Những nẻo đường đến với thân thế và sự nghiệp của Bà chúa thơ Nôm Hồ Xuân Hương

Cuộc đời của Hồ Xuân Hương ra sao, đã trải qua những nỗi bất hạnh nào để có duyên thơ, thì đến nay vẫn là huyền bí !. Đề nghị UNESCO vinh danh nữ sĩ Hồ Xuân Hương là Danh nhân văn hóa của thế giới.

Nhắc tới Hồ Xuân Hương, không thể không nhắc tới bài thơ “Khóc ông Phủ Vĩnh Tường”. Vậy Ông Phủ Vĩnh Tường là ai? Theo tôi thì đó là ông Trần Phúc Hiển -Tri phủ Tam Đái miền đất tiền thân phủ Vĩnh Tường. Nhưng theo Bách khoa toàn thư mở Wikipedia về Hồ Xuân Hương, ông Phạm Viết Ngạn là Tri phủ Vĩnh Tường chồng của nữ sĩ.

Đó là nhân duyên đầu tiên xui tôi về với vùng quê đất phủ Vĩnh Tường, để nhớ đến người xưa nữ sĩ Hồ Xuân Hương và ông Trần Phúc Hiển. Bây giờ ngẫm lại quả là tôi có nhân duyên, bài viết lúc đầu của tôi mang tựa đề“Mùa xuân qua phủ Vĩnh Tường”, nhưng Ban biên tập đã sửa lại tựa đề thành:“Để thương nhau “duyên nợ”đến bây giờ”.Đề tựa này chính là lời thơ trong ca khúc“Về Vĩnh Tường quê anh” do nhạc sĩ Đoàn Bổng phổ thơ của tôi.

Hóa ra tựa đề này lại là “duyên nợ” thương nhau đến tận bây giờ, của nữ sĩ Hồ Xuân Hương với chồng là ông Phủ Vĩnh Tường – Trần Phúc Hiển và cũng là nhân duyên người xưa để lại đến hôm nay, mà tôi - một nhà thơ nữ lớn lên ở vùng quê đất phủ Vĩnh Tường, có “duyên nợ” này với người xưa.

Sau bài viết:“Để thương nhau “duyên nợ” đến bây giờ”, đăng trên số báo Xuân năm 2020 (Báo Người cao tuổi), cái “duyên”, cái “nợ” đã “xui” tôi nghiên cứu nhiều tài liệu có liên quan để viết loạt bài “Giải mã ông Phủ Vĩnh Tường chồng Bà Chúa thơ nôm Hồ Xuân Hương là ai?”

Thắp hương trước cửa nhà thờ họ Hồ ở Quỳnh Đôi

Xưa nay Người ta thuộc thơ Hồ Xuân Hương, biết chuyện tình của nữ sĩ qua bài thơ “Khóc Tổng Cóc” và “Khóc ông Phủ Vĩnh Tường”. Thế nhưng cuộc đời của Hồ Xuân Hương ra sao, đã trải qua những nỗi bất hạnh nào để có duyên thơ, thì đến nay vẫn là huyền bí, cũng như chuyện người cha của nữ sĩ họ Hồ là Hồ Phi Diễn hay Hồ Sĩ Danh? Còn nữa ông Phủ Vĩnh Tường, người chồng thứ hai của nữ sĩ là ai- Trần Phúc Hiển hay Phạm Viết Ngạn? Còn nữa mộ nữ sĩ có còn trong những khu mộ cổ ven hồ, hay đã nằm sâu trong sóng nước Hồ Tây?”

Như vậy thân thế, sự nghiệp của nữ sĩ Hồ Xuân Hương gần 200 năm qua, kể từ ngày bà về với cõi vĩnh hằng (năm 1822), đã được nhiều danh sĩ của các thời kỳ trước, nhiều nhà văn, nhà thơ, nhà nghiên cứu và bạn đọc yêu thơ Hồ Xuân Hương đương đại, đề cập đến. Nhưng vẫn còn nhiều ý kiến chưa đồng thuận, cần phải tiếp tục đưa ra những giả thiết, những căn cứ khoa học để minh chứng.

Theo tôi căn cứ khoa học ở đây, bao gồm cả nhân chứng, vật chứng và cả những giả thiết minh chứng của những người có khả năng đặc biệt, thấu thị, thấu thính, (nhìn thấy, nghe thấy) những hình ảnh và tiếng nói lưu truyền trong không gian mà những người bình thương không nghe thấy, không nhìn thấy. Đến với thân thế và sự nghiệp của Hồ Xuân Hương, không thể không đi trên con đường của những con có khả năng đặc biệt để chứng minh, luận giải, những gì còn là bí ẩn trong cuộc đời, cuộc tình, trong dòng thơ nữ sĩ Hồ Xuân Hương để lại cho hậu thế.

Tượng nữ sĩ Hồ Xuân Hương ở làng Quỳnh Đôi

Vận dụng những khả năng của những người có khả năng đặc biệt, cũng là những hướng đi, nẻo đường, để đến và làm sáng tỏ nhưng uẩn khất về thân thế và sự nghiệp của nữ sĩ Hồ Xuân Hương.

Luận lại, trên rất nhiều nẻo đường để đến với thân thế và sự nghiệp của Hồ Xuân Hương, cũng chỉ để tìm ra đáp số chung, tiếng nói đồng thuận, làm sáng tỏ chân dung của Bà Chúa thơ Nôm - một con người tài danh bậc nhất trong các nhà thơ nữ Việt Nam thế kỉ 18-19, xứng đáng được đề nghị UNESCO vinh danh là Danh nhân văn hóa của thế giới, sau gần 200 năm nữ sĩ qua đời. Đó là duyên nợ của đời sau mà hôm qua, hôm nay… những người yêu mến, kính trọng Bà Chúa thơ nôm - Hồ Xuân Hương, đang trả cho bà “duyên nợ” này.

Việc nghiên cứu về tiểu sử và tác phẩm của Hồ Xuân Hương, qua rất nhiều giai đoạn của lịch sử, còn rất nhiều vấn đề tồn nghi, chưa được giải mã, chưa bao giờ đứt đoạn, đặng tìm ra những mảnh ghép trong thế giới văn chương, để gọt dũa, làm rạng rỡ hơn viên ngọc quý Hồ Xuân Hương trong nền thơ ca của nước Việt, một con người tài danh bậc nhất trong các nhà thơ nữ Việt Nam thế kỉ 18-19, xứng đáng được đề nghị UNESCO vinh danh là Danh nhân văn hóa của thế giới, sau 200 năm nữ sĩ qua đời.