Phiên họp thứ 26, Ủy ban Thường vụ Quốc hội: Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc trả lời chất vấn

Tại phiên chất vấn, các đại biểu Bùi Sỹ Lợi, Ma Thị Thúy (Tuyên Quang), Y Nhàn (Kon Tum), Dương Xuân Hòa (Lạng Sơn), Nguyễn Ngọc Phương (Quảng Bình), Đinh Thị Phương Lan, Dương Minh Tuấn (Bà Rịa - Vũng Tàu), Nguyễn Tiến Sinh (Hòa Bình), Lưu Bình Nhưỡng (Bến Tre),... đặt câu hỏi về: Trách nhiệm của Ủy ban Dân tộc và giải pháp giảm nghèo bền vững; giải pháp hỗ trợ đồng bào dân tộc rất ít người; đầu tư hạ tầng, nước sinh hoạt cho vùng sâu, vùng xa; giải pháp xây dựng, thực hiện chính sách dân tộc trong thời gian tới; phát triển giáo dục vùng dân tộc thiểu số; giải quyết việc làm cho con em đồng bào dân tộc thiểu số sau khi được đào tạo; giải pháp căn cơ khắc phục tình trạng du cư, du canh tự phát, chặt phá rừng; thực hiện chính sách bồi thường tái định cư, ổn định cuộc sống cho người dân khi xây dựng thủy điện;...

Cần xây dựng 1 chính sách tổng thể

Trả lời đại biểu về giải pháp khắc phục tình trạng chồng chéo trong đầu tư các dự án cho vùng dân tộc miền núi, Bộ trưởng Đỗ Văn Chiến cho biết, chúng ta có 13 nhóm chính sách phân công cho 14 bộ chủ trì. Các bộ có trách nhiệm đôn đốc còn địa phương tập trung triển khai thực hiện. Do đó, việc thực hiện tốt hay chưa tốt có trách nhiệm của bộ nhưng vai trò chính là ở địa phương…

Tuy nhiên để nâng cao hiệu quả các dự án đầu tư cho vùng đồng bào thiểu số, Bộ trưởng Đỗ Văn Chiến một lần nữa thiết tha đề nghị có nghiên cứu tầm quốc gia để xây dựng 1 chính sách tổng thể nhằm giải quyết 14 triệu đồng bào có đời sống tốt hơn.

Theo Bộ trưởng, nếu tích hợp được các chương trình đầu tư cho dân tộc miền núi, có ban điều hành, theo dõi, đôn đốc thực hiện tổng thể thì sẽ hiệu quả hơn rất nhiều. Bên cạnh đó, cần hoàn thiện về tổ chức bộ máy cơ quan quản lý nhà nước về dân tộc để thực hiện tốt nhiệm vụ được giao.

Về di cư tự do, Bộ trưởng Đỗ Văn Chiến cho biết, tình trạng này không chỉ diễn ra ở Tây Nguyên mà còn xuất hiện ở một số nơi khác, nhưng nổi lên là ở Tây Nguyên. Riêng di cư vào 5 tỉnh Tây Nguyên đã là 19.000 hộ cần sắp xếp.

Nguyên nhân dẫn tới tình trạng này là do: Đời sống của một bộ phận đồng bào phía bắc còn khó khăn; quản lý dân cư chưa tốt;…

Trung ương và các địa phương đã nắm được thực trạng này. Chính phủ dự kiến quý 3/2018 sẽ tổ chức hội nghị toàn quốc đề đề ra các giải pháp căn cơ cốt lõi khắc phục tình trạng này.

Tăng cường liên kết giữa đào tạo và DN để giải quyết việc làm

Trả lời chất vấn của đại biểu về giải pháp giải quyết việc làm cho con em đồng bào dân tộc thiểu số sau khi được đào tạo, Bộ trưởng Bộ LĐTBXH Đào Ngọc Dung thừa nhận thực trạng, hiện nhiều thanh niên dân tộc thiểu số sau khi tốt nghiệp ra trường gặp khó khăn trong tìm việc.

Về giải pháp, Bộ trưởng nhấn mạnh, bên cạnh thực thi chính sách hỗ trợ thanh niên dân tộc miền núi học nghề cần tăng cường liên kết các trường nghề với doanh nghiệp để hỗ trợ giải quyết việc làm.

