Quốc hội thảo luận về kinh tế - xã hội: Cần giám sát chặt chẽ hơn nữa đầu tư công!

Ngày 25/7, Quốc hội dành thời gian cả ngày để thảo luận tại hội trường về kinh tế - xã hội

Ngày 25/7, Quốc hội khóa XV thảo luận ở hội trường về kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước 6 tháng đầu năm, các giải pháp thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước 6 tháng cuối năm 2021 và Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025 (trong đó có nội dung về tăng cường công tác phòng, chống dịch Covid-19 trong thời gian tới).

Đóng ý kiến tại phiên thảo luận, đại biểu Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) cho rằng, chúng ta đang gặp nhiều khó khắn, thách thức bủa vây do dịch bệnh gây ra, kéo theo nhiều hệ lụy cho nền kinh tế. Dư địa của hai chính sách kinh tế vĩ mô quan trọng là chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ không còn nhiều, trong khi chính sách cơ cấu chắc chắn sẽ gặp nhiều trở ngại để triển khai theo tiến độ dự tính.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị)

Với chính sách tài khóa, hoạt động giải ngân vốn đầu tư công đang vấp phải 2 khó khăn lớn là dịch bùng phát, phát triển tiến độ thi công nhiều dự án, bao gồm các dự án gắn với yếu tố nước ngoài bị đình trệ, không có khối lượng nghiệm thu để làm thủ tục thanh toán, giá cả nguyên vật liệu tăng cao đột biến so với thời điểm đấu thầu, ảnh hưởng đến huy động nguồn lực và tiến độ thi công của các nhà thầu và nghiệm thu thanh toán. Trong khi ngân quỹ nhà nước bị ứ đọng không thể đưa vào nền kinh tế, thể hiện số dư tiền gửi kho bạc tại hệ thống ngân hàng còn tồn cao, tương đương 26 tỷ USD. Kho bạc nhà nước vẫn trong tình trạng đạt tỷ lệ hoàn thành huy động vốn cho ngân sách năm 2021 ở mức thấp, dù điều kiện thị trường trong nước lẫn quốc tế đang còn thuận lợi.

Về chính sách tiền tệ, việc dòng vốn đang bị phân tán mạnh vào những kênh thu hút vốn khác ngoài ngân hàng là chứng khoán, bất động sản, trái phiếu doanh nghiệp, các sản phẩm liên kết, bảo hiểm, đầu tư, quỹ hưu trí của các công ty chứng khoán, công ty bảo hiểm, quỹ đầu tư đang gây ra những méo mó, sai lệch, mất cân bằng tài chính, đã có những cảnh báo từ các cơ quan nhà nước phụ trách.

Tuy nhiên, vai trò, trách nhiệm của Ngân hàng nhà nước trong việc hóa giải rủi ro thị trường tài chính, tiền tệ là rất lớn. Áp lực nợ xấu ngân hàng đang gia tăng đúng như ý kiến thẩm tra của Ủy ban Kinh tế Quốc hội đã nêu. Nói như vậy không phải chúng ta hoàn toàn khó khăn mà phải lạc quan, Chính phủ vừa trình Quốc hội các biện pháp đặc biệt để chống dịch COVID-19. Cùng với đó là những kế hoạch dài hơi về tài chính công, nợ công, đầu tư công với những cân đối hướng tới mục tiêu tổng quát của cả 5 năm tại kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm đến GDP bình quân vẫn được xác định khoảng 6,5-7% và tăng trưởng năm nay vẫn đang phấn đấu ở mức trên 6%.

Để đạt được mức tăng trưởng như vậy, một trong những giải pháp quan trọng tôi rất đồng tình với Chính phủ là thường xuyên rà soát, kịp thời có biện pháp hiệu quả tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc về thể chế để huy động mọi nguồn lực phục vụ phát triển đất nước. Dù trong bất cứ hoàn cảnh nào thì xây dựng pháp luật, hoàn thiện thể chế vẫn là công việc vô cùng quan trọng của Quốc hội.

Theo đại biểu Nguyễn Cao Sơn –(đoàn Hoà Bình), trước những khó khăn của doanh nghiệp đã và đang đối mặt từ hệ lụy dịch bệnh và nhiều nguyên nhân khác gây ra, đề nghị Chính phủ, Ngân hàng nhà nước đẩy nhanh chỉ đạo tiến độ các Ngân hàng thương mại có chính sách miễn, giảm lãi suất, phí cho doanh nghiệp, đồng thời gia hạn trả nợ gốc vay và cơ cấu lại thời gian trả nợ, hỗ trợ cho doanh nghiệp do chịu ảnh hưởng của dịch COVID. Bên cạnh đó, Chính phủ chỉ đạo các cơ quan chức năng có giải pháp đồng bộ hỗ trợ cho doanh nghiệp, như miễn giảm các loại thuế, đặc biệt thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế giá trị gia tăng, phí, thuế đất và gia hạn thời gian nộp thuế.

