10:45 | 19/06/2020 In bài biết
Hơn 1 thập kỉ qua, báo chí chịu nhiều tác động bất lợi do sự “bành trướng” của truyền thông xã hội. Trong khó khăn, sự dịch chuyển bắt buộc, đúng hướng, chất lượng của mình, báo chí đã định vị lại vị thế quyền lực, góp phần tích cực xây dựng niềm tin với xã hội… Tạp chí Người cao tuổi đã có cuộc trao đổi với Tiến sĩ, nhà báo Nguyễn Tri Thức, Ủy viên Ban Biên tập, Trưởng ban Chuyên đề và Chuyên san (Tạp chí Cộng sản) về công cuộc “lột xác” của báo chí trong bối cảnh hiện nay...
PV: Thời gian gần đây, chúng ta nghe nói nhiều đến cụm từ “báo chí trí tuệ”, cùng sự xuất hiện khá mới là của 5I (Informed (Am hiểu), Intelligent (Thông minh), Interesting (Thú vị), Insightful (Sâu sắc) và Interpretation (Sáng tỏ), phải chăng đây là bước chuyển động dữ dội của hệ sinh thái báo chí - truyền thông nhằm cạnh tranh với mạng xã hội?
Tiến sĩ, nhà báo Nguyễn Tri Thức |
Tiến sĩ, nhà báo Nguyễn Tri Thức: Thực tế, khi mà việc đưa tin không còn là thế mạnh độc quyền, báo chí buộc phải dịch chuyển đầu tư vào chất lượng, giá trị thông tin trên các phương tiện truyền thông đại chúng. Rất nhiều cơ quan báo in đã chú trọng vào những thông tin chính luận, chuyên sâu, những loạt bài chuyên đề, những thông tin phản biện xã hội, điều tra chống tiêu cực, lãng phí, tham nhũng… Ngay cả những loại hình báo chí không phụ thuộc vào tính định kì xuất bản, có lợi thế làm trực tiếp, như phát thanh, truyền hình, báo mạng điện tử cũng chú trọng vào những thông tin được đầu tư bài bản, công phu, tâm huyết, sâu sắc, đổi mới, sáng tạo nhằm đưa đến những thông tin có chất lượng, bao chứa, chuyển tải những giá trị tốt đẹp, đích thực, tích cực, vững bền và nhân văn của cuộc sống. Việc đi tìm sự khác biệt để báo chí đáp ứng nhu cầu thông tin có chọn lọc, có chất lượng của công chúng. Đó chính là mục đích hướng tới việc đạt được các giá trị 5I của báo chí ngày nay, chứ không phải là những sự hời hợt, vội vã, thiếu kiểm chứng, “lá cải”, xấu, độc…
Nhiều vấn đề lớn của xã hội, của đất nước, khi báo chí tập trung vào các giá trị 5I để chú trọng đầu tư, triển khai, thực hiện nhằm cung cấp những sản phẩm báo chí chất lượng cao, đáp ứng đúng, trúng, sâu sắc, đa chiều, khách quan thông tin thì giá trị mang lại rất lớn, có sức lan tỏa mạnh mẽ. Đó chính là việc nhà báo, cơ quan báo chí am hiểu, thông minh trong cách tiếp cận, khai thác, chuyển tải thông tin tới công chúng một cách nhanh nhạy, kịp thời, chính xác, sâu sắc, sáng tỏ, thú vị, hấp dẫn… để thu hút bạn đọc. Và đó chính là việc báo chí phát huy tốt lợi thế của mình trong việc giúp công chúng hiểu bản chất căn cốt của thông tin, đặc biệt là những vấn đề nhiều người quan tâm, còn có ý kiến trái chiều, từ đó giúp người dân hiểu, tin và làm theo. Đó cũng chính là việc báo chí góp phần quan trọng trong việc định hướng, dẫn dắt thông tin, đi đầu trong việc bảo vệ những nền tảng giá trị của Đảng, chế độ, đất nước ta…
PV: Thử phác họa chân dung báo chí trí tuệ ở Việt Nam, ông sẽ khái quát những gì?
