Tây Nguyên mùa con ong đi lấy mật
Tin tức 02/04/2019 15:52
Kì 1: Văn hóa đa sắc màu
"Em đẹp lắm Pleiku ơi!"
Trở lại Pleiku lần này, trong những ngày cuối tháng Ba đầy nắng và gió, tôi như đi trong mơ giữa bạt ngàn rừng thông, cao su xanh mát. Con đường mềm mại dẫn chúng tôi vào giữa "đôi mắt Pleiku" mênh mang, trầm mặc. Từng đoàn, từng đoàn người, ta có, tây có nối nhau thong thả tĩnh tâm, tự thưởng cho mình những khoảnh khắc kỉ niệm chẳng mấy khi có được. Anh bạn đồng nghiệp có đến hơn 30 năm gắn bó với mảnh đất Gia Lai mà anh cho là "kho báu văn hóa có khai thác cả đời cũng không hết". Vừa dẫn chúng tôi đi anh vừa giới thiệu: Biển Hồ gọi theo tên địa phương là hồ T'nưng, độ cao 800m so với mặt nước biển. Không chỉ là nơi cung cấp nước ngọt cho cả thành phố, nơi đây còn quần tụ nhiều loài chim như bói cá, cuốc đen, le le, ngỗng trời, kơ túc, kơ vông; là vựa cá lớn, nơi sinh sống của nhiều loại thủy sản lâu năm.
Bất chợt ánh mắt lướt trên mênh mông gợn sóng. Xa xa, những chiếc thuyền đánh cá nhỏ thấp thoáng mặt hồ, điểm tô sắc màu cuộc sống giữa khung cảnh hữu tình. Không gian thanh bình, yên ả quá!
Mênh mông Biển Hồ |
Giữa không gian lắng đọng, thanh bình, du dương một bản nhạc trữ tình, chúng tôi ngồi bên li cà phê tí tách, nhâm nhi tận hưởng vị đắng ngọt từ giọt "vàng" của xứ sở "vàng".
Văn hóa đa sắc màu
…Vượt qua những cung đường quanh co, những vườn tiêu, cà phê, sầu riêng vùn vụt lướt nhanh bên khung cửa, chúng tôi dừng chân tại một khu vườn đầy tượng gỗ. Ở nơi nắng gió này, vườn tượng đã nói lên tất cả, từ quá trình hình thành con người, đến hình ảnh cuộc sống sinh hoạt thường ngày trong gia đình, tượng sinh tồn, tượng thú vật. Những tác phẩm nghệ thuật phồn thực này mang ý nghĩa xã hội sâu sắc, hình thành từ óc sáng tạo và bàn tay khéo léo của những nghệ nhân tâm huyết, tài năng.
Bên nhà rông Tây Nguyên. |
Bảo tồn và phát huy
Câu chuyện đưa chúng tôi về với tục "bắt chồng", "nối dây" và thân phận đàn ông phải chịu cảnh "kèo dưới" của đồng bào bản địa, một tập quán truyền thống của các tộc người theo chế độ mẫu hệ, mà ở đó, người phụ nữ có quyền lực và quyết định những vấn đề quan trọng của gia đình. Trong đám cưới, mọi chủ động thuộc về nhà gái từ lễ hỏi, thỏa thuận thách cưới, đến "đón rể", lại mặt. Con cái sinh ra mang họ mẹ. Người đàn bà góa chồng được phép lấy em ruột của chồng và người đàn ông góa vợ có quyền đòi hỏi gia đình vợ có con gái khác thay thế. Vậy nên mới có tình trạng chồng chỉ bằng tuổi con, thậm chí tuổi cháu của vợ. Câu hỏi đặt ra là, "nên chăng các cơ quan chức năng sớm có giải pháp để hóa giải tình trạng nối dây đang còn phổ biến ở một số địa phương, dân tộc?". Xưa kia, nền văn hóa cổ truyền của các tộc người Tây Nguyên phụ thuộc nhiều vào thiên nhiên, nên tận sâu tâm thức, người bản địa rất sợ thần linh. Tuy nhiên, trong xã hội hiện đại, những tập tục lạc hậu đang dần loại bỏ, những phong tục truyền thống tốt đẹp được bà con gìn giữ và phát huy.
Đường vào Biển Hồ ngút ngàn thông xanh |
(Còn nữa)
Ghi chép của Thanh Hà