Đại biểu Nguyễn Cao Sơn (đoàn Hòa Bình) phát biểu tại Hội trường ngày 25/7

Đồng thời Chính phủ cần quan tâm chỉ đạo các dự án giao thông đầu tư công có tính kết nối liên vùng, các dự án nước sạch, thủy lợi, trọng điểm cấp bách phục vụ tưới tiêu, sản xuất nông nghiệp. Xem xét có cơ chế đặc thù chỉ định thầu tiết kiệm, giảm giá tối thiểu 5% giá trị các gói thầu tư vấn xây lắp để đẩy nhanh tiến độ, tiết kiệm chi phí đầu tư công và phát triển kinh tế - xã hội.

Đặc biệt, hiện nay nhiều tỉnh khi thực hiện giải phóng mặt bằng các dự án gặp rất nhiều khó khăn, do đó cần tách các gói giải phóng mặt bằng thành dự án riêng, tạo nguồn đất sạch thu hút nhà đầu tư.

Cùng quan điểm với đại biểu Sơn, đại biểu Trần Văn Khải (Hà Nam), hiện nay, tiến độ đầu tư công nói riêng và đầu tư bằng các nguồn vốn khác của xã hội đều chậm, gây lãng phí và nguyên nhân được đánh giá chủ yếu là do công tác giải phóng mặt bằng để đẩy nhanh tiến độ dự án, nâng cao hiệu quả đầu tư, góp phần phát triển kinh tế - xã hội chúng tôi đề nghị Quốc hội, Chính phủ nghiên cứu cơ chế công tác giải phóng mặt bằng ra một dự án riêng, giao cho cơ quan nhà nước thực hiện tạo mặt bằng sạch để thu hút các nhà đầu tư cũng như đẩy nhanh tiến độ đầu tư công, tạo các dự án phát huy hiệu quả và góp phần phát triển kinh tế - xã hội.

Kế hoạch đầu tư công trung hạn tới đây sẽ có 4.479 dự án. Tuy nhiên, tất cả những kế hoạch, chương trình này ở các mức độ khác nhau đều có tác động ít nhiều đến môi trường. Để giảm thiểu tất cả những tác động tiêu cực, đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (đoàn Hà Nội) đưa ra kiến nghị 2 vấn đề:

Thứ nhất đó là mong Chính phủ chỉ đạo tất cả các bộ, ngành, địa phương rà soát, đánh giá tất cả những tác động môi trường và đề cao tính thực chất của báo cáo đánh giá tác động môi trường, tránh hời hợt hình thức. Thứ hai là cần có cơ chế xác định trách nhiệm cụ thể, nhất là trong trường hợp để xảy ra thiệt hại, tuyệt đối không đổ lỗi cho thiên nhiên.

Vấn đề thứ hai liên quan đến chính sách huy động nguồn lực của mọi thành phần kinh tế cho phát triển đất nước, chúng ta cần đánh giá tính hợp lý của mục tiêu huy động. Nếu như nhìn vào tất cả các kế hoạch trung hạn cho thấy mục tiêu huy động là rất lớn. Theo Báo cáo số 19 của Chính phủ tới đây dự kiến tổng mức đầu tư vốn ngoài ngân sách rơi vào khoảng 14 triệu tỷ. Chỉ tính riêng đề án cao tốc đường bộ 3.811 km đường bộ thì tổng nguồn lực ngoài ngân sách rơi vào khoảng 69.000 tỷ, đây là những con số rất lớn. Trong bối cảnh đại dịch COVID cần đánh giá hết sức chặt chẽ để đưa ra một mục tiêu huy động hợp lý, phù hợp với bối cảnh tình hình.

Mặc dù mức kỳ vọng rất lớn nhưng nếu nhìn vào các kế hoạch trung hạn chúng ta thấy thiếu vắng những giải pháp mang tính đột phá. Vì vậy, cần rà soát để đưa ra những giải pháp mang tính thuyết phục hơn, đặc biệt trong giai đoạn trước khi chúng ta đã chưa thành công đối với việc huy động PPP cho 8 dự án cao tốc Bắc - Nam thì lần này theo logic bắt buộc đó là nếu muốn thực hiện thành công phải có những bước đi mới, những giải pháp mới – đại biểu Mai nhấn mạnh.