Kì 5: Gãy cổ xương đùi: Nguyên nhân, triệu chứng và biến chứng

Gãy cổ xương đùi là một chấn thương nghiêm trọng, với các biến chứng có thể đe dọa tính mạng. Nguy cơ gãy cổ xương đùi tăng theo tuổi tác. Trong mười mấy năm qua, khi tham gia vào công tác truyền thông chăm sóc sức khỏe cộng đồng, tại mỗi nơi mà tôi đặt chân đến (kể cả thành phố hay nông thôn) đều có những câu chuyện thương tâm về việc những cụ già bị ngã gãy cổ xương đùi.

Các chuyên gia sức khỏe đều cho rằng NCT có nguy cơ gãy cổ xương đùi cao hơn vì xương có xu hướng suy yếu theo tuổi tác (loãng xương). Thị lực kém và các vấn đề về thăng bằng cũng khiến NCT dễ bị vấp và ngã - một trong những nguyên nhân phổ biến nhất của gãy cổ xương đùi. Có trường hợp, hai người cùng một tư thế ngã… mà người bị gãy cổ xương đùi, người lại không sao. Cũng có trường hợp bị gãy cổ xương đùi sau khi đang ngồi xổm bị ngã ngồi bệt và ngửa ra sau. Tại sao lực tác động nhẹ như vậy mà vẫn bị gãy xương?

Nguyên nhân chính là khả năng chịu lực của xương kém nên mới bị gãy.

Vậy tại sao khả năng chịu lực của xương lại kém? Bởi vì mật độ xương thưa (xốp xương). Mật độ xương thưa liên quan mật thiết với việc thiếu hụt canxi xương.

Với NCT, mỗi ngày cần bổ sung một lượng canxi khoảng 1.000 - 1.200 mg canxi/ngày. Nhưng hiện nay, với chế độ ăn uống hiện tại (nếu không uống sữa và thực phẩm bổ sung canxi) thì chỉ bổ sung được khoảng 350 mmg/ ngày. Như vậy mỗi ngày NCT còn thiếu 650 mg - 850 mg canxi/ngày. Để bảo đảm cho hoạt động diễn ra bình thường, cơ thể (tuyến cận giáp trạng ở cổ) sẽ phải huy động canxi từ trong kho dự trữ (trong xương) ra để bổ sung phần thiếu vào trong máu… Nếu thiếu một ngày, hai ngày, một tháng, hai tháng thì kho dự trữ caxi (xương) thất thoát chưa ảnh hưởng đến chức năng của xương. Nhưng vì ngày nào cũng thiếu và kéo dài nhiều năm nên vì vậy mà kho dự trữ canxi (xương) bị giảm chức năng, mật độ xương thưa dần.

Thói quen lười tập luyện cũng làm tăng nguy cơ gãy cổ xương đùi. Khi tập luyện thường xuyên sẽ tăng cường được chức năng của xương khớp, cơ bắp và dây chằng. Ngoài ra, luyện tập thường xuyên còn giúp cho phản xạ tốt, hạn chế khả năng vấp bị ngã.

Ở nhiều người còn bị mắc các bệnh liên quan đến rối loạn chuyển hóa như Đái tháo đường, các bệnh lí tuyến giáp làm cho sự thất thoát canxi càng nhiều, nguy cơ loãng xương cao. Thói quen lạm dụng thuốc kháng viêm giảm đau Cortisone làm suy yếu xương. Các vấn đề tiền đình, thiếu máu não, gây chóng mặt, suy giảm nhận thức, mất trí nhớ, bệnh Parkinson, đột qụy và bệnh thần kinh ngoại biên, cũng làm tăng nguy cơ té ngã. Chứng béo phì cũng làm tăng nguy cơ gãy xương vì trọng lực dồn lên khớp háng nhiều đặc biệt khi không may bị té ngã.

Ở phụ nữ, quá trình loãng xương còn liên quan đến quá trình sinh nở. Trong thời gian mang thai và cho con bú, người mẹ cần bổ sung một lượng canxi gần gấp rưỡi lúc bình thường (1200 mg). Chính vì vậy, mà tỉ lệ loãng xương của phụ nữ Việt Nam cao hơn nam giới nhiều. Ngoài ra, phụ nữ ở giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh do thiếu hụt lượng nội tiết tố (estrogen) nên sự thất thoát canxi càng nhiều.

Thói quen hút thuốc lá (thuốc lào) và rượu. Cả hai đều có thể can thiệp vào các quá trình xây dựng và bảo trì xương bình thường, dẫn đến mất xương.

Các dấu hiệu báo hiệu bị gãy cổ xương đùi:

Không có khả năng di chuyển ngay sau khi ngã.

Đau dữ dội ở hông hoặc háng.

Không có khả năng dồn trọng lượng lên chân ở bên hông bị thương.

Cứng, bầm tím và sưng trong và xung quanh khu vực hông.

Chân ngắn hơn ở bên hông bị thương.

Quay ra ngoài của chân ở bên hông bị thương.

Khi bị ngã mà bị một trong các dấu hiện trên thì phải đi bệnh viện ngay.

Biến chứng của gãy cổ xương đùi.

Gãy cổ xương đùi có thể làm giảm hoạt động độc lập trong tương lai và đôi khi còn rút ngắn cuộc sống của NCT. Khoảng một nửa số người bị gãy cổ xương đùi không thể lấy lại khả năng sống độc lập.

Ngoài ra, những người đã bị gãy cổ xương đùi có nguy cơ bị yếu xương và ngã nhiều hơn - điều đó có nghĩa là nguy cơ bị gãy xương tiếp cao hơn đáng kể. (Còn tiếp)

Mời quý độc giả đón nội dung: “Khớp háng - những vấn đề cần biết” với nội dung: Gãy cổ xương đùi: Điều trị và phòng ngừa”. Chuyên mục này được sự đồng hành của Công ty CP truyền thông chăm sóc sức khỏe Sao Đại Việt. ĐC: Số 18 Nguyễn Đổng Chi - phường Cầu Diễn - quận Nam Từ Liêm - thành phố Hà Nội. Điện thoại: 0243.207.26.26 - Di động: 084.24.89.666 Fanpage: Sao Đại Việt
Email: saodaiviet.vn@gmail.com
Mọi ý kiến về bài viết, xin quý vị vui lòng liên lạc với địa chỉ trên.

BS Đỗ Nam Khánh