Sòng Sơn - Ba Dội nổi tiếng linh thiêng bậc nhất xứ Thanh
Văn hóa - Thể thao 13/02/2019 09:28
Đền Sòng Sơn, trước đây gọi là đền Sùng Trân, được xây dựng thời triều vua Lê Hiển Tông (1740 - 1786) trên đất Cổ Đam, xã Hà Dương, huyện Hà Trung, phủ Tống Sơn. Nay đền Sòng Sơn thuộc phường Bắc Sơn, thị xã Bỉm Sơn. Năm 1993, đền được Bộ Văn hóa - Thông tin công nhận là Di tích lịch sử cấp Quốc gia. Đền Sòng Sơn thờ Mẫu Liễu Hạnh là một trong “Tứ bất tử” của dân gian Việt Nam (cùng với Thánh Tản Viên (Sơn Tinh), Phù Đồng Thiên Vương (Thánh Gióng) và Chử Đồng Tử). Theo tín ngưỡng thờ Mẫu, một trong những tín ngưỡng cổ xưa nhất của người Việt, thì Mẫu Liễu Hạnh được xem là thần chủ.
Tương truyền, trước khi xây đền có một ông lão cầm chiếc gậy tre khô cắm xuống đất làng rồi khấn, nếu gậy tre này tươi tốt thì sẽ xây đền thờ Liễu Hạnh công chúa tại đó. Không lâu sau, gậy tre bén rễ, đâm chồi tốt tươi lạ thường. Người dân địa phương cho là linh ứng, linh thiêng mới bảo nhau xây nên đền Sòng và lấy ngày 26/2 âm lịch hằng năm là ngày lễ chính diễn ra lễ hội.
Nhân dân thập phương đến với lễ hội Sòng Sơn - Ba Dội |
Theo các bậc cao niên, trước đây cửa đền Sòng có đặt một tấm biển bằng tiếng Hán, với hai chữ “hạ mã” (xuống ngựa). Ngày xưa, quan quân từ kinh thành không kể chức sắc lớn nhỏ, khi hành quân qua đây đều phải xuống ngựa vào đền làm lễ. Thực hiện tập tục trên, ngày nay nhiều người dân, đặc biệt là lái xe đường dài mỗi khi đi qua đều xuống xe vào lễ Thánh Mẫu, cầu cho chuyến đi được bình an, làm ăn phát đạt.
Có nhiều câu chuyện liên quan đến sự linh thiêng của ngôi đền này được người dân lưu truyền: "Trước đây đền có mất một tấm bia khắc từ thời Pháp, nghe nói họ lấy về để làm miếng kê xay đậu phụ. Đến những bức tượng quý hình hổ, báo, trâu cũng bị đánh cắp. Người ta lấy về làm cảnh trong nhà. Nhưng điều kì lạ là những đồ vật đó chỉ mất một thời gian, sau đó lại được hoàn trả lại". Nhiều người cho rằng, những người lấy cắp đồ đạc trong đền, cuộc sống của gia đình gặp nhiều bất trắc, con cháu gặp nhiều rủi ro, vì thế họ bí mật mang trả lại đồ vật cho đền Sòng Sơn. Dân gian truyền rằng, đêm giao thừa ai vào đền bẻ cây hái lộc sẽ gặp điều chẳng lành. Khi con người gặp trắc trở, người ta tìm đến đền Sòng để cầu khấn, mong sự bình an, may mắn trong cuộc sống,... Nhiều người đến làm lễ cầu thấy linh ứng, sau đó truyền tai nhau dần dần nhiều người biết đến đền.
Đền Chín Giếng (hay còn gọi đền Cô Chín) nằm trong quần thể Di tích lịch sử văn hóa đền Sòng Sơn nổi tiếng linh thiêng, cách đền Sòng 1km về phía đông cũng thuộc địa phận phường Bắc Sơn, thị xã Bỉm Sơn. Tên của ngôi đền bắt nguồn từ 9 miệng giếng thiêng quanh năm nước không bao giờ cạn. Người dân ở đây truyền tụng 9 miệng giếng thiêng là nơi cô Chín cai ngự và xung quanh 9 miệng giếng thiêng là những câu chuyện huyền bí đến khó tin. Đền Cô Chín được khởi công cùng đền Sòng dưới thời Cảnh Hưng triều vua Lê Hiển Tông (1740 - 1786) và chính thức tu sửa vào năm 1939. Năm 1993, đền được công nhận là Di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia.
Sau khi vãn cảnh đền Sòng Sơn, đền Chín Giếng theo con đường quanh co uốn lượn gần 4 km, hai bên đường sừng sững dãy núi đá thâm nghiêm, vượt qua ba ngọn núi du khách đến với nhà bia Ba Dội, động Cửa Buồng, đền Cây Vải, đình Làng Gạo, đồi Ông Đùng,… những di tích lịch sử văn hóa nổi tiếng ở xứ Thanh. Đứng trên đỉnh đèo Ba Dội, du khách có thể ngắm nhìn hồ Cánh Chim rộng mênh mang, nước trong xanh nằm giữa bốn ngọn núi với hệ sinh thái phong phú và cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, thơ mộng. Đến với quần thể di tích Sòng Sơn, Chín Giếng du khách không chỉ được dâng hương thờ cúng các vị thánh thần, mà còn được tham quan, khám phá thắng cảnh vùng non nước hữu tình, thơ mộng, tìm hiểu các hoạt động văn hóa đặc sắc của xứ Thanh.
Phát huy những giá trị của quần thể di tích quý giá ấy, những năm qua, thị xã Bỉm Sơn cũng như phường Bắc Sơn đã quan tâm đầu tư trùng tu tôn tạo các di tích, bảo vệ môi trường, tạo cảnh quan trong sạch và đẹp. Thị xã Bỉm Sơn đặc biệt quan tâm đầu tư tôn tạo, bảo tồn di tích, thành lập Ban quản lí di tích thắng cảnh của thị xã, nhằm làm tốt công tác quản lí, bảo vệ di tích và xây dựng nếp văn hóa lành mạnh trong các hoạt động tại những di tích này.
Minh Châu