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An. Khởi đầu thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM) trong điều kiện hết sức khó khăn. Mặc dù khó khăn nhưng cán bộ và nh
Phiên bản di động