Dạy học theo phương pháp đổi mới qua chuyên đề: “Gìn vàng giữ ngọc”

Giáo viên, học sinh thăm quan tập san “Gìn vàng giữ ngọc” của học sinh trường THPT Lê Thánh Tôn.

Trong buổi báo cáo tổng kết chuyên đề, nhiều hoạt động được diễn ra phong phú như: Trò chơi đuổi hình bắt chữ, biểu diễn các tiết mục văn nghệ tự biên tự diễn, giới thiệu sản phẩm tranh vẽ, thư pháp, viết thư cho người thân. Đặc biệt các video clip của 8 nhóm được trình chiếu trên màn hình đã giúp người xem đánh giá được các hoạt động trải nghiệm thông qua điền dã để thấy được quá trình lao động nghệ thuật vất vả và đam mê của mỗi thành viên trong việc phục dựng, bảo tồn giá trị dòng chảy phôn-clo (folklore) trong mạch ngầm văn học dân gian và văn hóa dân tộc.

Chuyền đề được các đơn vị trường THPT thuộc cụm chuyên môn 2 (bao gồm THPT Nguyễn Trãi, Ngô Quyền, Lương Văn Can, Nguyễn Thị Định, Long Thới, Thạnh An, Tân Phong, Dương Văn Dương) đánh giá cao công sức của cô giáo hướng dẫn Lê Thị Hoài Thanh và đặc biệt là cách làm việc độc lập và sáng tạo của 4 lớp thuộc khối 10 và 12. Thông qua chuyên đề, tình yêu và ý thức bảo vệ giữ gìn những giá trị quý báu của ca dao, tục ngữ nói riêng và văn học dân gian nước nhà càng được tỏa sáng cho thế hệ trẻ.

Mảnh đất nâng tầm sáng tạo

Hóa thân vào người sưu tầm văn học dân gian, các nhóm học sinh đã được trải nghiệm thú vị và thu hoạch được nhiều bài học bổ ích khi đến với các nghệ nhân dân gian trong quá trình điền dã sưu tầm ca dao, tục ngữ.

Trước khi vào chương trình, “mặt tiền” của buổi báo cáo được nhiều người tập trung chú ý vì có nhiều sản phẩm vật thể được trưng bày khéo léo trên bàn cạnh những lọ hoa tươi rực rỡ. Tuy bìa “nhật ký” điền dã “Gìn vàng giữ ngọc” các nhóm “mặc đồng phục” giống nhau nhưng nội dung và cách trình bày “mỗi người một vẻ” để theo đuổi các đề tài truyền thống trong văn học dân gian như: đạo vợ chồng, tình anh em, nghĩa đồng bào, đạo làm con...Đây chính là những cảm nhận tinh tế được các em thu hoạch được trong quá trình học tập về chương trình truyện cổ, ca dao tục ngữ, sân khấu dân gian ở khối 10. Chuyến đi điền dã sưu tầm về huyện Nhà Bè, Cần Giờ đã trở thành lăng kính cảm xúc để mỗi nghệ nhân dân gian tuổi học trò có thêm đánh giá thực tiễn hơn đối với việc sưu tầm và giữ gìn vốn văn chương cổ của nước nhà. Dù mỗi góc nhìn khác nhau nhưng “mẫu số chung” của từng bài viết đó chính là từng trăn trở trước các mối quan hệ gia đình và sau đó mở rộng ra trong xã hôi, cộng đồng. Được nuôi dưỡng bằng những tác phẩm văn học từ khi biết học chữ, các em đầu cấp THPT đã có một trái tim ấm áp biết xao động trước tình nghĩa anh em, cha mẹ, đồng bào. Đây chính là sợi chỉ đó xuyên dọc mỗi bài thu hoạch để từng lời văn câu chữ của các em được ngân lên trong sáng. Như 2 đợt sóng trào bật lên từ trái tim, lòng yêu thương và sự căm giận trong văn chương và cuộc sống đã cho các em một chiếc la bàn tư tưởng đúng hướng khi đánh giá trọn vẹn về từng tác phẩm phôn – clo.

Ngắm nhìn từng bản thu hoạch mới thấy ngôn ngữ viết càng được tôn thêm vẻ đẹp ngôn từ khi có thêm vẻ đẹp của những bức hình minh họa và cách trang trí trong mỗi bài thu hoạch. Các em vẽ gì mà mình thích vào trong cuốn”nhật ký” điền dã nhưng tất cả đều toát lên nét hào sảng hiện đại pha lẫn nét trầm tư của dân gian. Dù chỉ là 1 cách diều hay lũy tre làng, nhưng nét cọ vụng về của các em cũng đã thốt lên tất cả hồn dân tộc trong đó.

