Quả mâm xôi có công dụng gì?

Mâm xôi, hay còn gọi là đùm đũm, đũm hương, phúc bồn tử…, có tên khoa học là Rubus alceaefolius Poir, là loại cây bụi mọc thẳng hay bụi tròn, phân bố chủ yếu ở vùng ôn đới, cận nhiệt đới và nhiệt đới. Trên thế giới có khoảng hơn 400 loài, ở nước ta có chừng 50 loài mọc hoang rộng rãi ở khắp các tỉnh vùng núi thấp, trung du và đồng bằng. Quả, cành, lá và rễ đều được dùng để làm thuốc trong dân gian.

Theo dược học cổ truyền, mâm xôi vị ngọt chua, tính bình, có công dụng bổ can thận, sáp niệu, trợ dương, cố tinh, minh mục, thường được dùng để chữa các chứng liệt dương, di tinh, muộn con, lao lực, mắt mờ… Các y thư cổ như Biệt lục, Bản thảo cường mục, Bản thảo kinh sơ, Dược tính luận, Nhật hoa tử bản thảo, Khai bảo bản thảo, Bản thảo giảng nghĩa, Bản thảo mông giám…đều đã ghi lại những phương thang sử dụng mâm xôi làm thuốc với những kiến giải khá sâu sắc. Ví như, sách bản thảo kinh sơ viết: Phúc bồn tử ích khí, ích tinh, thận tàng tinh, thận nạp khí, tinh khí đầy đủ tất thân thể thanh thoát, tóc dài lâu bạc, kiện âm cường dương, da dẻ trắng áng, ngũ tạng an hòa, nam giới thận hư tinh khô, liệt dương, nữ giới muộn con đều kiến hiệu.

Dinh dưỡng học hiện đại cho thấy, trong mâm xôi có chứa các acid hữu cơ như fupenzic acid, ellagic acid, acid citric, malic, salicylic…), đường, pectin, rất giàu vitamin C, vitamin E, folate, Mg, Zn… Tác dụng dược lí của mâm xôi cũng khá phong phú như kháng khuẩn, thúc đẩy quá trình đốt cháy chất béo với vai trò của chất raspberry keton (RK) giúp ngăn ngừa béo phì và phòng chống vữa xơ động mạch, giảm nguy cơ xuất hiện các cơn đau thắt ngực do thiểu năng động mạch vành tim với vai trò cua ellagic acid và salicylic, bảo hộ tế bào gan, ổn định đường huyết với vai trò của các chất xeton có trong thành phần giúp cơ thể tăng cường sản xuất adinopectin có tác dụng điều hòa đường huyết, chống ôxy hóa và quá trình lão hóa với vai trò của vitamin C, flavonoid, ellagic acid và vitamin E, tăng cường năng lực tình dục và sinh sản ở cả nam giới và nữ giới với lượng vitamin C, vitamin E, folate, Mg, Zn và đặc biệt là một chất có tác dụng tương tự hormon sinh dục nam (testosteron) thông qua việc kích thích các tế bào Leydig của tinh hoàn, phòng ngừa sỏi thận, bảo vệ và nâng cao thị lực, tăng cường năng lực miễn dịch của cơ thể, cải thiện tiêu hóa, làm đẹp da và phòng chống ung thư, đặc biệt là ung thư vòm họng và đại tràng…

