Chuyện về một liệt sĩ tiền bối

Trên tấm bia đá ghi tên trên 120 liệt sĩ ở nghĩa trang liệt sĩ xã Xuân Huy, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ, hàng số 1 là tên liệt sĩ Bùi Tư Toàn sinh năm 1894 hi sinh ngày 17/3/1930 tại Yên Bái.

Cụ Bùi Tư Toàn sinh ra trong một gia đình có truyền thống yêu nước, thân phụ là cụ cố Bùi Tư Thuận đỗ cử nhân năm 1903 nhưng không ra làm quan mà theo phong trào cần vương chống Pháp.

Tuổi trưởng thành, Bùi Tư Toàn noi gương cha tham gia tổ chức Quốc dân Đảng do Nguyễn Thái Học lãnh đạo. Lúc bấy giờ ở tổng Xuân Lũng (Lâm Thao) có tổ chức Quốc dân Đảng rất mạnh. Tại đây có cơ sở sản xuất vũ khí ở rừng Mả Cao. Cũng tại căn cứ này, nghĩa quân Quốc dân Đảng (gồm chi bộ Xuân Lũng, Cao Mại, Kinh Kệ) làm lễ thượng cờ tham gia cuộc khởi nghĩa Yên Bái (tháng 2/1930)

Cuộc khởi nghĩa không thành công. Bùi Tư Toàn và các đồng chí của cụ bị thực dân Pháp bắt. Riêng tổng Xuân Lũng có 27 người bị bắt, 3 người bị tử hình là Đặng Văn Tiệp (Cai Tiệp); Đặng Văn Lương (Tài Lương) và Bùi Tư Toàn (Cả Toàn); 24 người bị kết án khổ sai đầy đi Côn Đảo và Guyam thuộc Pháp. Các cụ Đặng Văn Tiệp, Đặng Văn Lương cùng Nguyễn Thanh Thuyết bị hành quyết vào ngày 8/3/1930. Còn cụ Cả Toàn, Nguyễn Thái Học, Phó Đức Chính, Bùi Công Chuẩn… thì bị đưa về giam ở Hoả Lò (Hà Nội), đến ngày 17/3/1930 mới bị hành quyết tại thị xã Yên Bái.

Một góc Khu di tích mộ Nguyễn Thái Học và các liệt sĩ tại TP Yên Bái
Một góc Khu di tích mộ Nguyễn Thái Học và các liệt sĩ tại TP Yên Bái

Theo Báo Pháp luật TP Hồ Chí Minh số 8 (428) ngày 9/3/1999: “Trước ngày xử một tuần, Pháp đưa máy chém từ Hoả Lò lên thị xã Yên Bái. Chiếc máy này đưa từ “mẫu quốc” sang bằng tàu thuỷ để hành quyết các chiến sĩ cách mạng. Người điều khiển máy chém là giám thị Cai Công và Cai Long ở Hoả Lò”.

Các nhà báo đương thời kể lại: “Các chiến sĩ Việt Nam Quốc dân Đảng được đưa lên thị xã Yên Bái bằng đường tàu hoả rồi đưa ngay tới pháp trường, có khoảng 400 lính vây kín. Công chúng người Việt không đông, hoàn toàn im lặng, đau xót, thương tiếc và kính trọng những người yêu nước bị xử chém”.

Phút cuối cùng của liệt sĩ Bùi Tư Toàn khi bước lên máy chém hiên ngang như một anh hùng. Đúng 5h15’ ngày 17/3/1930, tên công sứ Debetline cùng 4 lính mang súng lưỡi lê tuốt trần và 2 lính tay không đưa các chiến sĩ ra pháp trường. Cai Công dẫn người đầu tiên là Bùi Tư Toàn đẩy vào tấm ván, kê đầu vào lỗ máy chém. Bùi Tư Toàn mới hô được hai tiếng “Việt Nam…” liền bị lính lê dương bịt miệng lại, rồi đao phủ giật lưỡi dao phập xuống. Người thứ 13 và cũng là cuối cùng lên máy chém hôm đó là Nguyễn Thái Học. Cụ hi sinh lúc 6h30’ sáng ngày 17/3/1930”.

Cụ Bùi Tư Toàn được Nhà nước truy tặng danh hiệu Liệt sĩ và Bằng Tổ quốc ghi công số 083C theo Quyết định 116/TTG ngày 9/5/1995. Thi hài liệt sĩ được chôn tập thể tại khu tưởng niệm tại TP Yên Bái. Cách đây 4 năm cháu chắt của cụ đã tới đây trồng cây lưu niệm, thắp hương tưởng nhớ với lòng thành kính, tự hào.

