Ông Lê Văn Tửu, Chủ tịch Hội NCT xã Duy Tân, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam, kiêm Phó Trưởng ban Tổ chức lễ hội Bà Thu Bồn cho hay, sự tích về “Bà Thu Bồn” có nhiều truyền thuyết. Nhưng thuyết phục hơn cả là câu chuyện lưu truyền trong dân gian ở làng Thu Bồn như sau: Bà Thu Bồn hay còn gọi là bà Bô Bô-một nữ tướng của nhà Lê bị giặc truy đuổi đến làng Thu Bồn thì ngã ngựa do tóc bà quấn vào chân ngựa, sau đó bà bị giặc giết. Bà được các vua triều Nguyễn sắc phong là Bô Bô phu nhân, là thượng đẳng thần. Có lẽ chính vì vậy mà những người dân nơi đây truyền tụng những truyền thuyết về “Bà mẹ xứ sở” mang sắc màu thần bí nhưng luôn là biểu tượng của cái đẹp, của khát vọng thái bình. Lăng Bà Thu Bồn là Di tích lịch sử, văn hóa được xếp hạng bảo vệ theo Quyết định số 436/QĐ-UB ngày 15/2/2005 của UBND tỉnh Quảng Nam.
 |
| Rước kiệu “Ngũ hành tiên nương” về trước sân lăng Bà Thu Bồn |
Có mặt tại làng Thu Bồn, chúng tôi cảm nhận được không khí náo nức, rộn ràng của người dân nơi đây từ trên bờ đến dưới sông. Ngoài ra, đoạn đường từ ngã tư Kiểm Lâm (xã Duy Hòa) dẫn về lăng Bà Thu Bồn (xã Duy Tân), những tấm pa nô, băng rôn, cờ đuôi nheo tuyên truyền cho lễ hội khá đẹp mắt.
Năm nay, phần lễ được tổ chức theo nghi thức truyền thống gồm lễ bài trí, lễ rước sắc, lễ rước nước, lễ rước "Ngũ hành tiên nương" (5 vị nữ tướng dưới quyền, theo hầu bà Thu Bồn trong cuộc chinh chiến), lễ đại tế, lễ hoàn sắc theo nghi thức cổ xưa. Những đoàn rước cùng tán lọng, cờ xí, kiệu vai đủ màu sắc và trang phục các dân tộc diễu hành qua những khung cảnh sông nước hữu tình. Đặc biệt, lễ vật không thể thiếu là thịt nghé sống nguyên con bôi phẩm đỏ, heo quay cùng đủ loại lễ vật khác của địa phương.
| |
| Đại lế cúng Bà cầu quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa… |
Còn phần hội cũng có sức hút riêng với các hoạt động như hô hát bài chòi, hát dân ca kịch, đua thuyền nam, nữ, bóng chuyền nam, nữ cùng các trò chơi dân gian khác như đi xe đạp chậm, nhảy bao bố, đi cà kheo, kéo co, võ thuật cổ truyền… Về ẩm thực, phụ nữ các thôn trình diễn cách gói, nấu một số loại bánh, trong đó điểm nhấn là làm bánh gừng ngay tại khu vực lăng để dâng cúng “Bà mẹ xứ sở” và quảng bá, giới thiệu cho du khách trong và ngoài địa phương.
“Dù trải qua nhiều thăng trầm song lễ hội Bà Thu Bồn vẫn mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống dân tộc, phù hợp với sự phát triển của địa phương, biểu trưng cho cái đẹp, đạo đức, ý chí chiến thắng thiên tai, địch họa, thể hiện tính giao thoa, tiếp biến giữa văn hóa tâm linh với văn hóa hiện đại của các dân tộc Việt - Chăm và các dân tộc thiểu số vùng thượng lưu sông Thu Bồn - Vu Gia. Đặc biệt, thông qua lễ hội này, chính quyền địa phương mong muốn người dân tiếp tục nêu cao tinh thần đoàn kết, chung sức đồng lòng xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh…”, ông Lê Văn Tửu cho hay.
Ông Nguyễn Công Trường - Phó Chủ tịch UBND xã Duy Tân cho biết, đây là lễ hội thành công nhất từ trước đến nay bởi sự tham gia tích cực của các ban ngành, đoàn thể; nhất là vai trò của Hội NCT xã Duy Tân, các Chi hội NCT các thôn. Ngoài khâu tổ chức chuẩn bị kĩ lưỡng, chu đáo, có hàng nghìn du khách thập phương đến dâng hương, trẩy hội, chiêm bái mong Bà ban cho phước lành, gia đình được hạnh phúc, yên vui; cầu cho quốc thái dân an, mùa màng tươi tốt. Đồng thời, qua đây góp phần bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.
Tiên Sa
