“Cột sống” - trụ cột của sự sống
Sức khỏe 16/05/2019 12:48
“Cột sống”, hai từ đó cũng nói lên tầm quan trọng của bộ phận này đối với sự sống của cơ thể. Cột sống là trụ cột, nâng đỡ nửa trên của cơ thể, giúp cho chúng ta có dáng đi thẳng. Cột sống chứa đựng và bảo vệ tủy sống. Tủy sống cùng với não bộ là hai bộ phận quan trọng nhất của cơ thể, chỉ huy toàn bộ các hoạt động của sự sống. Trong chuyên đề này, BS Đỗ Nam Khánh sẽ giúp độc giả NCT tìm hiểu về “cột sống”… Tủy sống là một cơ quan rất quan trọng trong cơ thể. Tủy sống hình trụ dài chạy từ đáy não xuyên dọc trong ống sống (do các đốt xương sống xếp chồng lên nhau tạo thành). Nó chứa các dây thần kinh tạo liên hệ từ não đến toàn bộ cơ thể. Chiều dài trung bình của tủy sống ở nam là khoảng 45 cm và ở nữ khoảng 43cm. Độ dày trung bình của tủy sống cũng khác nhau ở các khu vực khác nhau: Vùng cổ khoảng 13mm, ở vùng ngực (phần giữa của cột sống) khoảng 6,4 mm. Một sự thật thú vị về tủy sống là nó chỉ chiếm khoảng 2/3 ống đốt sống. Điều này là do cột sống phát triển nhanh hơn tủy sống. Ở người trưởng thành, tủy sống chỉ kéo dài đến đốt sống thắt lưng đầu tiên.
1. Cấu tạo của tuỷ sống:
Tủy sống nằm trong ống cột sống được bọc bởi 3 lớp màng lần lượt: Màng cứng, màng nhện, màng nuôi. Nếu cắt ngang tủy sống, sẽ thấy một số chất màu xám có hình con bướm ở giữa một vòng tròn trắng. Vùng hình con bướm màu xám được gọi là chất xám, trong khi vật liệu trắng xung quanh được gọi là chất trắng. Chất xám tạo thành một lõi bao gồm bốn góc phình gọi là sừng. Mỗi bên chia thành sừng trước và sừng sau, ở đoạn tủy ngực có thêm sừng bên. Các chất xám trong lõi chủ yếu được tạo thành từ các tế bào thần kinh.
2. Chức năng của tuỷ sống:
Tuỷ sống tham gia và thực hiện 3 chức năng chính là: Phản xạ, dẫn truyền và chức năng dinh dưỡng
+ Chức năng phản xạ: Là do phần chất xám trong tuỷ sống đảm nhận. Đó là các loại phản xạ tự nhiên, được xem là những phản xạ bản năng để bảo vệ cơ thể. Hay nói cách khác, là sự phản ứng tức thời của cơ thể mà không cần não xử lí nhằm bảo vệ chúng ta khỏi những mối nguy hiểm hằng ngày. Ví dụ khi bạn lỡ tay chạm vào nồi canh nóng, lập tức cơ thể tự xử lí bằng cách ngón tay rụt phắt lại.
Tuỷ sống điều tiết mọi hoạt động như: Niệu - sinh dục, nhịp hô hấp, hoạt động tim mạch… Tuỷ sống là trung tâm cấp hai (não là trung tâm cấp 1) của vận động cơ toàn thân. Tuỷ sống tham gia và thực hiện các phản xạ vận động phức tạp, đồng thời là nơi giao tiếp của các phản xạ vận động. Các phản xạ tuỷ điển hình như: Phản xạ da, phản xạ gân, phản xạ trương lực cơ. + Chức năng dẫn truyền: Do phần chất trắng đảm nhận. Chất trắng của tuỷ sống là những đường dẫn truyền xung thần kinh từ thụ quan lên não và từ não qua tuỷ sống đến các cơ quan đáp ứng. Ngoài ra trong chất trắng của tuỷ sống còn có các đường dẫn truyền ngắn nối các đốt tuỷ sống với nhau.
