10:33 | 20/08/2021 In bài biết
Ngày 13/8/1945, ngay khi vừa nhận được tin phát xít Nhật bại trận và đầu hàng Đồng minh, Trung ương Đảng và Tổng bộ Việt Minh lập tức thành lập Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc để lãnh đạo cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước.
Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc do Tổng Bí thư Trường Chinh trực tiếp phụ trách và gồm có các đồng chí: Võ Nguyên Giáp, Lê Thanh Nghị, Trần Đăng Ninh và giao cho đồng chí Trần Huy Liệu khởi thảo bản Quân lệnh số 1:
"Hỡi quân dân toàn quốc!
12 giờ trưa ngày 13/8/1945, phát xít Nhật đã đầu hàng Đồng minh, quân đội Nhật đã tan rã tại khắp các mặt trận. Giờ Tổng khởi nghĩa đã đến! Cơ hội có một cho Quân - Dân Việt Nam vùng dậy giành lấy Chính quyền Độc lập của nước nhà!"…
Ngày 14/8/1945, Quảng Ngãi tỉnh đầu tiên vùng lên khởi nghĩa thành công, giành chính quyền về tay Nhân dân.
Tượng đài khởi nghĩa Ba Tơ |
Ngay từ đầu năm 1943, bằng những hoạt động tích cực, sáng suốt của Chi bộ Đảng Ba Tơ (với danh nghĩa Ủy ban Vận động cách mạng) phong trào đấu tranh ở Quảng Ngãi có những bước phát triển mạnh mẽ. Nhiều cơ sở Đảng, cơ sở Việt Minh được xây dựng và củng cố, chuẩn bị đón thời cơ khởi nghĩa. Với tinh thần nhạy bén và chủ động tiến công, ngay sau khi nhận được tin Nhật đảo chính Pháp, căn cứ vào Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ 8 (tháng 5/1941) Tỉnh ủy Quảng Ngãi đã quyết định chớp thời cơ khởi nghĩa ở Ba Tơ. Ba Tơ là một châu miền núi tỉnh Quảng Ngãi. Tại đây thực dân Pháp xây dựng một đồn Sơn phòng và một trại giam tù chính trị. Chiều 11/3/1945, tổ chức Đảng tại địa phương do các đồng chí Nguyễn Chánh, Phạm Kiệt trực tiếp lãnh đạo đã vạch ra chủ trương và kế hoạch tổ chức cướp đồn Ba Tơ và phát động quần chúng vùng lên hưởng ứng cuộc khởi nghĩa. Vào 3 giờ chiều 11/3/1945, ta tổ chức một cuộc mít tinh lớn trước sân đồn Ba Tơ hiệu triệu quần chúng khởi nghĩa. Để cuộc khởi nghĩa nhanh chóng giành thắng lợi, ngay chiều và tối 11/3, ta huy động quần chúng tích cực đẵn cây, lật đá để ngăn đường từ Mộ Đức đến Eo Đá Chát, không cho quân Nhật kéo lên tiếp viện. Vừa tổ chức biểu tình thị uy, kết hợp với võ trang chiến đấu, đúng 9 giờ 30 phút tối 11/3/1945, ta chiếm xong đồn Ba Tơ, thu 20 khẩu súng, 15 thùng đạn.
Ngày 12/3, Ban Chỉ huy khởi nghĩa tổ chức một cuộc mít tinh quần chúng tuyên bố xóa bỏ chính quyền địch, thành lập Ủy ban Nhân dân Cách mạng Ba Tơ, kêu gọi Nhân dân tham gia vào các Hội Cứu quốc.
Ngày 14/3, Đội Du kích Ba Tơ chính thức được thành lập, gồm 28 chiến sĩ, có 24 khẩu súng. Đây là đội võ trang thoát li đầu tiên do Đảng Cộng sản Đông Dương tổ chức, chỉ huy ở miền Trung Trung Bộ. Đầu tháng 5/1945, Tỉnh ủy Quảng Ngãi đã cử các đồng chí Nguyễn Chánh, Phạm Kiệt, Nguyễn Đôn trực tiếp chỉ huy và từ đó Đội Du kích Ba Tơ trở thành lực lượng vũ trang nòng cốt của cao trào kháng Nhật, cứu nước ở miền Trung Trung Bộ.
Ngày 14/3/1945, gầm 100 lính Nhật và lính khố xanh từ Mộ Đức kéo lên Ba Tơ. Lực lượng cách mạng tạm thời rút khỏi Ba Tơ tập trung về ở Hang Én, và chuyển hoạt động về vùng giáp ranh giữa miền Thượng du và miền xuôi, tiếp tục xây dựng, củng cố trở thành lực lượng nòng cốt của phong trào khởi nghĩa vũ trang Quảng Ngãi. Cuối tháng 7/1945, lực lượng tự vệ vũ trang ở Quảng Ngãi đã có trên 2.000 người và 6 trung đội du kích tinh nhuệ, hầu hết đều là thanh niên của hai Chiến khu Vĩnh Sơn và Núi Lớn.
Ngay 12 giờ đêm ngày 12/8/1945, nhận được tin Nhật đầu hàng Đồng Minh, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Ngãi đã ra lệnh Tổng khởi nghĩa theo phương án: Huy động lực lượng vũ trang tiến công cướp đồn địch, sau đó tập trung về gần Quốc lộ 1 và xung quanh thị xã. Lực lượng quần chúng do các đội vũ trang đi đầu tiến hành các cuộc biểu tình, tuần hành, làm chủ nông thôn, tiến hành giành chính quyền toàn tỉnh. Cũng trong đêm 12/8, các đội du kích rời chiến khu chiếm các đồn phía Tây đường Quốc lộ, rồi tập trung lực lượng chuẩn bị giành chính quyền tại thị xã. Trong ngày 13 và 14, các đồn phía Bắc Quốc lộ 1 như đồn Di Lăng, Sơn Hà lần lượt bị hạ. Quân khởi nghĩa đã hoàn toàn làm chủ thị xã từ ngày 14/8/1945. Đồng thời, trong những ngày này khắp các vùng nông thôn liên tiếp nổ ra các cuộc biểu tình võ trang làm cho toàn bộ chính quyền bù nhìn ở Quảng Ngãi hầu như tê liệt hoặc bị lật đổ.
Ngày 23/8/1945, Ủy ban Nhân dân Cách mạng tỉnh Quảng Ngãi được thành lập trịnh trọng ra mắt trước hàng chục vạn quần chúng Nhân dân. Từ đây dưới sự lãnh đạo của Ủy ban Nhân dân Cách mạng, đồng bào các dân tộc tỉnh Quảng Ngãi cùng Nhân dân cả nước sôi sục hào khí đấu tranh ra sức xây dựng, củng cố và quyết tâm bảo vệ chính quyền Cách mạng; Vừa hừng hực không khí thi đua ái quốc, vùng lên xây dựng cuộc sống mới trên quê hương mới vừa giải phóng.
Nguyễn Anh Liên
TẠP CHÍ NGÀY MỚI ONLINE
Hội Người cao tuổi Việt Nam
Tổng biên tập: Lê Quang
Giấy phép hoạt động báo chí số 47/GP-BTTTT do Bộ Thông tin và Truyền thông cấp ngày 5/2/2020.
Liên hệ: Tòa soạn
Đường dẫn bài viết: https://ngaymoionline.com.vn/quang-ngai-tinh-dau-tien-khoi-nghia-gianh-chinh-quyen-trong-cach-mang-thang-tam-26478.html