Tranh vẽ của các nhóm đợt này không nhiều, chỉ đếm đủ trên đầu ngón tay nhưng đánh giá chung là bức nào cũng có hồn. Đó là nét giản dị của bức “Mẹ tôi”, nét hồn nhiên trong Cô em gái, nét điềm đạm của bức thọa Cô giáo em với các chất liệu màu riêng biệt. Một vài câu ca dao quen thuộc như: “Khôn ngoan đối đáp người ngoài/ Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau”, “Đêm đêm thắp ngọn đèn trời/ Cầu cho cha mẹ sống đời với con” được các em viết thành thư pháp trang trí lịch lãm trên vách.

Vở kịch “ Mẹ ơi con về” đã lấy đi nhiều nước mắt trong hội trường.

Giáo viên các trường trong cụm tham dự buổi tổng kết chuyên đề.

Bộ tập san “Gìn vàng giữ ngọc” Cô Lê Thị Hoài Thanh, giáo viên ngữ văn trường THPT Lê Thánh Tôn hướng dẫn.

Đam mê thắp lên từ sáng tạo

Ấn tượng nhất và cũng là điểm nhấn của buổi báo cáo tổng kết chính là các video clip do các em tự quay và tự dàn dựng để đem ra thết đãi toàn khối. Một nhóm đi điền dã được các em phân công nhiệm vụ khác nhau giống như ê kíp làm phim tài liệu của đài truyền hình. Vào vai nhà sưu tầm văn học dân gian, em Thanh An đã có buổi trò chuyện thú vị với bà Phạm Thị Nhung, 74 tuổi ngụ Nhà Bè để có được những câu hò, lời ru đưa vào máy ghi âm bằng điện thoại.Thông qua lời kể của người dân mà các em hiểu được sức sống của ca dao, tục ngữ trong đời sống văn hóa hàng ngày của người lao động. Họ chính là những nghệ sĩ của dân gian đã cất giữ được vốn quý vàng ngọc của ca dao tục ngữ dù thời gian có biến cải cảnh vật có đổi dời. 338 bài ca dao là thành quả mà nhóm mang tên Chị ngã em nâng gồm 16 thành viên lớp 10A2 và nhóm Anh em thuận hòa gồm 17 thành viên của lớp 10A9 đã thu hoạch được sau quá trình điền dã. Có một vài thành viên khi bắt tay vào điền dã đã muốn bỏ cuộc vì gặp không ít khó khăn. Thế nhưng nhờ làm việc với người dân, tiếp xúc được những mẩu chuyện hay câu ca đẹp mà các em đã bị cuốn hút vào công trình điền dã.

Vở kịch "Mẹ ơi con về" khép lại chương trình bằng một câu chuyện xúc động về lời nhắc nhở con cháu phải quan tâm đến ba mẹ ông bà không chỉ lúc còn sống mà cả khi đã mất đi. Tuy có 7 thành viên nhưng nhóm kịch đã dàn dựng được 4 vở trong đó lớp 12A2 với vở Mẹ ơi con về được nhận giải cao nhất.

Được là việc theo sở trường, các nhóm đã phát huy tính sáng tạo và lòng đam mê của mỗi thành viên để cho ra những sản phẩm bài học đáng giá. Học sinh chủ động bước vào dự án như chủ nhân tuy nhiên vai trò của GV là không thể thiếu. Cô Lê Thị Hoài Thanh đã trở thành một nhạc trưởng nhiệt tâm trong quá trình chỉ đạo HS thực hiện dự án thành công trên tinh thần phát huy vai trò làm chủ của người học. Đây là một thành công lớn được cụm chuyên môn 2 ghi nhận trong buổi báo cáo. Từ ý tưởng được manh nha trên giấy, dự án đã hiện thực hóa bằng bàn tay lao động và trí óc sáng tạo của người học. Đây chính là cội nguồn để cho mỗi bài học trên lớp thấm sâu vào máu thịt của người tiếp nhận tri thức tránh xa cách học thuộc lòng tầm chường trích cú lỗi thòi, gượng ép không hiệu quả. Hứng thú học tập và yêu thích bộ môn Ngữ văn từ đây được khơi gời để ngọn lửa văn chương cháy rức tận tâm hồn các em dù sau này có rời ghế nhà trường đúng như tên gọi “Gìn vàng giữ ngọc”.

Nhà báo Ngọc Quang, Báo Giáo dục TP. Hồ Chí Minh trao giải cho các diễn viên vở kịch “Mẹ ơi con về”.

Phóng viên Hải Linh, Tạp chí Người cao tuổi trao giải cho các học sinh tham gia dự án điền dã.