+ Chức năng dinh dưỡng: Được thực hiện bởi các tế bào nơron dinh dưỡng trong tuỷ sống chi phối và chịu sự điều khiển của một đoạn tuỷ.
3. Cấu tạo dây thần kinh tuỷ
Gồm 31 đôi dây thần kinh tuỷ, mỗi dây tuỷ bao gồm 2 rễ: Rễ trước là vận động, rễ sau là cảm giác. Các rễ này đi ra khỏi lỗ tiếp hợp của xương sống tạo thành các dây thần kinh tuỷ. Dây thần kinh tuỷ do các bó sợi thần kinh vận động và các bó sợi thần kinh cảm giác nhập lại tạo thành, nối với tuỷ sống qua rễ trước và rễ sau, vì vậy dây thần kinh được gọi là dây pha (gồm cả chức năng dẫn truyền xung cảm giác và xung vận động).
4. Chức năng của rễ tuỷ
Là do chức năng của rễ trước và rễ sau tạo nên. Rễ trước: Truyền xung vận động, tức là dẫn truyền tín hiệu từ trung ương thần kinh đến cơ quan phản ứng. Rễ sau: Truyền xung cảm giác tức là dẫn truyền tín hiệu từ cơ quan cảm thụ đến trung ương thần kinh.
5. Tiết đoạn thần kinh chi phối từng vùng
Tuỷ sống có tất cả 31 đốt tuỷ tương ứng 31 đôi dây thần kinh cột sống: 8 đốt tủy cổ, 12 đốt tủy ngực, 5 đốt tủy thắt lưng, 5 đốt tủy cùng, 1 đốt tủy cụt. Các đốt này có cấu tạo giống nhau, cụ thể:
- Đoạn cổ C1-C7: Là đoạn tuỷ gồm 8 đốt, tách ra 8 đôi dây thần kinh cổ chui qua lỗ tiếp hợp ra ngoài tạo thành đám rối thần kinh cánh tay (chi phối vận động, cảm giác, phản xạ gân xương tại vùng và 2 chi trên).
- Đoạn lưng D1-D12: Là đoạn tuỷ gồm 12 đốt, tách ra 12 đôi dây thần kinh lưng chui qua lỗ tiếp hợp ra ngoài tạo thành các nhánh thần kinh lưng (chi phối vận động, cảm giác, phản xạ gân xương, tại vùng lưng, ngực).
- Đoạn thắt lưng L1-L5: Đoạn L1-2 trong ống sống hợp với tiết đoạn thần kinh L3-L5 tạo thành đám rối thần kinh thắt lưng (chi phối vận động, cảm giác, phản xạ gân xương tại vùng thắt lưng, bụng và 2 chi dưới).
- Xương cùng S1-S5: Hợp với nhau tạo thành 5 đôi thần kinh cùng chi phối các vận động, phản xạ, cảm giác tại vùng cùng và hợp 1 nhánh nhỏ với thần kinh thắt lưng chi phối xuống 2 chi dưới.
C- Xương cụt: Có 1 đôi thần kinh chi phối vùng xương cụt.
Như vậy, tuỷ sống là trung khu thần kinh cấp hai, chỉ huy các hoạt động sống, điều khiển các phản xạ không điều kiện. Để thực hiện được chức năng đó, tủy sống cần hệ thống dẫn truyền các tín hiệu thông qua các dây thần kinh tủy sống Mời quý độc giả đón đọc chuyên đề “Cột sống - trụ cột của sự sống” với nội dung: “Các bệnh lí thường gặp ở cột sống”. Chuyên mục này được sự đồng hành của Công ty CP truyền thông chăm sóc sức khỏe Sao Đại Việt. ĐC: Số 18 Nguyễn Đổng Chi - phường Cầu Diễn - quận Nam Từ Liêm - thành phố Hà Nội.
Điện thoại: 0243.207.26.26 - Di động: 084.24.89.666. www.facebook.com/toasangtroiyeuthuong Fanpage: Sao Đại Việt Email: saodaiviet.vn@gmail.com Mọi ý kiến về bài viết, xin quý vị vui lòng liên lạc với địa chỉ trên.