Bộ trưởng cho biết, tỉnh Hà Giang đã triển khai chương trình liên kết giữa nhà trường và doanh nghiệp, đến nay có 1900 học sinh, sinh viên sau khi học xong đã chuyển sang làm việc tại doanh nghiệp. Tức là đào tạo theo đơn đặt hàng và doanh nghiệp nhận ngay từ đầu. Điện Biên cũng đang triển khai giải pháp này.

Bên cạnh đó, nhà nước cũng có nhiều chính sách hỗ trợ đào tạo thanh niên dân tộc miền núi sau đó đưa đi xuất khẩu lao động. Khu vực miền Trung và Tây Nguyên thực hiện chính sách này rất tốt, tuy nhiên với khu vực miền núi phía Bắc lại gặp khó khăn. Bộ trưởng cho biết, sắp tới sẽ sửa đổi chương trình đào tạo theo hướng, thời gian đào tạo dài hơn, yêu cầu thấp hơn, lựa chọn công việc phù hợp hơn và phù hợp tâm lý các em.

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ

Nhiều chính sách ưu tiên đầu tư cho giáo dục miền núi

Trả lời chất vấn của đại biểu về giáo dục miền núi, Bộ trưởng GDĐT Phùng Xuân Nhạ khẳng định, chính sách giáo dục miền núi được Đảng, Nhà nước rất quan tâm, thời gian qua chúng ta đã ưu tiên đầu tư xây dựng trường lớp, bố trí giáo viên, ban hành các chính sách hỗ trợ cho người dạy, người học, ví dụ, cấp tiền ăn trưa cho trẻ mẫu giáo; giáo viên dạy tích hợp các môn được hỗ trợ tiền;...

Tuy nhiên, giáo dục miền núi vẫn còn nhiều khó khăn cả về cơ sở vật chất, trang thiết bị (nhiều địa phương chưa được 50% trường học kiên cố). Vừa qua do sáp nhập cơ sở giáo dục dẫn tới tình trạng trẻ xa trường lớp nên có hiện tượng bỏ học. ..

Nhấn mạnh tinh thần dù tinh giản đầu mối nhưng phải đảm bảo điều kiện dạy và học cho trò và thầy, Bộ trưởng cho biết thời gian tới sẽ làm việc với các cơ quan liên quan để đảm bảo bố trí đủ biên chế giáo viên; triển khai chương trình dạy song ngữ; cấp sách giáo khoa cho vùng khó khăn; biên soạn chương trình giáo dục phù hợp địa phương; xây dựng trình cấp có thẩm quyền phê duyện và triển khai đề án kiên cố hoá trường lớp vùng khó khăn; hướng dẫn các địa phương dồn điểm trường lẻ thành điểm chính, đảm bảo các cháu tiểu học gần nhà;…

Còn về chính sách cử tuyển, Bộ trưởng cho biết, giai đoạn trước chính sách này thực hiện rất tốt nhưng gần đây xem ra không hiệu quả. Khi người được cử tuyển học xong về không bố trí được việc làm. Có trường hợp cử đi chưa trúng, chất lượng học của cán bộ chưa cao,... Do đó, cần cử người thực sự gắn với đầu ra, để người đó ra thực sự là hạt giống về phục vụ cho địa phương.

Tăng vay ưu đãi, giảm cho không, hỗ trợ có điều kiện

Về hiệu quả đầu tư cho các xã khu vực 3, xã đặc biệt khó khăn, Bộ trưởng cho biết, chúng ta có một số thay đổi về chính sách, trong đó có chính sách tiếp cận nghèo đa chiều, nên tỷ lệ nghèo tăng lên. Bên cạnh đó, giai đoạn vừa rồi, chúng ta đưa thêm 2 xã vào diện đầu tư 135. Tuy nhiên, khó nhất là suất đầu tư cho xã, thôn 135 quá thấp (chỉ khoảng 200 triệu 1/năm/thôn; 1 tỷ/xã) nên hiệu quả đầu tư chưa được như mong đợi.