Ngày 7/4/2000, tên của liệt sĩ Bùi Tư Toàn được UBND Thành phố Hồ Chí Minh đặt cho một con đường dài khoảng 500m tại địa bàn quận Bình Tân (trước là thị trấn An Lạc, huyện Bình Chánh). Đây là một vinh dự lớn không chỉ cho gia đình liệt sĩ mà còn cho Nhân dân xã Xuân Huy, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ.

Thân mẫu của liệt sĩ là cụ Nguyễn Thị Liễu (1870 - 1933) được Nhà nước truy tặng danh hiệu “Bà mẹ Việt Nam Anh hùng”. Mẹ còn 3 người con nữa (2 gái và 1 rể) đều tham gia cuộc khởi nghĩa Yên Bái năm 1930. Hai người con gái là Bùi Thị Tít và Bùi Thị The đều bị Pháp bắt đi tù. Trở về, 2 bà đã mất và không có con.

Nguyễn Văn Đạt

Tin liên quan

Cùng chuyên mục

Lễ cưới của người Khmer Nam Bộ

Lễ cưới của người Khmer Nam Bộ

Văn hóa đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số Khmer Nam Bộ (chủ yếu ở các tỉnh có đông đồng bào Khmer như Sóc Trăng, Trà Vinh, An Giang, Kiên Giang, Bạc Liêu,…) còn mang tính cộng đồng rất đậm nét. Vì thế, trong mỗi dịp lễ quan trọng, quy mô từ gia đình đến cả phum sóc đều chung không khí nhộn nhịp, rộn ràng.
Lễ hội Văn hóa Ẩm thực - Món ngon Saigontourist Group 2024

Lễ hội Văn hóa Ẩm thực - Món ngon Saigontourist Group 2024

Lễ hội Văn hóa Ẩm thực - Món ngon Saigontourist Group 2024 lần 3 mở cửa phục vụ công chúng từ 16g-22g mỗi ngày, liên tục từ ngày 28-31/3/2024 tại Khu du lịch Văn Thánh, TP Hồ Chí Minh với hơn 400 món ăn, thức uống đặc trưng vùng miền tại hơn 40 gian hàng ẩm thực được bố trí thành 3 khu vực Bắc, Trung, Nam.
Người phục dựng bờ xe nước bên sông Trà

Người phục dựng bờ xe nước bên sông Trà

Gần 50 năm vắng xa, bây giờ bờ xe nước - cỗ máy bằng tre vốn là biểu tượng bên dòng sông một thời ngày đêm quay đều mang nước tưới cho ruộng đồng. Hiện vẫn có một người ngày đêm dựng tạo lại, để “kì quan đồng ruộng” không biến mất...
Giải chạy “Đền Hùng Spirituality Marathon” diễn ra vào ngày 7/4/2024

Giải chạy “Đền Hùng Spirituality Marathon” diễn ra vào ngày 7/4/2024

Giải chạy “Đền Hùng Spirituality Marathon” – Về nguồn 2024 sẽ diễn ra vào Chủ nhật 7/4/2024 (ngày 29/2 âm lịch).
Chèo quê xưa và nay

Chèo quê xưa và nay

Người dân thôn La Điền (làng La Điền), xã Tự Tân, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình rất đam mê nghệ thuật chèo truyền thống. Cách đây khoảng 80 năm, những người yêu chèo trong làng bàn với nhau thành lập một chiếu chèo, bầu ông Trần Hịnh làm trùm trưởng.

Tin khác

Lễ hội Tây Thiên Xuân Giáp Thìn 2024

Lễ hội Tây Thiên Xuân Giáp Thìn 2024
Sáng 24/3 (nhằm ngày Rằm tháng Hai, năm Giáp Thìn), tại khu Di tích Quốc gia đặc biệt Tây Thiên, Huyện ủy, HĐND, UBND, UBMTTQ huyện Tam Đảo tổ chức khai mạc Lễ hội Tây Thiên Xuân Giáp Thìn 2024. Lễ hội diễn ra từ ngày 24 đến 26/3 (ngày 15 - 17/2 Âm lịch).