Mâm xôi có thể được sử dụng dưới nhiều dạng khác nhau: Dạng tươi rửa sạch dùng như loại trái cây hoặc chế biến làm kem, yaourt, nhân mứt bánh, hay làm thành nước trái cây, rượu… Ví như dùng quả mâm xôi 1/3 cốc, quả sim chín 1/3 cốc, nước táo tươi 1/2 chén, sữa chua1/4 cốc nhỏ, vani 1/2 thì cà phê, chuối 1 quả, vài lá bạc hà và vài miếng thạch rau câu trắng, tất cả đem xay thành nước sinh tố dùng để giải khát và bổ dưỡng trong những ngày hè nóng bức. Dạng khô được dùng dưới dạng các bài thuốc, ví như: (1) Hải sâm 200g, thịt dê 150g, phúc bồn tử 12g, ích trí nhân 12g, nhục quế 6g, gia vị vừa đủ. Hải sâm ngâm mềm, rửa sạch, thái miếng nhỏ vừa, thịt dê rửa sạch, thái miếng. Trước tiên, bỏ phúc bồn tử và ích trí nhân sắc bỏ bã lấy nước rồi cho thịt dê, hải sâm và nhục quế vào đun nhỏ lửa cho đến khi nhừ thịt dê là được, nêm gia vị vừa đủ, ăn nóng. Công dụng: Bổ thận ích khí, ôn dương, dùng để chữa các chứng liệt dương, di tinh, tiểu tiện nhiều lần do thận hư. (2) Chim sẻ 5 con, thỏ ti tử 30 - 45g, phúc bồn tử 10 - 15g, câu kỉ tử 20 - 30g, gạo tẻ 100g, hành, gừng và gia vị vừa đủ Tất cả đem nấu thành cháo, chế đủ gia vị, chia ăn vài lần trong ngày. Công dụng: Tráng nguyên dương, bổ tinh huyết, ích can thận, ấm lưng gối, dùng thích hợp cho các trường hợp thận khí suy hư dẫn đến liệt dương, xuất tinh sớm, di tinh, lưng gối mỏi đau hoặc lạnh đau, đầu váng mắt hoa, tai ù tai điếc, di niệu, tiểu tiện nhiều lần, phụ nữ khí hư nhiều, muộn con... (3) Ba kích, phúc bồn tử, thỏ ti tử mỗi thứ 15g cho vào ngâm trong 250g rượu gạo, sau 7 ngày có thể dùng được, uống mỗi ngày 20 - 30 ml. Công dụng: Bổ thận tráng dương, làm mạnh gân cốt, dùng cho các chứng liệt dương, di tinh, hoạt tinh, lưng gối yếu mỏi, lạnh đau do thận hư gây nên... (4) Nữ trinh tử, phúc bồn tử, tang thầm, câu kỉ tử, tây dương sâm, đường phèn mỗi thứ 150g, ngâm trong 1500ml rượu gạo, bọc kín để nơi thoáng mát, sau 3 tuần có thể dùng được, mỗi tối trước khi đi ngủ uống 1 cốc nhỏ (chừng 20 ml), dùng cho các trường hợp suy giảm khả năng sinh dục, suy giảm chất lượng và số lượng tinh trùng, phụ nữ âm đạo khô rát. (5) Phúc bồn tử, thỏ ti tử, kỉ tử, ngũ vị tử, xa tiền tử, lượng bằng nhau, sấy khô, tán bột, làm hoàn to bằng hạt ngô đồng. Mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần 6g với nước ấm. Công dụng: Chuyên trị liệt dương, di hoạt tinh, muộn con do thận hư. Đây chính là một bài thuốc cổ có tên là “Ngũ tử diễn tông hoàn”. (6) Phúc bồn tử, tang phiêu tiêu, ích trí nhân, sơn thù du, mỗi vị 12g, sắc uống mỗi ngày 1 thang. Công dụng : dùng để chữa chứng đi tiểu nhiều lần, nhất là ở người cao tuổi. (7) Phúc bồn tử, sa uyển tử, sơn thù du, khiếm thực, long cốt, liên tu, mỗi vị 12g, sắc uống mỗi ngày 1 thang. Công dụng: Dùng để chữa các chứng di tinh, mộng tinh.

Có thể thấy, mâm xôi là một vị thuốc quý, mọc hoang rất nhiều ở nước ta. Trên thế giới, khá nhiều công trình nghiên cứu đã tiến hành khảo sát, đánh giá tác dụng của loại dược liệu dân dã này. Tuy nhiên, ở nước ta, hầu như nếu không nói là chưa có một đề tài nghiên cứu khoa học nghiêm túc nào về công dụng của quả mâm xôi. Một điều cần lưu ý là, mặc dù mâm xôi là một vị thuốc bổ nhưng theo ghi chép của các sách thuốc liều dùng mỗi ngày chỉ từ 10 - 30g.

BS Hoàng Khánh Toàn

(Chủ nhiệm Khoa YHCT Bệnh viện Trung ương Quân đội 108)

Tin liên quan

Cùng chuyên mục

Những lợi ích của bấm huyệt

Những lợi ích của bấm huyệt

Bấm huyệt là một kĩ thuật trị liệu bổ sung bao gồm việc tạo áp lực lên các điểm cụ thể trên cơ thể, được gọi là kinh tuyến, là những điểm giống nhau mà châm cứu được thực hiện và được chỉ định để hỗ trợ điều trị các tình trạng sức khỏe khác nhau như đau đầu, đau bụng kinh, buồn nôn hoặc thậm chí làm giảm bớt cơn đau chuyển dạ...
9 lầm tưởng về chế độ ăn kiêng cho bệnh đái tháo đường

