Di tích lịch sử văn hóa đền Cuông
Văn hóa - Thể thao 10/04/2019 09:02
Đền Cuông (xã Diễn An, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An) gắn liền với truyền thuyết lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc cách đây hàng nghìn năm. Do mất cảnh giác, bị Triệu Đà đem quân tấn công xâm lược, An Dương Vương phải lui về phía Nam và tuẫn tiết ở Cửa Hiền dưới chân núi Mộ Dạ, nay thuộc địa bàn xã Diễn An.
Để tưởng nhớ An Dương Vương, Nhân dân vùng phía Nam huyện Diễn Châu đã lập miếu thờ tại Cửa Hiền, cạnh mỏm núi Đầu Cân. Năm 1802, vua Gia Long lên ngôi đã cho tu sửa lại đền. Năm Giáp Tý 1864, dưới thời Tự Đức, triều đình lại cho tu sửa và nâng cấp như quy mô ngày nay. Liên tục các năm Thành Thái thứ 10 (1897) cho sửa lại thượng đền để phù hợp với nơi thờ phụng. Năm Khải Định (1916) tu bổ lại phần ngoại thất để hài hòa với cảnh quan...
Đền Cuông là một công trình kiến trúc đẹp, vững chắc có nhiều hình tượng, hoa văn cổ độc đáo. Đền Cuông nhìn vừa kín đáo, nép mình bên sườn núi nhưng cũng uy nghi. Trên núi Mộ Dạ là cánh rừng thông, bạch đàn bạt ngàn. Phía Đông núi Mộ Dạ là biển cả mênh mông, ngày đêm rì rào sóng vỗ, tạo nên bức tranh sơn thủy hữu tình.
Đền Cuông thờ vua An Dương Vương |
Từ đền Cuông nhìn về phía Tây khoảng 1 km là núi Mạc Sơn (Rú Mụa), có dáng vua phục chầu về cửa Đền. Tục truyền rằng, trên đỉnh núi này có 50 tướng sĩ của vua Thục Phán đã tuẫn tiết. Sát chân núi Mạc Sơn có phiến đá đồ sộ, bề mặt phẳng phiu in đậm bàn chân các nàng tiên lúc du ngọan trần gian. Bên núi Mạc Sơn là núi Bạc có dáng hình kim quy (rùa vàng) nằm im nhìn về đền Cuông như nhớ lại một thời oanh liệt. Cách đền hơn 1km về phía Tây Bắc là đỉnh Cao Ái, nơi thờ Thành hoàng làng và những người có công chăm nom tu sửa di tích đền Cuông. Cách khoảng 4km là làng Nho Lâm, nơi có lò rèn nổi tiếng do Lư Cao Sơn, một vị tướng tài của vua Thục Phán khởi tạo.
Phóng tầm mắt khoảng 10km gặp núi Lượng Kiên (xã Diễn Minh), một thắng cảnh, di tích lịch sử văn hóa được xếp hạng quốc gia. Dưới chân núi Mộ Dạ là con kênh đào thời Lê Đại Hành nối từ Thanh Hóa đến Hà Tĩnh mềm mại uốn cong như một dải lụa đào. Cũng từ đền Cuông, cách 3km về phía Tây Nam có hồ Xuân Dương do kĩ sư, Chủ tịch Xu Pha Nu Vông (Cộng hòa dân chủ Nhân dân Lào) thiết kế. Hồ được so sánh như hồ Xuân Hương ở Đà Lạt, cũng mênh mông, nằm giữa rừng thông, nước trong xanh phẳng lặng. Khí hậu ở nơi đây mát mẻ, có khoảng 30 loài bò sát, chim cò về trú ngụ, sinh sôi. Cảnh non nước hữu tình, rất quyến rũ du khách, có thể picnic ở rừng thông và chèo thuyền hát dân ca trên hồ.
Đền Cuông được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa quốc gia vào ngày 21/2/1975. Thể theo nguyện vọng của Nhân dân, hằng năm vào Rằm tháng 2 âm lịch, người dân tổng Cao Xá (tức các làng thuộc hai xã Diễn An và Diễn Trung ngày nay), tổ chức rước Thần và tế lễ theo nghi thức quốc gia.
Từ năm 1993 đến nay, thực hiện chủ trương về bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa, ngành văn hóa tỉnh và UBND huyện Diễn Châu phối hợp tổ chức lễ hội đền Cuông hằng năm vào các ngày 14 và 15 tháng 2 âm lịch với sự tham gia của các huyện Quỳnh Lưu, Yên Thành, Nghi Lộc và thành phố Vinh. Phần lễ gồm: Lễ khai quang, Lễ yết cáo, Lễ phi hành, Lễ rước, Lễ khai mạc, Lễ đại tế và Lễ tạ. Phần hội gồm: Biểu diễn văn nghệ, chiếu phim, triển lãm, giao lưu văn hóa, thi nét đẹp đền Cuông, bắn nỏ, bóng chuyền, chơi đu, vật truyền thống, leo núi và các hoạt động tham quan giải trí.
Lễ hội đền Cuông đã đáp ứng được nhu cầu, nguyện vọng của công chúng, nhất là người dân huyện Diễn Châu, thu hút hàng vạn lượt người tham gia hằng năm, trong đó có nhiều Việt kiều và du khách nước ngoài.
Bài và ảnh Lê Hoài Thung