Thăm ngôi đền cổ Cái Lân
Văn hóa - Thể thao 09/08/2018 11:08
Trước đây đền ở mép biển, bị hư hỏng, hoang phế, để đáp ứng tín ngưỡng của Nhân dân, cụ Nguyễn Văn Còi và vợ là cụ Phạm Thị Dung, tích cóp từng đồng từ trồng rau, chăn nuôi, tôn tạo, gây dựng lên một ngôi đền nhỏ. Vào các ngày Tết, sóc vọng, hai cụ đều đặn có hoa quả, nén hương thờ cúng; hằng ngày quét dọn, tu sửa, chăm sóc. Khi đền nằm trong diện giải tỏa để xây dựng Cảng Cái Lân, nhà đầu tư hỗ trợ kinh phí di chuyển đền lên đồi ở vị trí hiện nay, vợ chồng cụ Nguyễn Văn Còi và Phạm Thị Dung tiếp tục làm thủ nhang, trông coi, hương hoa, tu sửa, quét dọn, bảo vệ và hướng dẫn, phục vụ khách đến lễ, chiêm bái.
Vợ chồng cụ Còi mất giao lại cho vợ chồng con trai là Nguyễn Văn Lưu và vợ là bà Lê Thị Nhẹ tiếp tục trông coi, quản lí đền. Nhờ lòng thiện tâm từ đời cha mẹ, đến đời ông Lưu hiện nay, đền Cái Lân được xây cất đàng hoàng, bảo tồn được truyền thống, đáp ứng tín ngưỡng của Nhân dân.
Cổng lên Đền
Theo những tư liệu ông Nguyễn Văn Lưu sưu tầm và nhiều bậc túc nho kể lại, thì đền Cái Lân được lập nên để thờ Chúa Mẫu Thoải (Bà Chúa Thoải Phủ). Nay tại cổng đền có chữ “Đền Mẫu Thảo Cung”. Đền Cái Lân là một trong rất nhiều đền thờ Mẫu Thoải. Theo tục thờ Thánh Mẫu, thường thờ Tam Tòa Thánh Mẫu (Thờ ba vị Thánh: Thánh Mẫu trông coi rừng; Thánh Mẫu trông coi đất; Thánh Mẫu trông coi miền sông nước). Nhưng đền Cái Lân và 3 ngôi đền khác ở miền Bắc chỉ thờ Mẫu Đệ Tam. “Tam Tòa Thánh Mẫu”, “Tứ Phủ Công Đồng”.
Theo truyền thuyết, Thánh Mẫu Đệ Tam là con gái của vua Bát Hải Long Vương Thủy Quốc Động Đình, danh hiệu là Bạch Ngọc Thủy tinh xích lân long nữ Công chúa. Nghe theo sự xếp đặt của vua cha, nàng kết duyên cùng Hoàng Tử Kính Xuyên, con của vua Đất. Một ngày nọ Hoàng Tử Kính Xuyên đi vắng, mụ vợ lẽ tên là Thảo Mai lén đặt bức thư vu cáo Bạch Ngọc thất tiết. Khi về, Kính Xuyên đọc được bức thư vô cùng căm tức, bèn bỏ nàng vào cũi mang lên rừng cho hổ dữ ăn thịt.
Cung thờ Mẫu Thoải và Đức Thánh Trần
Khi mất, bà Bạch Ngọc thường hiển linh phù hộ, độ trì cho những người làm nghề sông nước tránh được mưa to gió lớn. Vì thế tại các cửa sông Nhân dân lập đền thờ Bà. Sông Cửa Lục là nơi sáu con sông lớn đổ vào trước khi chảy ra biển Đông. Do đó đền Cái Lân thờ Mẫu Thoải là ý trời vậy. Nổi tiếng nhất là đền Mẫu Thác Hàn Sơn, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa, rồi đến đền Mẫu Thoải ở Lạng Sơn, kế đó là đền Mẫu ở gần cầu Chương Dương (Hà Nội).
Theo ông Nguyễn Văn Lưu, trước đây đền có nhiều tượng. Trong đó tượng Mẫu Thoải mặc sắc phục màu trắng, to gần bằng người thật, đôi mắt tinh anh, đứng ở vị trí nào cũng như Mẫu đang nhìn mình. Ngoài ra đền còn có 5 tượng vị quan lớn, nhưng do bị phế tích, nhiều hiện vật quý bị thất lạc. Hiện nay, đền có 12 tượng, trong đó tượng Bạch Ngọc Công chúa (Thánh Mẫu) mặc đồ trắng ngồi giữa.
Năm 2015, đền Cái Lân được phân loại là Di tích lịch sử nhưng chưa xếp hạng. Như vậy, Đền Cái Lân có từ lâu đời, ít nhất là từ thời Nhà Trần, thế kỉ thứ XIII, đã gắn với đời sống tâm linh của người dân đồng bằng Bắc Bộ, đặc biệt là vùng sông nước Quảng Ninh.
Bài và ảnh Đinh Quận