9 lầm tưởng về chế độ ăn kiêng cho bệnh đái tháo đường

Quản lí bệnh đái tháo đường và giữ lượng đường trong máu ở mức ổn định không khó khi chú ý đến chế độ ăn. Bệnh nhân đái tháo đường thường không tuân thủ các khuyến nghị về chế độ ăn uống vì nhiều lí do…
TP. Hồ Chí Minh: Tước giấy phép hoạt động Phòng khám đa khoa Hà Đô

TP. Hồ Chí Minh: Tước giấy phép hoạt động Phòng khám đa khoa Hà Đô

Thanh tra Sở Y tế TP. Hồ Chí Minh vừa công bố quyết định xử phạt Công ty TNHH Trung tâm y tế Hà Đô (địa chỉ: 35B - 35C đường 3/2, phường 11, quận 10) vì loạt vi phạm trong hoạt động khám chữa bệnh.
Khoảng 70% các bệnh truyền nhiễm là các bệnh lây truyền từ động vật sang người

Khoảng 70% các bệnh truyền nhiễm là các bệnh lây truyền từ động vật sang người

Ngày 27/3/2024, tại Hà Nội, Bộ Y tế phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức “Hội nghị trực tuyến liên ngành tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người năm 2024” với sự tham gia của đại diện Lãnh đạo các cơ quan Trung ương, Lãnh đạo UBND các tỉnh, thành phố và lãnh đạo các đơn vị của ngành Y tế và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tại Trung ương và địa phương.
Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị bàng quang tăng hoạt

Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị bàng quang tăng hoạt

Hội chứng bàng quang tăng hoạt là tình trạng tiểu gấp, thường đi kèm với tăng số lần tiểu ngày và/hoặc tiểu đêm, có tiểu són hoặc không có tiểu són...

Tin khác

Bộ Y tế thông tin về ca tử vong do mắc cúm A(H5N1) tại Khánh Hòa

Bộ Y tế thông tin về ca tử vong do mắc cúm A(H5N1) tại Khánh Hòa
Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế thông tin về trường hợp mắc cúm A (H5N1) tử vong ghi nhận tại tỉnh Khánh Hòa. Đây là trường hợp mắc cúm A (H5N1) thứ 2 kể từ năm 2014 sau nhiều năm không ghi nhận ca bệnh trên người tại Việt Nam.

Các mức độ men gan tăng cao cần biết

Các mức độ men gan tăng cao cần biết
Men gan tăng cao thường là dấu hiệu của tổn thương tế bào gan, có thể xảy ra với nhiều bệnh lí có mức độ nghiêm trọng khác nhau. Vậy các mức độ men gan tăng nguy hiểm như thế nào?...

Bài tập phục hồi chức năng cho bệnh nhân sau đột qụy

Bài tập phục hồi chức năng cho bệnh nhân sau đột qụy
Nghiên cứu cho rằng, khoảng thời gian trong vòng 6 tháng sau đột qụy là thời điểm mà quá trình phục hồi diễn ra tốt nhất. Vì vậy, áp dụng những bài tập thể dục tại nhà là một trong những cách tốt nhất để người bệnh sau đột qụy phục hồi về thể chất và tinh thần...

Bộ Y tế chỉ đạo khẩn cấp vụ sản phụ tử vong ở Đồng Tháp

Bộ Y tế chỉ đạo khẩn cấp vụ sản phụ tử vong ở Đồng Tháp
Mới đây, Bộ Y tế đã có công văn gửi Sở Y tế tỉnh Đồng Tháp về việc xác minh và báo cáo trường hợp sự cố y khoa tại Bệnh viện đa khoa khu vực Tháp Mười, tỉnh Đồng Tháp.

Quá nhiều niacin có thể gây hại cho tim

Quá nhiều niacin có thể gây hại cho tim
Hàm lượng niacin (hay vitamin B3) cao, có thể gây viêm và làm hỏng mạch máu, tăng nguy cơ mắc bệnh tim…

Điều gì đã khiến Thọ Xuân Đường giữ được truyền thống cứu người 370 năm

Điều gì đã khiến Thọ Xuân Đường giữ được truyền thống cứu người 370 năm
Trong dòng chảy của truyền thống “giữ lửa nghề y” phải nói đến Nhà thuốc Thọ Xuân Đường ở Hà Nội với 17 đời liên tục làm nghề chữa bệnh cứu người, đến nay đã gần 4 thế kỉ.

