Sự kiện 27/10/2021 18:23
Trước đó, Chính phủ đã trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Hải Phòng với 6 cơ chế chính sách, tỉnh Thừa Thiên Huế và tỉnh Nghệ An với 6 cơ chế chính sách, tỉnh Thanh Hóa với 8 cơ chế chính sách.
Khai thác tiềm năng, thế mạnh tạo bòn bẩy phát triển
Dự thảo Nghị quyết thí điểm cơ chế, chính sách cho 4 tỉnh, thành phố được xây dựng dựa trên 5 quan điểm. Trong đó, một nguyên tắc quan trọng là các cơ chế đặc thù phải được nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn nhằm phát huy được tiềm năng, thế mạnh của địa phương; có tác động lan tỏa vùng miền; gắn với đề cao tính tự lực, tự cường, phát huy tính năng động, sáng tạo, tạo đòn bẩy để bứt phá nhanh phát triển kinh tế - xã hội.
 |
| Phiên thảo luận sáng ngày 27/10 tại Hội trường Diên Hồng, thủ đô Hà Nội |
Nêu lên nhiều tiềm năng, thế mạnh của tỉnh Thanh Hóa, đại biểu Vũ Xuân Hùng (Ủy ban Quốc phòng và an ninh Quốc hội) cho rằng, Thanh Hóa là địa phương hội tụ 3 vùng địa lý, rừng, biển, đồng bằng có diện tích rộng lớn, dân số đông; có đường hàng không, đường bộ, đường sắt, đường biển; có nhiều di tích lịch sử nổi tiếng của cả nước và thế giới… Năm 2020, tỉnh Thanh Hóa thu ngân sách đạt trên 31.000 tỷ đồng (đứng thứ 11 cả nước), tỉnh có 8 KCN thu hút trên 2,4 triệu lao động. Trong đó có KKT Nghi Sơn (diện tích 106 nghìn ha, thu hút khoảng 260 dự án trong và ngoài nước), có nhà máy Lọc hóa dầu Nghi Sơn (9,3 tỷ USD… Đây cũng chính là tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh để Thanh Hóa đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội trở thành một cực tăng trưởng mới, cộng hưởng lan tỏa, kết nối, thúc đẩy phát triển các tỉnh phía Bắc và cả nước, nếu được thông qua cơ chế đặc thù chắc chắn rằng Thanh Hóa sẽ có điều kiện để tăng trưởng vượt trội trong thời gian tới – đại biểu Vũ Xuân Hùng nhấn mạnh.
Đồng tình 6 nhóm chính sách cho từng địa phương, Hải Phòng, Nghệ An, Thừa Thiên Huế cũng như 8 nhóm chính sách cho Thanh Hóa theo dự thảo Nghị quyết, đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa (Đồng Tháp) cho đây là những cơ hội để các địa phương đột phá và phát huy được tiềm năng, lợi thế riêng của mình và từ đó tạo sức lan tỏa và sức kéo trong khu vực. Việc lựa chọn các địa phương đưa vào thí điểm lần này thì tiêu chí đặc thù thể hiện rất rõ.
Theo đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa, Thanh Hóa và Nghệ An là 2 tỉnh có diện tích lớn, dân số đông, cũng như hội tụ nhiều điều kiện, nếu chúng ta tạo ra những động lực của 2 tỉnh này phát triển thì sẽ tác động đến một lực lượng về dân số cũng như các điều kiện phát triển cho vùng Bắc Trung Bộ. Chưa nói đến chuyện Thanh Hóa còn là điểm kết nối 3 vùng đồng bằng sông Hồng, Tây Bắc và vùng Bắc Trung Bộ với những vị trí đặc thù như thế này hoặc Nghệ An là tỉnh có đến trên 400km đường biên giới. Phát triển các huyện biên giới Nghệ An, vùng Tây Bắc Nghệ An chính là chúng ta sẽ phát triển được cả một địa bàn rộng lớn, bảo đảm được an ninh, quốc phòng cũng như là đời sống của vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Đánh giá về tầm quan trọng của tỉnh Thừa Thiên Huế, đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy (Bến Tre) cho biết, địa phương sở hữu 5 danh hiệu UNESCO là một quần thể di tích Cố đô Huế, tiêu biểu là kinh đô của Thăng Long với những công trình đặc sắc của kiến trúc kinh thành Huế, kinh thành Việt Nam của một thời. Đây là điểm mạnh để Thừa Thiên Huế cần có cơ chế đặc thù, tạo nguồn lực để tỉnh xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc và bản sắc văn hóa Huế, gắn với bảo tồn, phát huy giá trị các di sản văn hóa truyền thống, là khâu đột phá để phát triển du lịch và từng bước hoàn thiện bản sắc văn hóa Huế, đặc trưng văn hóa Huế để xây dựng Huế trở thành trung tâm văn hóa đặc sắc của Việt Nam. Đây chính là lợi thế so sánh lâu dài để phát triển Huế, làm cho Huế ngày càng đặc sắc, thúc đẩy các ngành du lịch và dịch vụ phát triển. Do đó chọn để đề xuất các tỉnh, thành có cơ chế, chính sách đặc thù là hợp lý và việc Quốc hội ban hành các nghị quyết thí điểm này là hoàn toàn đúng thẩm quyền và đủ căn cứ về chính trị, về pháp lý cũng như về thực tiễn.