Tiến sĩ, nhà báo Nguyễn Tri Thức: Về mặt nội dung, tác phẩm báo chí gồm có các yếu tố: Đề tài, sự kiện, vấn đề, hiện tượng, con người, chi tiết và quan điểm của nhà báo, cơ quan báo chí. Tuy nhiên, đối với báo chí trí tuệ, các yếu tố được thể hiện vượt trội hơn đó là: Đề tài, vấn đề và quan điểm của nhà báo…
Về mặt hình thức, trong thời đại bùng nổ thông tin hiện nay, thói quen xem, nghe, đọc, tiếp nhận thông tin của công chúng có nhiều thay đổi đáng kể. Các yếu tố thu hút thị giác, đọc nhanh, hiểu nhanh được đề cao. Đối với báo chí trí tuệ, yêu cầu đổi mới về hình thức cũng đặt ra nghiêm túc, khắt khe hơn, cả về bố cục tác phẩm, ngôn ngữ thể hiện, thông tin đồ họa, cũng như hình ảnh sử dụng trong tác phẩm. Đó thực sự là các tác phẩm báo chí đa phương tiện, nhiều “cửa sổ” với những thành tố không thể thiếu, nhất là đối với báo in và báo mạng điện tử, cụ thể là: Tiêu đề, lời dẫn (dẫn nhập), tiêu đề phụ, hộp dữ liệu thông tin (box), thông tin đồ họa (infographic), biểu, bảng, hình ảnh.
Một điểm đáng chú ý khác, trong báo chí trí tuệ, ngôn ngữ là yếu tố góp phần tạo nên linh hồn của tác phẩm báo chí. Nó đóng vai trò quan trọng tạo nên giọng điệu, phong cách của tác giả - nhà báo. Với báo chí trí tuệ, việc sử dụng ngôn ngữ cần bảo đảm tính khuôn mẫu (chính xác và hàm súc để biểu đạt nội dung), tính biểu cảm (biểu đạt các trạng thái tâm lí, tình cảm của con người, tạo ra sự sinh động nhất định cho tác phẩm)…
PV: Tại buổi làm việc với Hội Nhà báo Việt Nam, ngày 19/6/2019, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đề nghị hơn lúc nào hết, báo chí phải thể hiện những giá trị cốt lõi của mình là cung cấp tin có kiểm chứng, đấu tranh chống lại tin xuyên tạc, tin giả, tin xấu, độc... là sứ mệnh của báo chí. Cuộc đấu tranh này sẽ khẳng định vai trò báo chí trong giai đoạn mới?
Tiến sĩ, nhà báo Nguyễn Tri Thức: Nói về vai trò của Báo chí trong giai đoạn mới, xin mượn lời của Bộ trưởng Thông tin và truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng: người Việt Nam đọc tin nhiều hơn sách. Vì vậy, báo chí tác động, ảnh hưởng đến nhận thức của người Việt Nam rất nhiều. Vai trò quan trọng của báo chí được tăng lên rất nhiều so với các nước khác. “Vậy nên, ý thức trách nhiệm của người làm báo Việt Nam càng phải cao, mà đầu tiên là các tổng biên tập, phóng viên phải thấy trách nhiệm này để không dễ dãi với các bài viết của mình. Và cũng phải thấy tự hào, cao quý khi thấy mình có một sứ mạng cao cả là tác động đến nhận thức của hàng trăm triệu người. Hãy giữ lấy danh dự người làm báo, giữ lấy niềm tin của xã hội vào báo chí.
PV: Xin cảm ơn ông
Lê Hà (thực hiện)
TẠP CHÍ NGÀY MỚI ONLINE
Hội Người cao tuổi Việt Nam
Tổng biên tập: Lê Quang
Giấy phép hoạt động báo chí số 47/GP-BTTTT do Bộ Thông tin và Truyền thông cấp ngày 5/2/2020.
Liên hệ: Tòa soạn
Đường dẫn bài viết: https://ngaymoionline.com.vn/hay-giu-lay-danh-du-nguoi-lam-bao-niem-tin-cua-xa-hoi-vao-bao-chi-14808.html