Tăng cường công tác phòng, chống bệnh ho gà và các bệnh dự phòng bằng vắc xin

Tăng cường công tác phòng, chống bệnh ho gà và các bệnh dự phòng bằng vắc xin
Theo thông tin ghi nhận từ hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm quốc gia, từ đầu năm 2024 đến nay, cả nước ghi nhận rải rác gần 70 trường hợp mắc bệnh ho gà, chủ yếu tại một số tỉnh, thành phố khu vực miền Bắc. Ngoài ra, nhiều trường hợp mắc bệnh sởi, sốt phát ban nghi sởi và thủy đậu cũng ghi nhận rải rác ở nhiều nơi.

Buộc thu hồi và tiêu hủy sản phẩm của Công ty La Vo

Buộc thu hồi và tiêu hủy sản phẩm của Công ty La Vo
Thanh tra Sở Y tế TP.Hồ Chí Minh vừa công khai danh sách các cơ sở vi phạm trong lĩnh vực dược, mỹ phẩm, thiết bị y tế, đấu thầu từ ngày 1-15/3.

Công ty cổ phần Huyền Chi Ngọc và Dược phẩm THL bị xử phạt

Công ty cổ phần Huyền Chi Ngọc  và Dược phẩm THL bị xử phạt
Thanh tra Sở Y tế Hà Nội vừa ban hành các quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty cổ phần Huyền Chi Ngọc và Công ty cổ phần đầu tư và phát triển dược phẩm THL.

Món ăn bài thuốc hỗ trợ điều trị hội chứng thận hư

Món ăn bài thuốc hỗ trợ điều trị hội chứng thận hư
Theo y học cổ truyền, hội chứng thận hư thuộc phạm vi của chứng thủy thũng. Một số món ăn bài thuốc có tác dụng hỗ trợ điều trị hội chứng này...

Cách phòng ngừa cơn thiếu máu não thoáng qua

Cách phòng ngừa cơn thiếu máu não thoáng qua
Cơn thiếu máu não thoáng qua với các triệu chứng xuất hiện và biến mất nhanh chóng, có thể sẽ khiến người bệnh chủ quan, không đi khám. Nhưng có đến 1/3 số người đã bị đột qụy trong vòng một năm sau khi bị cơn thiếu máu não thoáng qua...

Cảnh báo tình trạng gia tăng NCT mắc chứng bệnh về hô hấp do thời tiết nồm ẩm

Cảnh báo tình trạng gia tăng NCT mắc chứng bệnh về hô hấp do thời tiết nồm ẩm
Thời tiết nồm ẩm kéo dài tại miền Bắc những ngày qua, khiến độ ẩm trong không khí cao, là nguyên nhân gia tăng các bệnh về đường hô hấp, đặc biệt với NCT và trẻ em.

Điều ít biết tại Trung tâm Mô phỏng Y khoa hàng đầu Việt Nam

Điều ít biết tại Trung tâm Mô phỏng Y khoa hàng đầu Việt Nam
Ngoài những trang bị hiện đại bậc nhất, Trung Tâm Mô Phỏng Y khoa Trường Đại Học VinUni là nơi học viên được đối mặt với mọi tình huống không khác gì bệnh viện thật, từ những ca cấp cứu giành giật sự sống tới những tình huống phải đối mặt với người nhà bệnh nhân để báo tin xấu. Từng thao tác, lời nói, ánh mắt… sẽ được phân tích, sửa từ “đầu” giúp mang lại kỹ năng, kiến thức và cả sự thấu cảm của người làm ngành y.

Người bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính nên đi bộ thế nào?

Người bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính nên đi bộ thế nào?
Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) là bệnh lí hô hấp mạn tính, người bệnh phải lưu ý nhiều vấn đề như nên ăn gì, kiêng gì, nên tập thể dục thế nào, có nên đi bộ không, cần chú ý những gì để hạn chế đợt cấp của bệnh COPD...

Ác mộng của phái mạnh - Ung thư tiền liệt tuyến

Ác mộng của phái mạnh - Ung thư tiền liệt tuyến
Ung thư tuyến tiền liệt là một trong những loại ung thư phổ biến nhất. Nhiều bệnh ung thư tuyến tiền liệt phát triển chậm và chỉ giới hạn trong tuyến tiền liệt, nơi chúng có thể không gây hại nghiêm trọng. Tuy nhiên, trong khi một số loại ung thư tuyến tiền liệt phát triển chậm và có thể cần điều trị tối thiểu hoặc thậm chí không cần điều trị, thì các loại khác lại phát triển mạnh và có thể lây lan nhanh chóng…
Xem thêm
TP. Hồ Chí Minh: Tước giấy phép hoạt động Phòng khám đa khoa Hà Đô