Cần nhân rộng để đảm bảo tính công bằng vùng miền
Boăn khoăn về tính công bằng so với các địa phương khác, đại Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) đề nghị, cần rà soát kỹ về đề xuất một số cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội cho các địa phương ngoài các quy định của pháp luật hiện hành có phù hợp không? Trong lúc chúng ta chưa tổng kết thí điểm của 3 thành phố lớn như: Hà Nội, Hồ Chí Minh và Đà Nẵng, để có đánh giá đầy đủ những lợi thế khi các tỉnh, thành phố được áp dụng cơ chế đặc thù có phát huy được những lợi thế, dư địa của địa phương mình để vươn lên, đóng góp cho quốc gia và hỗ trợ, chia sẻ cho các địa phương trong vùng đang khó khăn hay không, có tác động lan tỏa vùng miền gắn với tính tự lực, tự cường, phát huy năng động, sáng tạo và có phù hợp với khả năng cân đối ngân sách của trung ương không, có làm tăng bội chi ngân sách của trung ương và trần nợ công hay không.
 |
| Đại biểu Hà Sỹ Đồng phát biểu ý kiến từ điểm cầu Quảng Trị sáng 27/10 |
Từ tổng kết thí điểm, qua đó chúng ta mới có đầy đủ cơ sở lý luận và thực tiễn để nhân rộng ra một số địa phương khác mang tính vùng miền để đảm bảo tính công bằng, không ảnh hưởng đến vấn đề xin cho bất bình đẳng. Nếu Quốc hội nhất trí ban hành nghị quyết áp dụng cơ chế đặc thù cho 4 địa phương thì cũng cần xem xét kỹ lại các tiêu chí để xem xét theo thứ tự ưu tiên cho các địa phương khác, như một số tỉnh Tây Bắc, Tây Nguyên và miền Trung đang có nhiều tiềm năng, lợi thế, có nhiều dư địa nhưng chưa có được những cơ chế, chính sách đặc thù để phát triển – đại biểu Đồng nêu quan điểm.
Liên quan đến chuyển đổi mục đích đất lúa, rừng đặc dụng và rừng phòng hộ mà dự thảo Nghị quyết đối với thành phố Hải Phòng, tỉnh Nghệ An, Thanh Hóa đề xuất Hội đồng nhân dân tỉnh sẽ quyết định, đại biểu Bùi Thị Quỳnh Thơ (Hà Tĩnh) cho rằng, cần làm rõ các loại đất trên đã tính toán trong quy hoạch sử dụng đất quốc gia của địa phương khi trong năm nay quy hoạch sử dụng đất quốc gia dự kiến được phê duyệt. Nghị quyết cũng cần quy định chặt chẽ hơn về trách nhiệm sử dụng đất đai và bảo vệ môi trường của các cấp chính quyền địa phương, yêu cầu nên quan tâm nhiều đến an sinh cho người đồng bào dân tộc thiểu số, nếu cần thì phải có những nghiên cứu khoa học để có những dự án phù hợp. Nếu không bảo vệ được rừng sẽ gây hậu quả nghiêm trọng, tác động tiêu cực đến phát triển bền vững và quy định chuyển đổi này có thể sẽ tạo tiền lệ không tốt, đặc biệt trong bối cảnh báo động về môi trường như hiện nay.
Qua phiên thảo luận sáng 27/10, kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XV, đa số ý kiến nhất trí về sự cần thiết ban hành Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù đối với thành phố Hải Phòng, Thanh Hóa, Nghệ An, Thừa Thiên Huế để thể chế hóa các nghị quyết của Bộ Chính trị và khai thác các thế mạnh và tiềm năng của các địa phương, tạo thêm nguồn lực cho các địa phương và phát triển kinh tế vùng. Việc thông qua nghị quyết này là đúng thẩm quyền và theo quy định.
Có một số ý kiến cho rằng, hiện nay có nhiều chính sách áp dụng thí điểm tại một số địa phương nên cần tổng kết những mặt được, chưa được làm căn cứ ban hành các nghị quyết để áp dụng tại 4 địa phương và mở rộng áp dụng cho các địa phương khác, đảm bảo tính đại diện và liên kết vùng miền. Đồng thời có cơ chế để phát triển các vùng kinh tế trọng điểm ở phía Nam, Tây Nguyên, Tây Bắc. Đa số ý kiến đồng ý áp dụng 11 nhóm chính sách đặc thù như Chính phủ trình.
Tuy nhiên, đối với từng chính sách đều có ý kiến đề nghị đánh giá thêm trên một số mặt. Ví dụ, vấn đề nâng thêm trần nợ vay, bổ sung có mục tiêu từ nguồn tăng thu và việc quản lý đất đai, phân cấp quản lý cho địa phương chuyển đổi đất rừng, đất lúa và điều chỉnh quy hoạch và nhiều ý kiến nhấn mạnh việc quản lý, bảo vệ với đất rừng đầu nguồn, đất rừng phòng hộ cần có giám sát, quản lý chặt chẽ và có một số ý kiến đề nghị nghiên cứu về mô hình khu thương mại tự do.