Mời tham gia cuộc thi thơ “Tâm tình người cao tuổi” lần thứ VII năm 2024

Mời tham gia cuộc thi thơ “Tâm tình người cao tuổi” lần thứ VII năm 2024
Nhằm tạo ra sân chơi bổ ích để người cao tuổi sống vui, sống khỏe, Tạp chí Người cao tuổi tổ chức cuộc thi thơ “Tâm tình người cao tuổi” lần thứ VII năm 2024.

Linh thiêng Lễ Vía Quán Thế Âm Bồ Tát đản sinh trên đỉnh Fansipan

Linh thiêng Lễ Vía Quán Thế Âm Bồ Tát đản sinh trên đỉnh Fansipan
Vào ngày 28/3 (nhằm ngày 19/2 âm lịch), Lễ Vía Quán Thế Âm Bồ Tát đản sinh sẽ được tổ chức thiêng liêng lần đầu tiên tại quần thể tâm linh Fansipan với nhiều hoạt động và nghi thức ý nghĩa.

VFF chấm dứt hợp đồng với HLV Philippe Troussier

VFF chấm dứt hợp đồng với HLV Philippe Troussier
Ngay sau trận thua của đội tuyển Việt Nam trước Indonesia trong khuôn khổ lượt về vòng loại thứ 2 World Cup 2026, VFF đã ra thông cáo báo chí với nội dung: “VFF và HLV Philippe Troussier cùng đi đến thỏa thuận chấm dứt hợp đồng”.

Mùa Xuân hành trình về Việt Bắc

Mùa Xuân hành trình về Việt Bắc
Hành trình trở về những địa danh cách mạng ở chiến khu Việt Bắc trong những ngày mùa Xuân ấm áp là trở về với ngọn nguồn cách mạng, vang vọng và ấm áp nơi đây hình ảnh, lời dạy của Bác Hồ kính yêu...

Chiêm ngưỡng đảo Ngọc

Chiêm ngưỡng đảo Ngọc
Hành trình tới thăm Phú Quốc, chúng tôi đã có những trải nghiệm thú vị và ý nghĩa về hòn đảo giàu đẹp của Tổ quốc, cảm nhận được những giá trị lớn lao mà biển đảo mang đến cho con người, cho đất nước…

Trực tiếp bóng đá, xem trực tiếp Việt Nam vs Indonesia 19h00 ngày 26/3

Trực tiếp bóng đá, xem trực tiếp Việt Nam vs Indonesia 19h00 ngày 26/3
Vào lúc 19h ngày 26/3, trên SVĐ Mỹ Đình (Hà Nội), đội tuyển Việt Nam có trận tái đấu với đội tuyển Indonesia trong khuôn khổ lượt về vòng loại thứ 2 World Cup 2026.

Độc đáo ngôi chùa ven sông lưu giữ 2 bia đá hàng trăm năm tuổi

Độc đáo ngôi chùa ven sông lưu giữ 2 bia đá hàng trăm năm tuổi
Chùa Bồng Hinh giáp sông Yên, thuộc xã Quảng Trung, huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa, gây ấn tượng với không gian tĩnh lặng, trang nghiêm. Ngôi chùa hiện lưu giữ 2 văn bia bằng đá có từ thời nhà Nguyễn, cách đây cả trăm năm.

Giải bóng đá tranh Cúp JBN khai mạc vào ngày 7/4/2024

Giải bóng đá tranh Cúp JBN khai mạc vào ngày 7/4/2024
Hội doanh nghiệp Quảng Ngãi (QNG), Tổ chức kết nối doanh nghiệp BNI chapter BIDI, Cộng đồng doanh nghiệp JBN, cùng CLB doanh nghiệp TTV sẽ tổ chức Giải bóng đá tranh Cúp JBN.

Hoa vàng bến đợi

Hoa vàng bến đợi
Chiều buông trên bến sông nở đầy hoa sao nhái. Bầu trời đỏ, mặt sông đỏ, hoa sao nhái vàng bất chợt cũng bị nhuộm đỏ như đang thắp lửa lung linh để đốt cháy rụi cảnh thiên nhiên của những ngày đầu Hạ ở một vùng đồng bằng xa xôi hẻo lánh.

Ngắm hoàng hôn trên biển Tây Nam Tổ quốc

Ngắm hoàng hôn trên biển Tây Nam Tổ quốc
Tôi vẫn nhớ ngày nhỏ, mỗi khi nghe ai đó í ới rủ nhau “Đi hòn Đá Bạc chơi” những dịp lễ, Tết, tôi lại thắc mắc về tên gọi Đá Bạc. Tôi hỏi má, nhưng má không trả lời được, bởi má chưa một lần đến hòn Đá Bạc, dù nơi đó cách nhà tôi chỉ hơn 40 km. Hồi đó, phương tiện đi Đá Bạc chủ yếu là thuê đò dọc, hoặc tự lái vỏ lãi, sang hơn thì thuê “xe bốn bánh” nhưng hiếm hoi lắm.

