Người Sán Chỉ chiếm 90% dân số ở xã Đại Dực. Ngày nay, đời sống của bà con được nâng cao, giao thông thuận tiện, được giao tiếp với nhiều văn hóa khác nhau, nhưng người Sán Chỉ vẫn giữ cái Tết cổ truyền và phát huy một cách tinh tế hơn.
Đa phần bà con trong xã đã dùng bếp gas, thế nhưng 3 ngày Tết, họ vẫn nấu bếp củi. Theo bà con, như thế sẽ giữ được ấm áp và may mắn quanh năm. Ông Chìu A Voỏng, thôn Khe Ngàn đã cao tuổi không còn vào rừng nhưng trước Tết chục ngày, ông bảo con cháu vào rừng kiếm củi, chất một đống to đằng trước nhà. Ông Voỏng bảo: “Ngày Tết, tất cả con cháu tập trung ở nhà ông là người cao tuổi trong gia đình, dòng họ, rồi cùng vây quanh bên bếp lửa sưởi ấm, trông nồi bánh chưng và ăn Tết chung ở gia đình. Ngồi quanh bếp lửa vừa ấm áp lại vừa vui, những dịp này, ông bà, cha mẹ mới kể cho con cháu nhiều chuyện ngày xưa, hay bảo ban con cháu về việc giữ gìn văn hóa của ông, bà xưa”.
 |
| Ngày Tết, bà con tụ tập vui chơi ở Nhà văn hóa cộng đồng. |
Hầu như gia đình nào ở Đại Dực cũng gói từ 10 chiếc bánh chưng trở lên, nhiều gia đình gói vài chục chiếc. Bánh chưng của người Sán Chỉ tròn dài, nhân thịt và đỗ xanh có điểm thêm chút lá cơm nông để nhân bánh có mầu đỏ tạo hạnh phúc may mắn cho năm mới. Ngày Tết, bà con dân bản tụ tập cùng nhau tổ chức hội Xuân. Họ vui các trò chơi dân gian như kéo co, đẩy gậy, đánh quay, đánh cù, ném còn, riêng tục lệ hát Sóong Cọ không thể thiếu trong những ngày này.
Họ hát giao duyên, các bản hát đối với nhau, hát nhóm nam nữ, nội dung của các bài hát đề cập đến tình yêu đôi lứa, tình yêu thiên nhiên, tình yêu quê hương đất nước, yêu lao động. Nhiều đôi trai gái đã nên duyên từ các buổi hát với nhau như thế này.
Những ngày Tết, người Sán Chỉ thường treo phong bao lì xì trước cổng để mong cầu sự may mắn đến với mình. Ông Sằn A Dùng, thôn Khe Mươi, xã Đại Dực bảo rằng: “Phong bao lì xì với mong muốn người nhận “phát tài, phát lộc” và một năm mới hạnh phúc. Người lớn lì xì cho trẻ con thể hiện sự quan tâm yêu thương và mong ước con, cháu chăm ngoan học giỏi, không đau ốm, bệnh tật… Người già được con cháu mừng tuổi thể hiện lòng kính trọng, lời chúc nhiều sức khỏe, sống thọ cùng con cháu. Như vậy, phong bao lì xì thể hiện trong đó mong ước của cuộc sống và được người Sán Chỉ chúng tôi trân trọng treo ở trước cửa”. Ngày nay, nhiều ngôi nhà ở Đại Dực đã được xây cao tầng, nhưng bà con vẫn giữ thói quen treo bao lì xì trước cửa.
Trước đây một thời khó khăn, xã Đại Dực giống như ốc đảo do đường sá đi lại khó khăn, nhiều người quanh năm chỉ quanh quẩn trong xã. Năm 2017, xã Đại Dực đã vận động người dân hiến đất làm đường và làm con đường thông sang xã Húc Động (huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh) và phía bên kia xã Húc Động cũng mở con đường thông sang Đại Dực. Ngày Tết, bà con 2 xã qua lại hò hát, vui chơi với nhau.
Ngày nay, cả 2 xã Đại Dực và Húc Động đều phát triển phong trào bóng đá nữ Sán Chỉ, chị em mặc nguyên váy áo truyền thống dân tộc mình đá bóng giống như những bông hoa di động trên sân cỏ, từ đó đã giúp cho nhiều du khách gần xa biết hơn về người Sán Chỉ và chị em thêm thích thú hơn với bộ trang phục dân tộc mình.
Đại Dực đang bắt tay vào phát triển du lịch và lấy việc bảo tồn các bản sắc dân tộc làm thế mạnh để thu hút du khách và từ du lịch sẽ bảo tồn tốt hơn văn hóa dân tộc mình.
Với những viêc làm trên, dẫu cuộc sống có nhiều đổi thay, thế nhưng những nét đẹp truyền thống của đồng bào Sán Chỉ vẫn tồn tại và được phát huy theo hướng tích cực hơn.
