“Thiếu niên ta rất vẻ vang, trẻ con Phù Đổng tiếng vang muôn đời”

Sau bao nhiêu năm xa Tổ quốc, năm 1941 về nước Bác làm bài thơ đầu tiên cho thiếu nhi có tựa đề “Kêu gọi thiếu nhi” đăng trên báo Việt Nam Độc Lập số ra ngày 21/9/1941, Người khẳng định: Trẻ em như búp trên cành/ Biết ăn ngủ biết học hành là ngoan. Trong hoàn cảnh đất nước bị xâm lăng, Bác ngậm ngùi thương cảm và bày tỏ nỗi đau xót khi các cháu phải sống lầm than, nô lệ: Chẳng may vận nước khó khăn/ Trẻ em cũng phải lầm than cực lòng/ Học hành giáo dục đã không/ Nhà nghèo lại phải làm công cày bừa/ Sức còn yếu, tuổi còn thơ/ Mà đã khó nhọc cũng như người già/ Có khi lìa mẹ, lìa cha/ Để làm tôi tớ người ta bên ngoài.

Bác kêu gọi thiếu nhi cả nước đoàn kết, góp sức cùng người lớn trong cuộc giải phóng dân tộc: Vậy nên trẻ em nước ta/ Phải đoàn kết lại để mà đấu tranh/ Người lớn cứu nước đã đành/ Trẻ em cũng góp sức mình một tay.

Trong bài thơ “Lịch sử nước ta” viết năm 1942, Người ca ngợi thiếu nhi: Thiếu niên ta rất vẻ vang/ Trẻ con Phù Đổng tiếng vang muôn đời/ Tuy tuổi chưa đến chín, mười/ Ra tay cứu nước diệt loài vô lương.

Trong năm 1942, Bác còn viết bài “Trẻ chăn trâu”, khẳng định vai trò của các cháu là bộ phận của Mặt trận Việt Minh, khuyến khích các cháu thiếu nhi cả nước đoàn kết góp sức chung tay cùng người lớn tham gia đánh Tây đuổi Nhật: Cùng nhau đánh đuổi Nhật Tây/ Anh em ta mới có ngày vinh hoa/ “Nhi đồng cứu quốc” hội ta/ Ấy là lực lượng, ấy là “cứu tinh”/ Ấy là bộ phận Việt Minh.

Đối với các cháu có thành tích đặc biệt, Bác đều tặng thưởng Huy hiệu Bác Hồ, danh hiệu “Cháu ngoan Bác Hồ”, nhiều cháu được Bác gửi thơ khen kịp thời. Trung thu năm 1951 giữa lúc cuộc kháng chiến chống Pháp đang còn nhiều khó khăn, gian khổ nhưng Bác vẫn dành tình cảm cho các cháu thiếu niên, nhi đồng qua các vần thơ chan chứa yêu thương: Trung thu trăng sáng như gương/ Bác Hồ ngắm cảnh nhớ thương nhi đồng.

Trung thu năm 1952, Bác lại gắn việc vui tết với lời khuyên nhủ ân tình: Mong các cháu cố gắng/ Thi đua học và hành/ Tuổi nhỏ làm việc nhỏ/ Tùy theo sức của mình/ Để tham gia kháng chiến/ Để gìn giữ hòa bình/ Các cháu hãy xứng đáng/ Cháu Bác Hồ Chí Minh.

Có thể nói, thơ Bác viết cho các em thường mộc mạc, giản dị, dễ hiểu, dễ thuộc, nhưng sâu sắc, thấm đậm chất nhân văn. Bao trùm lên tất cả là thái độ trân trọng nâng niu, quý mến trẻ của người ông, người bác, người cha và của một vị lãnh tụ. Vì thế Bác đã ra đi gần 50 năm nhưng tình cảm của Bác Hồ vẫn sống mãi trong lòng dân tộc ta, đặc biệt là thiếu nhi Việt Nam

Nguyễn Đức Hòe