Nhận định, link xem trực tiếp trận Việt Nam vs Indonesia 20h30 ngày 21/3

Nhận định, link xem trực tiếp trận Việt Nam vs Indonesia 20h30 ngày 21/3
Trận đấu giữa tuyển Indonesia và Việt Nam tại vòng loại thứ 2 World Cup 2026 sẽ diễn ra lúc 20h30 ngày hôm nay 21/3.

Đầu Xuân thăm ngôi đền thiêng ở nơi một tiếng gà gáy 5 huyện đều nghe

Đầu Xuân thăm ngôi đền thiêng ở nơi một tiếng gà gáy 5 huyện đều nghe
Ngã Ba Bông, nơi sông Mã tách dòng phân nhánh thành sông Lèn (Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa) vẫn được người dân ví von là vùng đất một tiếng gà gáy, 5 huyện đều nghe. Nơi đây còn có đền Cô Bơ nổi tiếng linh thiêng, thu hút đông đảo du khách tới tham quan, vãn cảnh mỗi dịp Tết đến Xuân về.

Về Quy Nhơn thăm mộ Hàn Mặc Tử

Về Quy Nhơn thăm mộ Hàn Mặc Tử
Từ trung tâm TP Quy Nhơn (Bình Định), chạy dọc theo bờ biển gần 3 cây số về phía Nam, Ghềnh Ráng đã hiện ra trong tầm mắt du khách. Đó là một danh thắng rất đỗi hoang sơ nhưng không kém phần hùng vĩ.

Khám phá vùng đất là khởi nguồn của những nụ cười hạnh phúc

Khám phá vùng đất là khởi nguồn của những nụ cười hạnh phúc
Vợ chồng cô Hương, chú Cát dắt tay nhau tản bộ. Mỏi chân, họ ngồi xuống vệt cỏ trong công viên. Chọn về Ecopark sinh sống từ 7 năm trước, cô chú quan niệm: Hạnh phúc là được già đi cùng nhau và ngay cả khi già đi cũng sẽ già đi ở một nơi thật đẹp.
Xem thêm
Chèo quê xưa và nay

Chèo quê xưa và nay

Người dân thôn La Điền (làng La Điền), xã Tự Tân, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình rất đam mê nghệ thuật chèo truyền thống. Cách đây khoảng 80 năm, những người yêu chèo trong làng bàn với nhau thành lập một chiếu chèo, bầu ông Trần Hịnh làm trùm trưởng.
Mùa Xuân hành trình về Việt Bắc

Mùa Xuân hành trình về Việt Bắc

Hành trình trở về những địa danh cách mạng ở chiến khu Việt Bắc trong những ngày mùa Xuân ấm áp là trở về với ngọn nguồn cách mạng, vang vọng và ấm áp nơi đây hình ảnh, lời dạy của Bác Hồ kính yêu...
Chiêm ngưỡng đảo Ngọc

Chiêm ngưỡng đảo Ngọc

Hành trình tới thăm Phú Quốc, chúng tôi đã có những trải nghiệm thú vị và ý nghĩa về hòn đảo giàu đẹp của Tổ quốc, cảm nhận được những giá trị lớn lao mà biển đảo mang đến cho con người, cho đất nước…
Linh thiêng Lễ Vía Quán Thế Âm Bồ Tát đản sinh trên đỉnh Fansipan

Linh thiêng Lễ Vía Quán Thế Âm Bồ Tát đản sinh trên đỉnh Fansipan

Vào ngày 28/3 (nhằm ngày 19/2 âm lịch), Lễ Vía Quán Thế Âm Bồ Tát đản sinh sẽ được tổ chức thiêng liêng lần đầu tiên tại quần thể tâm linh Fansipan với nhiều hoạt động và nghi thức ý nghĩa.
Độc đáo ngôi chùa ven sông lưu giữ 2 bia đá hàng trăm năm tuổi

Độc đáo ngôi chùa ven sông lưu giữ 2 bia đá hàng trăm năm tuổi

Chùa Bồng Hinh giáp sông Yên, thuộc xã Quảng Trung (Quảng Xương, Thanh Hóa) gây ấn tượng với không gian tĩnh lạng, trang nghiêm.
Khám phá vùng đất là khởi nguồn của những nụ cười hạnh phúc