Về xây dựng chính sách dân tộc, về tổng thể chính sách của chúng ta đã bao phủ toàn bộ các lĩnh vực kinh tế, xã hội, giáo dục, y tế,... tuy nhiên vẫn chưa đạt hiệu quả bởi có những chính sách ban hành chưa cân đối được nguồn lực đầu tư, hoặc cân đối thấp; một số chính sách thiết kế chưa phù hợp, dẫn tới tình trạng 1 bộ phận đồng bào "không muốn ra khỏi diện hộ nghèo"...

Do vậy cần xây dựng một chương trình tổng thể, chỉ đạo quyết liệt, đầu tư thỏa đáng, có tiêu chí rõ ràng để phát triển đồng bào dân tộc thiểu số. Đặc biệt cần chú trọng giải pháp "tăng vay ưu đãi, giảm cho không". Triển khai "hỗ trợ có điều kiện". Bộ trưởng lấy ví dụ, tôi hỗ trợ anh thì anh phải cam kết phấn đấu 3 năm thoát khỏi hộ nghèo, xã nghèo và cho biết tỉnh Quảng Ngãi thực hiện rất tốt giải pháp này...

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Đỗ Văn Chiến

Giảm nghèo bền vững là vấn đề day dứt, trăn trở

Trả lời câu hỏi của đại biểu Bùi Sỹ Lợi về giảm nghèo bền vững, Bộ trưởng Đỗ Văn Chiến cho biết, đây là vấn đề day dứt, trăn trở của nhiều cấp, ngành và "chính bản thân tôi". Số hộ nghèo dân tộc thiểu số chiếm 52,66%, thu nhập bình quân chỉ được 7-8 triệu đồng/người/năm...

Trách nhiệm của Ủy ban Dân tộc là cơ quan tham mưu chính, phối hợp với các bộ ngành liên quan tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ để tháo gỡ vấn đề này. Ủy ban đã tham mưu Chính phủ ban hành chính sách đặc thù hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số (đất, vay vốn, đào tạo nghề...). Tuy nhiên việc thực thi chính sách còn gặp những khó khăn, vướng mắc.

Trong thời gian tới, Ủy ban Dân tộc sẽ tập trung thực hiện 6 nhóm giải pháp chủ yếu về: Phát triển cơ sở hạ tầng giao thông; phát triển giáo dục đào tạo nguồn nhân lực vùng đồng bào dân tộc miền núi; tạo sinh kế cho đồng bào; giải quyết ổn định vấn đề đất sản xuất, đất ở, nước sinh hoạt; hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm, kết nối thị trường; tăng cường tuyên truyền vận động để bà con tự hào về nguồn cội, tự tin vào bản thân, tự lực vươn lên không trông chờ vào sự hỗ trợ của nhà nước; nghiên cứu tích hợp các chính sách để tập trung chỉ đạo, tập trung nguồn lực đầu tư phát triển đồng bào dân tộc thiểu số...

Trả lời đại biểu Ma Thị Thúy, Bộ trưởng cho biết có 16 dân tộc thiểu số dưới 10.000 người. Ủy ban đã tham mưu ban hành được 1 chính sách đặc thù để hỗ trợ cho từng dân tộc rất ít người. Trong đó, đã đầu tư trực tiếp cho 4 dân tộc thiểu số dưới 1000 người, xác định nhiệm vụ đầu tư cụ thể cho từng thôn bản, từng dân tộc...

Trả lời đại biểu Y Nhàn, Bộ trưởng cho biết khi nhận nhiệm vụ ông đã tới tất cả những vùng khó khăn nhất của cả nước, nên nắm rất rõ và thấu hiểu những khó khăn của đồng bào. Tuy nhiên, vừa qua do sự chuyển giao giữa 2 khóa nên việc đầu tư ngân sách cho đồng bào dân tộc thiểu số gặp khó khăn, vướng mắc... Ủy ban dân tộc cùng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính tham mưu cho Chính phủ xây dựng nghị quyết, trình Quốc hội xem xét để bố trí vốn cho đồng bào.

Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm đến công tác dân tộc

Phát biểu về các nhóm vấn đề chất vấn và trả lời chất vấn Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Đỗ Văn Chiến cho biết, nước ta có 54 dân tộc anh em, trong đó có 54 dân tộc thiểu số. Đảng và Nhà nước ta luôn xác định đại đoàn kết các dân tộc là vấn đề chiến lược. Trong những năm qua, các cấp, ngành và cả hệ thống chính trị đã quan tâm đầu tư nguồn lực, hạ tầng, bảo đảm sinh kế, y tế, giáo dục... nâng cao đời sống người dân.

Tuy vậy, hiện nay vùng dân tộc thiểu số vẫn là vùng chậm phát triển, thiên tai, đói nghèo, lạc hậu vẫn đang là một thách thức lớn.

Thời gian qua, Ủy ban Dân tộc đã tham mưu cho cấp có thẩm quyền ban hành nhiều chính sách quan trọng để phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng đặc biệt khó khăn; chỉ đạo triển khai thực hiện quyết liệt và bước đầu đã đạt được những kết quả. Tuy nhiên trong công tác dân tộc vẫn còn những hạn chế, đòi hỏi phải có những giải pháp khắc phục căn cơ trong thời gian tới.

Đặt câu hỏi ngắn gọn, trả lời rõ ràng

Phát biểu khai mạc phiên chất vấn và trả lời chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nêu rõ: Tiếp tục phát huy hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội, chất vấn và trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội theo chương trình công tác, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức phiên chất vấn tại phiên họp thứ 26.

Trên cơ sở ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội, ý kiến kiến nghị của cử tri và dư luận xã hội. Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiến hành tiến hành chất vấn đối với hai nhóm vấn đề.

Nhóm vấn đề thứ nhất là: Việc thực hiện các chính sách đối với đồng bào dân tộc thiểu số, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số rất ít người trong việc tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản (giáo dục-đào tạo, y tế…), hạ tầng xã hội, hỗ trợ phát triển sản xuất, đào tạo nghề, giải quyết việc làm; công tác giảm nghèo bền vững, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào dân tộc thiểu số.

Nhóm vấn đề thứ hai là: Công tác bảo đảm an ninh trật tự, an toàn xã hội, nhất là ở các thành phố lớn, khu công nghiệp. Công tác đấu tranh, phòng, chống tội phạm, nhất là tội phạm xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người; tội phạm kinh tế; tội phạm về chức vụ; tội phạm sử dụng công nghệ cao; tội phạm ma túy. Công tác quản lý, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị các đại biểu Quốc hội đặt câu hỏi ngắn gọn, đi thẳng vào vấn đề; các Bộ trưởng trả lời rõ các vấn đề đã được chất vấn, xác định trách nhiệm, nêu giải pháp, lộ trình khắc phục những điểm còn hạn chế. Trong quá trình chất vấn và trả lời chất vấn, Phó Thủ tướng và các Bộ trưởng, Trưởng ngành liên quan sẽ tham gia giải trình những vấn đề được quan tâm.

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Đỗ Văn Chiến.

Theo chương trình làm việc, đầu giờ sáng, sau khi Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc tuyên bố lý do, giới thiệu đại biểu dự họp, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân phát biểu khai mạc.

Tiếp đó, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Đỗ Văn Chiến sẽ trả lời chất vấn của các đại biểu Quốc hội nhóm vấn đề: Việc thực hiện các chính sách đối với đồng bào dân tộc thiểu số, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số rất ít người trong việc tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản (giáo dục-đào tạo, y tế…), hạ tầng xã hội, hỗ trợ phát triển sản xuất, đào tạo nghề, giải quyết việc làm; công tác giảm nghèo bền vững, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào dân tộc thiểu số.

Trong quá trình Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc trả lời chất vấn, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình; Bộ trưởng các Bộ: Kế hoạch và Đầu tư; Tài chính; Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Giao thông vận tải; Giáo dục và Đào tạo; Y tế; Lao động - Thương binh và Xã hội; Văn hóa, Thể thao và Du lịch, tham gia trả lời chất vấn, giải trình về những vấn đề có liên quan.

Phần cuối phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển sẽ phát biểu kết thúc phần chất vấn và trả lời chất vấn Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc.

Chinhphu.vn