TP. Hồ Chí Minh: Tước giấy phép hoạt động Phòng khám đa khoa Hà Đô

Mới đây, Thanh tra Sở Y tế TP. Hồ Chí Minh đã công bố quyết định xử phạt Công ty TNHH Trung tâm y tế Hà Đô (địa chỉ: 35B - 35C đường 3/2, phường 11, quận 10) vì loạt vi phạm trong hoạt động khám chữa bệnh.
Khoảng 70% các bệnh truyền nhiễm là các bệnh lây truyền từ động vật sang người

Khoảng 70% các bệnh truyền nhiễm là các bệnh lây truyền từ động vật sang người

Ngày 27/3/2024, tại Hà Nội, Bộ Y tế phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức “Hội nghị trực tuyến liên ngành tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người năm 2024” với sự tham gia của đại diện Lãnh đạo các cơ quan Trung ương, Lãnh đạo UBND các tỉnh, thành phố và lãnh đạo các đơn vị của ngành Y tế và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tại Trung ương và địa phương.
Bộ Y tế thông tin về ca tử vong do mắc cúm A(H5N1) tại Khánh Hòa

Bộ Y tế thông tin về ca tử vong do mắc cúm A(H5N1) tại Khánh Hòa

Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế thông tin về trường hợp mắc cúm A (H5N1) tử vong ghi nhận tại tỉnh Khánh Hòa. Đây là trường hợp mắc cúm A (H5N1) thứ 2 kể từ năm 2014 sau nhiều năm không ghi nhận ca bệnh trên người tại Việt Nam.
NCT cần chủ động phòng bệnh giao mùa Thu Đông

NCT cần chủ động phòng bệnh giao mùa Thu Đông

Thời tiết thay đổi, cơ thể chúng ta cũng chưa kịp thích nghi, dẫn tới đề kháng bị giảm mạnh và đó là nguyên nhân dễ mắc các bệnh giao mùa Thu Đông. Bệnh giao mùa Thu Đông có thể gặp ở mọi đối tượng và lứa tuổi, tuy nhiên một số đối tượng sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn như: Trẻ em và NCT.
Khám mắt và sức khỏe miễn phí cho hàng trăm người cao tuổi ở TP Bà Rịa

Khám mắt và sức khỏe miễn phí cho hàng trăm người cao tuổi ở TP Bà Rịa

Ngày 10/8, Ban Đại diện Hội NCT TP Bà Rịa phối hợp Bệnh viện Mắt tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, Trung tâm Y tế TP Bà Rịa tổ chức chương trình khám mắt và sức khỏe cho NCT.
Bệnh viện Đa khoa Medic khám bệnh, cấp thuốc miễn phí cho Người có công Cách mạng

Bệnh viện Đa khoa Medic khám bệnh, cấp thuốc miễn phí cho Người có công Cách mạng

Bệnh viện Đa khoa Medic Bình Dương tổ chức khám bệnh, cấp thuốc miễn phí đối với Người có công với Cách mạng
Bí kíp vượt qua hội chứng “chưa ăn đã thấy no” sau Tết

Bí kíp vượt qua hội chứng “chưa ăn đã thấy no” sau Tết

Sau kỳ nghỉ Tết dài ngày với những bữa tiệc mâm cao cỗ đầy liên miên, một “hội chứng” nhiều người gặp là cảm giác ngấy đồ ăn, chưa ăn đã thấy no. Hành trình đưa vị giác trở lại nhịp sống thường nhật và để cơ thể tìm lại cảm giác cân bằng cũng cần những bí
Phương pháp châm cứu chữa bệnh hiệu quả của Lương y Lê Đức Vọng

Phương pháp châm cứu chữa bệnh hiệu quả của Lương y Lê Đức Vọng

Ngoài chữa bệnh theo các bài thuốc đông y gia truyền, lương y đa khoa Lê Đức Vọng (Phòng chẩn trị y học cổ truyền Đức Tùng) ở thôn Đức Quang, xã Đức Hợp, huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên còn chữa các bệnh liệt thần kinh 7 ngoại biên, thoái hóa khớp, bệnh đĩa
Bộ Y tế: Hướng dẫn chăm sóc sức khoẻ mùa lạnh cho cộng đồng và người lao động

Bộ Y tế: Hướng dẫn chăm sóc sức khoẻ mùa lạnh cho cộng đồng và người lao động

Cục Quản lý Môi trường y tế (Bộ Y tế) vừa có công văn về việc tăng cường hướng dẫn các biện pháp bảo vệ sức khỏe cộng đồng, người lao động trong mùa lạnh.
Phiên bản di động