Khám phá vùng đất là khởi nguồn của những nụ cười hạnh phúc

Vợ chồng cô Hương, chú Cát dắt tay nhau tản bộ. Mỏi chân, họ ngồi xuống vệt cỏ trong công viên. Chọn về Ecopark sinh sống từ 7 năm trước, cô chú quan niệm: Hạnh phúc là được già đi cùng nhau và ngay cả khi già đi cũng sẽ già đi ở một nơi thật đẹp.
Giải chạy “Đền Hùng Spirituality Marathon” diễn ra vào ngày 7/4/2024

Giải chạy “Đền Hùng Spirituality Marathon” diễn ra vào ngày 7/4/2024

Giải chạy “Đền Hùng Spirituality Marathon” – Về nguồn 2024 sẽ diễn ra vào ngày Chủ nhật 7/4/2024 (ngày 29/2 âm lịch).
VFF chấm dứt hợp đồng với HLV Philippe Troussier

VFF chấm dứt hợp đồng với HLV Philippe Troussier

Ngay sau trận thua "bết bát" của đội tuyển Việt Nam trước Indonesia trong khuôn khổ lượt về vòng loại thứ 2 World Cup 2026, VFF đã ra thông cáo báo chí với nội dung: “VFF và HLV Philippe Troussier cùng đi đến thỏa thuận chấm dứt hợp đồng”.
Trực tiếp bóng đá, xem trực tiếp Việt Nam vs Indonesia 19h00 ngày 26/3

Trực tiếp bóng đá, xem trực tiếp Việt Nam vs Indonesia 19h00 ngày 26/3

Vào lúc 19h ngày 26/3, trên SVĐ Mỹ Đình (Hà Nội), đội tuyển Việt Nam có trận tái đấu với đội tuyển Indonesia trong khuôn khổ lượt về vòng loại thứ 2 World Cup 2026.
Hoa vàng bến đợi

Hoa vàng bến đợi

Chiều buông trên bến sông nở đầy hoa sao nhái. Bầu trời đỏ, mặt sông đỏ, hoa sao nhái vàng bất chợt cũng bị nhuộm đỏ như đang thắp lửa lung linh để đốt cháy rụi cảnh thiên nhiên của những ngày đầu Hạ ở một vùng đồng bằng xa xôi hẻo lánh.
Xuân trên tay mẹ

Xuân trên tay mẹ

Thèm quá chừng cái bong bóng heo thổi căng phơi khô làm bóng ném!!!
Tết của người cựu chiến binh

Tết của người cựu chiến binh

Kể từ khi bị tai biến cách đây vài năm về trước, kí ức đối với ông tôi chỉ là những mảnh chắp vá lúc nhớ lúc quên.
Lễ hội Văn hóa Ẩm thực - Món ngon Saigontourist Group 2024

Lễ hội Văn hóa Ẩm thực - Món ngon Saigontourist Group 2024

Lễ hội Văn hóa Ẩm thực - Món ngon Saigontourist Group 2024 lần 3 mở cửa phục vụ công chúng từ 16g-22g mỗi ngày, liên tục từ ngày 28-31/3/2024 tại Khu du lịch Văn Thánh, TP Hồ Chí Minh với hơn 400 món ăn, thức uống đặc trưng vùng miền tại hơn 40 gian hàng ẩm thực được bố trí thành 3 khu vực Bắc, Trung, Nam.
"Bom tấn" "Dune: Hành tinh cát phần 2" gây sốt các phòng vé

"Bom tấn" "Dune: Hành tinh cát phần 2" gây sốt các phòng vé

Phim “Dune: Hành tinh cát 2” là phần tiếp theo của “bom tấn” thành công năm 2021, chuyển thể từ bộ tiểu thuyết “Xứ cát” của nhà văn Frank Herbert.
Lịch phát sóng, link xem trực tiếp “Nữ hoàng nước mắt" - Queen of tears của Kim Soo Hyun

Lịch phát sóng, link xem trực tiếp “Nữ hoàng nước mắt" - Queen of tears của Kim Soo Hyun

Tối 9/3, tập 1 "Queen of tears" (Nữ hoàng nước mắt) do bộ đôi cực phẩm về visual và độ nổi tiếng Kim Soo Hyun và Kim Ji Won đóng chính đã ra mắt khán giả.
Phiên bản di động